Þjóðólfur - 09.07.1886, Blaðsíða 2

110
Það sýnist í fljótu bragði vera álitlegur við-
bætir, að geta talið Vo eða 30 gjaldendum fleira
þetta síðastliðna fardagaár, heldur en fyrir 7
árum liðnum, en jiað má lika heita fremur
verulegur ábætir, að þurfamannastyrkurinn,
með ómagaframfærinu, hefur á Jiessum 7 siðustu
' árum aukist um rhmar 800 kr., og þó eru ekki
hjer með taldar um 2400 kr. af gjafafje, sem
hreppsmenn urðu aðnjótandi þetta siðastl. far-
dagaár; það er því römum 3200 kr. meira, sem
þetta ár hefnr gengið til þurfamannaframfæris
heldur en árið 1877. Með öðrum orðum: hrepp-
urinn hefur þetta síðast talda ár eytt rúmlega
7000 kr. til fátækra framfæris, þegar gjaflrnar
eru meðtaldar. Bf þessari upphæð hefði verið
jafnað niður á þá 150 gjaldendur, sem borið
gátu útsvör til sveitar, þá hefðu komið á hvern
gjaldanda 46 kr. 66 au. til jafnaðar; en á hvern
mann ungan og gamlan i öllum hreppnum
hartnær 7 kr. Það má heita fremur laglegur
nefskattur!!
Þetta síðastliðna fardagaár hafa 44 tómthús-
manna- og húsmannaheimili notið 2648 kr.
sveitarstyrks, þegar ársmeðlög með tómthús-
mannabörnum eru meðtalin, en 74 tómthúsmenn,
húsmenn og lausamenn, sem aukaútsv. varð lagt á,
guldu allir til samans 522 kr. Það er 2126 kr.
minna en hinir 44 þáðu á árinu.
í hreppnum eru, þetta siðasta ár, 80 gras-
hússmenn með 609 manns í heimili, en húsfeð-
ur, sem enga grasnyt hafa, eru 125 . með 408
manns. í þessum síðartalda flokki eru um 30
lausamenn og húskonur einhleypar, hinir 95 eru
tómthúsa- og húsmenn.
Húsbændatala í öllum hreppnum er því 205,
eða rúmlega ferföld við Jiað sem hún var fyrir
58 árum, næstum helmingi meiri en fyrir 38
árum, og fðlkstalan á þessum síðustu 38 árum
hef'ur aukist um % eða 400 manns.
Á síðastliðnu 10 ára tímabili (frá fardögum
1875 til fardaga 1885) liafa tómthúsmanna- og
húsmannaheimili þegið 6600 kr. sveitarstyrk,
fyrir utan meðgjafir með börnum, sem frá þeim
hafa verið tekin út á hreppinn. Á sama tíma-
bili hafa grasbýlismenn notið 930 kr. sveitar-
styrks, fyrir utan barnameðlög. Eitt tómthús-
mannsheimili hefur á þessum síðustu 10 árum
aukið útgjöld hreppsins með uppfóstrun barna
sinna, um 1320 kr. Önnur 8 tómthúsmanna-
heimili hafa á sama hátt, síðustu 5 ár, aukið
þau um 1980 kr. Af þessu framanritaða yflr-
liti vona jeg, að flestir geti sjeð að með vax-
andi tómthúss- og húsmannatölu hafa aukizt
útgjöldin til sveitarþarfa og er sannarlega ekki
gott að sjá, hver voði þessum hrepp er búinn
af býlatjöldanum, ef engar skorður eru við því
reistar, en þegar önnur eins aflaleysisár og
þessi tvö síðustu koma yfir sjávarhreppana, þá
sjest bezt, hvað býlafjöldinn hefur að þýða, þvi
jeg ímynda mjer, að þeir sjávarhreppar hjer
í sýslu, sem búa undir likum tómthúss-
mannagrúa og hjer á sjer stað, hafi lítið meira
happi að hrósa að þvi er snertir efnahaginn,
eins og jeg líka þykist hafa sannar sögur af,
því, að þeir hreppar sýslunnar, sem bezt hafa
varizt tómthúsunum, þurfa nú einskis styrks
við til að verjast hallæri, þegar það dynur yflr.
Utansveitartómthúsmenn sjö að tölu, sem hjer
dvöldu síðastl. fardagaár hafa þegið á árinu
245 kr. sveitarstyrk upp á væntanlegt endur-
gjald frá sinum framfærzluhreppum, sem opt er
seint og stundum aldrei endurgoldið, en 27 ut-
anhreppstómthússmenn, sem útsvar varð lagt á,
guldu allir til samans 180 kr., eða 63 kr. minna
en hinir 7 þáðu.
