Þjóðólfur - 07.01.1887, Blaðsíða 2

2
vorri ætlun fastákveða með lögum, hvað
hver þingmaður skuli hafa til ferða-
kostnaðar úr hverri sýslu landsins. Það
kann nú margur að segja, að ferða-
kostnaðurinn verði að fara eptir því,
hvar þingmaðurinn eigi heima í sýsl-
unni, því að það geti munað miklu.
Satt er það að vísu, að nokkru getur
það munað, en aldrei mjög miklu. Mætti
þá annaðhvort miða ferðakostnaðinn við
miðbik sýslunnar og láta þar happ sem
hlýtur, hvort þingmaðurinn á heima í
sýslunni nær eða fjær miðbikinu, frá
alþingisstaðnum reiknað ; eða þá — sem
er hjer um bil hið sama — að lögá-
kveða, hvað ferðakostnaðurinn mætti
vera hæstur úr hverri sýslu, og láta
svo nefnd, kosna af þingmönnum, úr-
skurða í hvert skipti ferðakostnaðar-
reikning þingmanna eins og nú við-
gengst, nema hvað reikningurinn mætti
aldrei fara fram yfir þá upphæð, sem
væri lögákveðinn hæst. En aðgætandi
er, að það getur miklu munað, hvort
farið er sjóleiðis t. a. m. með strandferða-
skipinu, eða landveg. Mætti því ákveða
tvennar upphæðir ferðakostnaðarins úr
þeim sýslum, er strandferðanna njóta,
og gjalda svo ferðakostnaðinn eptir því,
hvort þingmaðurinn hefur getað notað
sjóleiðina eða ekki.
Þótt ferðakostnaðurinn væri þannig
fastákveðinn með lögum, þyrfti hann
ekki að vera neitt nápínulega lítill.
Þvert á móti ætlumst vjer til, að hann
væri sanngjarnlega metinn, og heldur
ríflega en hitt.
Að svo stöddu skulum vjer ekki fjöl-
yrða meir um ferðakostnaðinn, en seinna
munum vjer við hentugleika koma moð
áætlun yfir hann, eins og oss virðist
hann ætti að vera..
Mörgum þykir og kostnaðurinn við
þingtíðindin ofhár, sem von er, og mjög
sennilegt, að hann gæti verið talsvert
minni. Síðastliðið sumar voru þingtíð-
indin prentuð eingöngu í ísafoldar prent-
smiðju, og var alls eigi spurzt fyrirum,
hvort þau fengjust prentuð í hinni prent-
smiðjunni hjer i bænum, hvað þá held-
ur með hvaða kostum. Og sýnist þó,
að minna megi það ekki vera, en
grennslast eptir, hvort þau fáist ekki
prentuð með minni kostnaði. Þótt það
yrði ekki, ynnist þó það við að skipta
prentun þeirra milli þessara tveggja
prentsmiðja hjer, að þau yrðu fyr al-
prentuð og bærust því fyr út um land-
ið, en ella.
“Akurlendi, sem enginn rœkir,
elur illgresi í ddinn hœf“.
