Þjóðólfur - 26.02.1886, Síða 3

35
Wernig fjárhagur landssjóðs muni
standa á fjárhagstímanum 1888—89.
En lengra er hreinn óþarfi að rekja,
að sinni. Það er óhætt að fullyrða,
að hætti bankinn á ofan tilnefndum
árum, þá hefur landssjóður ekkert láns-
traust, nema alþingi setji þjóðina i á-
byrgð fyrir vanskilum hans. Þegar
því landshöfðingi telur lánstranst
landssjóðs svo sem óyggjandi, þá mun
óhætt að fullyrða, að maðurinn haíi ekki
litið á og reiknað saman öll kurl, er til
grafar koma, þegar bankinn hrynur,
eins og nú skal bráðum lýst að.
2. Nú segja menn, að hjer sjeráð-
gjört út í loptið, að bankanum sje
bráðfellir búinn. Það atriði skýrist
nú betur eptir hendinni. Til þess nú
að bankinn beri sig, þarf hann að ábat-
ast svo á lánum sinum, að hann að
öiinnsta kosti geti borgað stjórn sinni.
og goldið allan kostnað, sem af stofn-
Un hans leiðir. Það er ekkert of mik-
ið i lagt, að gjöra þennan kostnað
25,000 kr. árlega1. Gjörurn nú, að
bankinn fái af lánum sínum, upp og
uiður, fimm af hundraði, þá verða
25,000 kr. ársvextir af 500,000 kr.
Verður bankinn þá að hafa í veltu
um árshringinn að minnsta kosti
500,000 kr. í seðlum. Það þarf nú
reyndar ekki nauðsynlega að þýða, að
hann hafi hálfu seðla milliónina alla
úti á vöxtum í einu, því sum lán
hans kynnu að vera miðuð við skemmri
tíma en ár, svo að bæði höfuðstóll og
vextir gyldust aptur t. a. m. tvisvar
á ári. En óhætt mun að telja það
víst, að slík lán yrðu bæði fá og smá,
svo að þau mundu eigi draga frá of-
annefndri seðilveltu neitt að mun.
Bankanum er því einn kostur nauð-
ugur, ef hann á ekki að verða lands-
8jóði til byrðar og skaða, að hafa úti,
þegar á fyrsta ári 500,000 kr. i lánum.
(Frámh.).
1) Fyrsta árið að minnsta kosti. — Það er
annars ætlazt til. að kostnaðurinn við stofnun
bankans skuli verða skaði landssjððs. Það er
fallegt ráðlag', eða hitt þö heldur!
Um alþýðumenntun.
Eptir skólastjóra Jón Þórarinsson.
i.
(Framli.). Enn átti þessi umrædda
þingsáhtill. mótstöðumann í Benedikt
Sveinssyni. Hann rekur smiðshöggið á
þessar einkennilegu umræður með ræðu,
sem frá upphafi til enda er alveg ó-
skiljanleg. Jeg tilgreini hjer að eins
einstök atriði: . . . „Með því að skora
á stjórnina, að setja milli þinga nefnd,
sýnir þingið, að það álítur, að stjórnin
í Danmörku liafi betra vit á alþýðu-
menntunarmálum vorum enþingið sjálft“.
Önnur eins mótmæli og þetta í munni
eins skilningsgóðs manns og B. Sv.
verða að meðmælum með málinu. Hon-
um þykir enn fremur þessi þingsál.till.
