Þjóðólfur - 08.04.1887, Qupperneq 1

\
Kemur út á föstudags-
morgna. VerB árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr.). Borgist
fyrir 15. júli.
ÞJÓÐÓLFUR
Dppsögn (skrifleg) bund-
in við árainót, ógild nema
komi til fltgef. fyrir X.
október.
XXXIX. árg;. Reykjavík, föstudaginn 8. apríl 1887. Xr. 15*
Um alþýðumenntun.
Eptir Torfa Bjarnason.
—:o:—
„Slnum augum lítur hver á. silfriö".
(Framh.). í at.hugasemdum sínum
um alþýðumenntamálið í ísafold sýnir
þingmaður Dalamanna fyrst, hversu al-
þýðumenntunin sje oss nauðsynleg, og
verður það aldrei of vel nje of opt
brýnt fyrir alþýðu. Þar næst kemur
þingmaðurinn með ýmsar ágætar bend-
ingar um uppeldi og fræðslu barna,
og þessar almennu athugasemdir taka
upp allmikinn part af ritgjörðinni. Síð-
an snýr þingmaðurinn sjer að hinum
sjerstöku atriðum alþýðumenntamálsins
og kemur þar fram með margar góðar
bendingar, en verulegar nýbreytingatil-
lögur hjá honum eru einkum tvær.
Jeg skal fyrst minnast á þá uppá-
stunguna, sem er hin síðari í röðinni
hjá þingmanninum, hún er um um-
gangskennendur. Þegar þingmaðurinn
hefur sýnt fram á, að svo sem 50 undir-
búuings- og atvinnuskólar — er hann
telur hið mesta, sem líklegt sje, að kom-
ið verði upp að sinni — nægi ekki
nærri fyví til að veita öllum þorra al-
þýðu þá menntun, sem hún þarfnast,
þá leggur hann til, að fengnir sjeu um-
g^ngskennendur, einn í liverja kyrkju-
sókn, og tveir í liinar stærri, til þess
að bæta úr skólaskortinum. Jeg vildi
óska, að uppástunga þessi fengi góðan
byr bjá þingi og þjóð, því þó að fast-
,ir lUlglingaskólar ættu að liafa eun þá
nieiri menntandi áhrif á ungmenni þau,
sem á þá gengju, en umgangskennslan
^ hin, sem hennar nytu, þá gæti hún
Siört ómetanlega mikið gagn samhliða
föstu skólunum, og nauðsynin er aug-
Ijós. Þess mun langt að bíða, að hag-
i Ur þjóðarinnar komist í það liorf, að
ullir unglingar geti átt kost á skóla-
kennslu og notið hennar. Hitt ætti að
yera kleyft, með sameiginlegu atfylgi
þings og þjóðar, að leggja hjá flestum
unglingum nokkurn grundvöll almennr-
ar menntunar með umgangskennslu, og
svo með hentugum fræðibókum.
Hin uppástunga þingmannsins er að
taka jafnt konur sem karla á búnað-
arskólana, og veita hvorumtveggja sem
beztan undirbúning undir búskapinn.
Jeg tel þessa uppástungu nýja, þó að
þingmaðurinn hafi reyndar hreyfthenni
fyrri — hún er ný að því leyti, að
menn hafa enn ekki sett hana á dag-
skrá alþýðumenntamálanna. Eu jeg
verð samt að halda, að hún ætti skil-
ið að komast þangað, og komast
það sem fyrst. Hingað til hefur
þingmaðurinn fengið fremur dauf-
ar undirtektir, þegar hann hefur hreyft
uppástungunni, en slíkt er mjög svo
eðlilegt, „flestar nýjungar eigi erfitt upp-
drát,taru. Mönnum kom það fyrst und-
arlega fyrir sjónir, að stúlkurnar þyrftu
sjerstaka menntun, til þess að geta
orðið nýtar húsfreyjur, orðið uppbyggi-
legar í bændastjettinni. En það var
ekki nema fyrst í stað, á meðan menn
voru að venjast við að sjá og heyra,
að stúlkur fengju að fara lieimanað til
að læra — til að menntast. Nú er
svo komið að telja má, að þjóðinni sje
jafnhugarhaldið um menntun kvenna,
sem karla. — Og þess vegna eru
kvennaskólarnir komnir á fót. En þeir
hafa einkum verið lagaðir til að veita
stúlkum almenna menntun, og að kenna
þeim ýmsar kvennlegar íþróttir, sem
að visu eru fagrar og góðar í sjálfu
sjer, en sem fjölda margar stúlkur geta
lítið notað, þegar þær komast í hús-
freyjustöðuna, einkum þær sem verða
bændakonur í sveit.
Þetta finnur þingmaðurinn og úr
þessu vill liann bæta með því, að koma
á fót samhliða kvennaskólunum, sem
nú eru til, öðrum kvennaskólum —
kvennábíískólum — þar sem einkum
skyldi kenna allt það, sem gæti gjört
stúlkurnar færar um að verða dugleg-
og hagsýnar liúsfreyjur til sveita. Ætl-
asthann til, að kennslan sjemestverk-
leg, nfl. að stúlkunum sje einkum kennd
sú matreiðsla, sem bezt á við og á
þarf að halda til sveita, ullarvinna,
þvottur, fatasaumur og verkstjórn. Svo
er auðvítað, að nokkur bókleg kennsla
þyrfti að vera samfara, bæði lítið eitt
í hinu nauðsynlegasta af almennri
menntun, á meðan alþýðuskólana vant-
ar, og svo ýmislegt sem tilheyrði bú-
skapnum beinlínis. — Á þessum skól-
um ættu stúlkurnar að vera sem aðrar
vinnukonur að því leyti, að þær tækju
þátt í öllum þeim störfum, sem til kvenna
koma, og væru 2 ár á skólunum, en
gæfu ekki með sjer; hefðu þær þá jafn-
rjetti við pilta, sem ganga á búnaðar-
skólana.
Þetta væri að vísu nýr kostnaður
fyrir hið opinbera, en jeg vona að
reynslan mundi sannfæra menn um, að
þeim kostnaði væri fullkomiega eins vel
varið eins og því, sem kostað er til
annara skóla. — Og kostnaðurinn væri
alls eigi ókleyfur, þó að uppástungu
þingmannsins væri fylgt, og einn skóli
væri stofnaður í hverjum landsfjórð-
ungi. Það er varla líklegt, að þingið
fresti lengi úr þessu, að taka búnaðar-
skólana upp í fjárlögin, og þá ættiþað
jafnframt að hugsa fyrir búnaðarskól-
um fyrir stúlkur.
Þetta held jeg að sje mergurinn máls-
ins; hitt álít jeg varði minna, hvort
kvennabúskólinn er settur í samband við
búskóla karla eða ekki. Menn geta
líklega fært ýmislegt fram því fyrir-
komulagi til kosta og ókosta. — Jeg
gjöri ráð fyrir, að þessir skólar yrðu
settir einungis þar, sem allur sveita-
búskapur fer fram í svo stórurn stíl,
að nóg sje til að starfa, og nóg verk-
efni í öllu því, sem að sveitabúskap