Þetta voru þau fyrstu orð Hús- og
bústjórnarfjelags suðuramtsins, sem það
valdi sjer sem einkunnarorð, þegar
það í fyrsta sinn gaf út skýrslu um á-
stand sitt prentaða í Viðey 1839, enn
þá ljet það um leið fylgja búnaðarrit
(Fyrsta bindis fyrri deild) mjög nýta
bók, sem vænta mátti af þeim mönnum
sem stofnsett höfðu fjelagið og þá stóðu
fyrir því. Ritgjörðirnar, sem valdar
hafa verið í þetta búnaðarrit, eru mik-
ils virði ekki einungis fyrir þann tíma,
sem þær voru skrásettar á, heldur er
líka margt í þeim, sem er þess vert, að
það sje lesið enn í dag, og það með
eptirtekt. — Þeir 3 menn1, sem kosn-
ir voru af frumstofnendum fjelagsins,
til að koma því algjörlega áfót, semja
og senda, út boðsbrjef, semja lög fje-
lagsinso. s. frv.,segjaum tilgang fjelags-
ins í boðsbrjefinu........„að það sje og
verði að styrkja og efla sjerhvað sem
fyrir suðuramtsins, sveita og sjávarbún-
að sje gott og nytsamlegt, á hvern þann
hátt sem í fjelagsins valdi mætti standa,
— með verðlaunum, upphvatningum,
ráðleggingum, ritgjörðum eða eigin
dæmiu. Af þessum orðum má sjá, að
fyrstu stofnendur fjelagsins, hafa ekki
hugsað sjer verksvið þess neitt sjerlega
þröngt eða takmarkað, eingöngu við
peninga, — og var þó ólíkt hvað erfitt
var þá að koma góðum ráðum eða rit-
gjörðum fyrir almenningssjónir, heldur
en nú er, með öllum okkar blöðum og
prentframförum2. Það er nú ekki til-
gangur minn með línum þessum, að á-
mæla fjelaginu fyrir aðgerðaleysi; þó
get jeg ekki hjá mjer leitt að láta þá
1) Þessir 3 voru: hjeraðsdómari St. Gunn-
lögsen, landlæknir J. Thorsteinsen, justitiarius
Þ. Sveinbjömsson.
2) Það er sorglegt, hvað lítinn gaum allur
þorri manna í suðuramtinn hefur gefið þessu
fjelagi.
skoðun mína í ljósi, að mjer finnst fje-
lagið ekki hafa verið nógu andlega lif-
andi. Það hefur t. d. gert of lítið, að
því að gefa út búnaðarrit, og sjerstak-
lega er það eptirtektavert, að fjelag
þetta hefur ekki sem jeg tilman, ávarp-
að alþing, síðan það fjekk löggjafarvald
og beðið það um að rjetta sjer hjálpar-
hönd (einstakir menn hafa verið fljót-
sjeðari í því). Fjelagið hefur að visu ó-
beinlínis fengið til umráða nokkuð af
því fje nú á síðustu árum, sem þingið
hefur veitt til eflingar búnaði; jeg á
hjer ekki eingöngu við það, að fjelagið
hefði átt beinlínis að sækja um fje til
þingsins, — því „fleira er matur en
flesk„ - - enn jeg á við það, að stjórn
fjelagsins hefði átt að semja sjálf eða
semja láta einhver þau frumvörp, sem
miðuðu til friðunar eða framfara búnað-
inum og atvinnuvegum. Þetta var
ekki ofvaxið öllum þeim góðu kröptum,
sem fjelagið á í Eeykjavík; slík frum-
vörp mundu ekki hafa skort flutnings- ^
menn. Það er fullkunnugt, að land- ,
búnaðarlögum okkar gengur seigt og
fast í heild sinni; vjer höfum að vísu
fengið góðan kafla, það er lög um bygg-
ing, ábúð og úttekt jarða 12. janúar
1884, en mjög er hætt við, að þessum
lögum, eins og mörgum öðrum hjá okk-
ur, verði allt of sleitulega beitt. Gröm-
ul venja deyfir hjer eggjar allar, því
landsvenjan hefur verið, að taka allt
of lint á skemmdum og optast nær ekki
einu sinni litið á þær vestu, sem eru
skemmdir á túnum, skógum o. fl. Þetta
getur allt komizt inn undir áður nefnd
lög, svona með tíð og tíina; þó með því
móti að landsdrottnar, viðtakendur og
úttektarmenn sjeu allir vakandi á rjett-
um tíma. En aðgætandi er, að lög
þessi eru Iengi að verka á allar jarðir k
á landinu, það getur staðið yfir 40—
50 ár þangað til þær allar eru lausar )
úr þeirri bygging, sem þær voru í 1884.
Af því, hve lengi lög þessi hljóta, vegna
kringumstæðanna, að verða að verka á
meðferð allra jarða á landinu, er það
fullljbst, að skemmdirnar geta enn hald-
ið áfram viðstöðulítið, svo að trassar og
letingjar, ættjarðarinnar eyðileggjarar
og fjandmenn geta enn átt mikið skemmd- 1