Af þessu geta menn sjeð ábatann af innflutn-
ingunum. Það mun enginn rjettsýnn maður
álasa sveitastjórnum sjávarhreppanna, þótt þær
af alefli leitist við að koma i veg fyrir fjölgun
þurrabúða og húsmanna eins og lög frekast
leyfa, og það væri líklegt að yfirvöld vor ljetu
sjer vera annt um að styrkja hreppsnefndirnar
í þessu efni, betur en þau stundum liafa gjört.
En alþing þyrfti að lagfæra og endurbæta svo
fátækralöggjöfina að örsnauðum ráðleysingjum,
svöllurum og letingjum liðist ekki að hlaupa í
sjálfsmennskuna eða hjónabandið, til þess bein-
línis að sækja í fjárhirzlu eða forðabúr hinna
efnaðri atorku- og ráðdeildarmanna nægan forða
handa sjer og hyski sínu og á þann hátt gjöra
alla á endanum jafna, því eins og útlitið er
nú hjer í sumum sjávarhreppunum, mun þess
skammt að bíða, að landstjórnin verði að sker-
ast í leikinn og annaðhvort láta flytja menn af
landi burt eða fæða þá á kostnað landssjóðs, ef
/ menn ekki eiga að falla hungurmorða.
í febrúar 1886.
G. G.
Sent til ritstjórnarinnar.
8. Utaníor. Höfundur Kristján Jón-
asarson. Rvík 1886. Af ferðabókum
erum vjer Islendingar fátækir. A
prenti man jeg ekki til, að nein slík
rit .hafi út komið hjer sjerstök nema
ferðasaga Eiríks á Brúnum. I blöð-
um og tímaritum hafa stöku sinnum
birzt ferðasögukaflar. Hefur sliktjafn-
an þótt fróðlegt og skemmtilegt, hafi
vel verið frá sagt; sjerstaklega var á
seinni tið tveim höndum tekið við
ferðasögum Gfuðbrands Vigfússonar
frá Noregi og frá Þýzkalandi, er birt-
ust í Nýjum Fjelagsritum, einkum
hinni fyrri.
Kristján Jónasarson (Þingeyingur)
hefur tvisvar farið til útlanda, fyrst
til Hafnar (fyrir 4 árum) og síðan til
Skotlands og Englands í haust, er leið.
Er það þessi ferð, sem kverið segir
einkum frá; en i fyrsta þriðj ungi þess
lýsir hann útliti stórborga yfir höfuð
erlendis.
Höfundurinn virðist vera einkar-
greindur og gætinn leikmaður og vel
að sjer; ritar hreint og látlaust mál.
Þeir eru teljandi þeir leikmenn á landi
hjer, sem geta sezt niður og samið
bækur, sem i engu standa á baki ritum
svokallaðra lærðra manna. Það er ein-
hver sjerstakur jarðvegur fyrir and-
lega atgjörvi i Þingeyjarsýslu. Að
minnsta kosti hefur höf. þessara lína
tekið eptir fleiri „kynja-kvistum"
spretta þar upp, heldur en á öllu land-
inu til samans þar fyrir utan.
Hver maður, bæði lærður og leikur,
getur haft bæði ánægju og fróðleik
af að lesa ntItanfor“ Kristjáns. En
þess er jeg viss, p,ð allur þorri landa
minna, sem ekki á kost á að sjá neitt
af öðrum löndum með líkams augum,
mun hafa ánægju af að verða höfund-
inum samferða i anda við lestur bók-
ar hans. Og ódýrara verður þeim
aldrei með neinu móti að bregða sjer
utan, heldur en með því að slást í
anda í för með höfundinum. En til
þess þurfa þeir að lesa bókina og til
þess vil jeg ráða þeim.
J. Ó.
Frjettir frá íslandi 1885 eptir Jón
Steingrímsson, stud. theol. Það eru
margir, sem hafa á móti Frjettum frá
íslandi, af þvi að þær fræði menn litið
betur um það, sem við ber á Islandi,
en blöðin gjöra, og að mörgu leyti
sjeu þær að eins útdráttur úr blöðun-
um; en þess verður þó að gæta, að
Frjettir frá íslandi gefa samanhang-
andi yfirlit yfir það, sem við ber um
árið og. fylla að mörgu leyti í þau
skörð, sem blöðin hafa látið eptir.
Það er annars með Frjettir frá Islandi
eins og hverja aðra sögu; það er mest
komið undir þvi, hvernig þær eru
sagðar. Það er leiðinlegt, þegar Frjett-
irnar eru fullar með palladómum og
hugleiðingum höfundarins, og það er
leiðinlegt, þegar höfundurinn sýnir
hlutdrægni i þeim. Þessa ókosti eru