koma í bága við endurskoðaða stjórn-
arskrá, endurbætta skipun innanlands-
stjórnarinnar. Þetta er háfleygt!—Og
svo kemur þessi kraptsetning: „Það
stoðar lítið bóndann og alþýðumanninn
að vera bókfróður, ef hann getur ekki
gjört sjer náttúruna undirgefna, ef hann
getur ekki sett sig í það samband við
náttúruöflin, að hann geti fært sjer þau
í nyt, þá sveltur hann, kona lians og
börn; þá skortir hann það afi, sem
gjöra skal, og liann verður ónýt-
ur meðlimur þjóðfjelagsins, þrátt fyrir
það, þó að hann hafi numið eitthvað í
skólum“. Ræðumaðurinn vill láta menn
gera sjer náttúruna undirgefna oghag-
nýta sjer náttúruöflin, en hann vill
hafa eitthvert annað ráð til þess, en
bóklega menntun. Nú er það skoðun
allra menntaðra manna, að bókmennt-
un sje nauðsynlegt skilyrði fyrir því,
að menn geti fært sjer náttúruöilin í
nyt, og gert sjer náttúruna undirgefna,
það er skilyrði fyrir verklegum fram-
förum. Og einmitt þá menntun, sem
er gagnleg í þessu tilliti, vona jeg, að
liver þolanlega skipaður alþýðuskóli
veiti nemendum sínum. — En þar sem
þm. talar svo mikið um ágæti heima-
menntunarinnar á íslúndi, — sem kann
að láta vel í eyrum sumra, — þá væri
full ástæða til að spyrja, í hverju þessi
heimamenntun sje fólgin. Það er ó-
hætt að fullyrða, að hún er ekhi al-
mennt meiri eða betri en hún liefur
verið um langan tíma. En hefði hún
um nokkurn tíma verið eins glæsileg
og.af er látið, hefði hún verið sönn
menntun, þá hefði hún hlotið að sýiia
sínar verkanir út á við; hún hefði
hlotið að koma fram í gagnlegum prakt-
iskum framkvæmdum, en það hefur hún
að dómi þm.s sjálfs ekki gjört, og þar
með er hún vegin á lífsins vogarskál
og fundin ljett. Sá þm., sem jeg hjer
á orðastað við, tók því — sem vonlegt
var — ekki vel, þegar Arnljótur Ólafs-
son var að líkja oss íslendingum við
Eskimóa á þingi í sumar, en þm. verð-
ur að gæta þess, að svo lengi má lialda
okkur kyrrum á framfarabrautinni með
því að slá okkur gullhamra fyrir þekk-
ing og framfarir, sem hvergi eiga sjer
stað hjá okkur, að Eskimóar ekki ein-
ungis standi okkur jafnfætis, heldur
fari fram úr okkur; — og þá dugar
okkur lítið að standa með endurskoðaða
stjórnarskrá í höndunum. — Yfir höfuð
að tala hefði verið viðkunnanlegra, að
annar eins „framsóknarmaður“ og B.
Sv.. er í stjórnarskrármálinu, liefðiekki
verið annar eins „apturhaldsmaður“ í
menntunarmáli-almennings. Að fá manni
í liendur langt vopn og vandbrúkað, en
láta sig engu skipta, hvort hann kann
með að fara, er ekki heppilegt, þó að
þm. kunni að þykja slíkt hátt yfir Eski-
móana hafið, þegar það kemur fram í
pólitiskum spursmálum. (Frh.).
Hættuferð.
Tveir vermenn að iiorðan, bræðurnir Andrjes
Þorleifsson á Eiðsstöðum og Guðmundur Þor-
ieifsson í Tungunesi í Svínavatnshreppi, fóru
núna á Þörranum suður yfir Auðkúluheiði
og Stórasand. Tlm pann tíma árs er það
mesta hættuferð, enda varð )>eim hált á því,
því að peir lágu úti i 15 dægur. Hjer áeptir
er sett ferðasaga þeirra, bæði mönnum til við-
vörunar um að tefla ekki djarft að óþörfu. og
af því að það er næsta merkilegt, að þeir skyldu
komast lifs af og lítt skemmdir til mannabyggða.
„Við lögðum frá Eiðsstöðum i Blöndudal
snemma morguns 26. jan. Gengum við suður
Kúluheiði, suður yfir Stórasand og vorum komnir
suður undir Norðlingafljótsdrög um dagsetur.
Hjeldum við áfram þá nótt alla og vorum komnir
að landnorðurhorninu á Strútnum í dögun 27.