Þjóðólfur - 22.04.1887, Blaðsíða 1

Kemur út & föstudags-
morgna. Verö árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr.). Borgist
fyrir lö.júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn (skrifleg) bund-
in viö áramðt, ögild nema
komi til útgef. fyrir 1.
október.
XXXIX. árg. Reyk,jayík, föstudaginn 22. apríl 1887. Nr. 17.
Enn um
sameining Grímsnesbrauðanna.
Jeg ætlaði mjer ekki að rita í blöðin
um sameining Grímsnesbrauðanna, eða
meðferð siðasta alþingis á því máli, en
af því að mjer finnst svar sjera Árna
Jónssonar til „Ómerkingsins úr Gríms-
nesiu í ýmsum greinum ónákvæmt og
lýsa nokkrum ókunnugleika, álít jeg
rjett, að leiðrjetta þetta og vona því
að þjer, herra ritstjóri, ljáið eptirfylgj-
andi línum rúm í yðar heiðraða blaði.
Sjera Árni segir (liklega í skopi), að
Grímsnesingar sjeu svo smekkvísir, að
þeir vilji vinna til, að steypa saman
tveimur brauðum til að fá valinn prest.
Jeg sje enga ástæðu til að beinast
fremur að Grimsnesingum fyrir bæn
þeirra, heldur enn að hjeraðsfundi Ár-
nesinga, sem samþykkti bænina í einu
hljóði. Bænin tór heldur ekki fram á
samsteypu tveggja brauða, heldur að
gjöra tvö brauð úr þremur, sem er
nokkuð annað. E»að er líka rangt, að
Grímsnesingar hafi beðið um samein-
inguna til þess, í þann svipinn, að fá
nokkurn vissan eða valinn prest, lield-
Ur blátt áfram til að fá prest, ogsjálf-
sagt síðar, þegar brauðið losnaði, að
geta valið nokkuð um 'presta. Saga
niálsins er, í sem fæstum orðum, rjett
sögð þannig:
Hugmyndin um einn prest í Gríms-
nesi, er alls ekki ný; en hún varð
fyrst að almennum vilja og fór að sjást
i framkvæmdinni árið 1884, þegar bæði
brauðin losnuðu í einu og enginn sótti
úm þau aptur. Fardagaárið 1884—.85
Þjónuðu þrír prestar Grímsnessöfnuðun-
llm ; tveir af þeim áttu að sækja yfir
Hvítá, einn yfir Lyngdalsheiði, og því
þótti þetta ástand, auk fjarlægðarinn-
óhafandi. Hreppsnefndin sendi því
^m haustið sendimann beina leið til
^udshöfðingja, og beiddi um samein-
inguna. Þegar sameiningin ekki gat
fengizt þannig, kom mönnum saman
um, að reyna að ná því bráðabirgðar-
fyrirkomulagi, sem nú er á komið, og
þá fyrst datt mjer í hug að sækja um
Mosfell, sjálfsagt í þeirri von að sam-
einingin fengist. Hitt er mjer hægt að
sanna, að jeg reyndi á engan hátt að
fá menn til að biðja um sameininguna,
og eins það, að þegar jeg síðastliðið
vor bar upp sameiningarmálið á safn-
aðarfundum, brýndi jeg það alls staðar
rækilega fyrir mönnum, að hafa ekki
tillit til annars en þess, sem þeir álitu
bezt til frambúðar.
Það sem knúði Grímsnesinga til
að biðja um sameininguna, var því
prestsleysið, samfara því áliti allra, að
einum presti væri vel fært að þjóna
hinu fyrirhugaða brauði.
Að Grímsnesingar þyrftu að óttast
prestleysi framvegis, eða í öllu falli
það, að prestar yrðu næsta óstöðugir
hjá þeim, sýnir ljósast dæmið af Jón-
unum, sem sjera Árni tekur, þegar
það er rjett framsett, en til þess hef-
ur sjera Árna vantað kunnugleika. —
Allir, sem þekktu sjera Jón sál. Mel-
sted og konu lians og kunnugir voru
á heimili þeirra, mnnu játa, að orðin,
sem sjera Árni vitnar til sjeu sönn;
en hvað sannar það, að „búskapur þeirra
fór með snild“ ? Að minu áliti ekkert
annað en það, að þau voru snildar bú-
menn og það voru þau að allra rómi,
og snildin kom því Ijósar tram, sem
kringumstæðurnar voru þrengri og erf-
iðari. Hitt veit sjera Árni auðsjáan-
lega ekki að sjera Jón vildi, frá fyrsta
komast frá Klausturhólum; hann sótti
um Hraungerði 1860, um Hítarnesþing
nokkru síðar og máske um fleiribrauð,
og virðist þetta benda á, að hann,
þrátt fyrir snild þeirra hjóna í búnað-
inum, ekki treystist til að komast vel
af í Klausturhólum, því enginn var
hann brutlmaður og lítið gefinn fyrir
hreyfingar.
Um sjera Jón Jónsson á Hofi má ó-
efað segja líkt, sem búmann, og um
sjera Jón sál. Melsted. Að allra rómi,
sem til þekktu, kom hann hjer fram
sem fjölhæfur, hygginn og fjörugurbú-
maður. Hann settist hjer á Mosfelli í
gott bú, erfði einnig nokkrar fasteign-
ir, sumar innsveitis, allar nærri, og þó
vildi hann ekki vera hjer, nei, hann
sótti burtu hvað epir annað, um Hösk-
uldsstaði, um Stokkseyri og máske
fleiri brauð, en fjekk að lokum Hof.
Þegar þess er enn fremur gætt, að
prestar þessir voru, eins og verðugt
var, elskaðir og virtir af hverju manns-
barni í söfnuðum sínum, að þeim var
það kunnugt, að allir þráðu, að þeir
væru kyrrir, að annar þeirra var hjer
borinn og barn fæddur, og liinn í næstu
sveit, svo að þeir voru hjer báðir í
átthögum sínum, þá er útlit fyrir, að
knýjandi ástæður hafi ollað því, að
þeir vildu báðir komast burtu, og fyrst
Grímsnesingum ekki tókst betur, að
hséna þá að sjer en þetta, er tæplega
við því að búast, að þeir hjeldu að
aðrir yrðu langæir með sömu kjörum,
eins og reynslan líka hefur sannað
síðan.
Það er fjarri mjer að áfella sjera
Árna öðrum þingmönnum fremur fyrir
undirtektirnar í þessu máli, og þykja
mjer þó málalokin kynleg.
Jeg hefi skilið svo þingið, einkum
neðri deild, að það sje hennar mark
og mið, jafnframt því, að gjöra stjórn
vora innlenda, að fá sveitum og lijer-
uðum, sem mest vald í þeirra eigin
málum. Mjer hefði því þótt það sam-
kvæmast stefnu þingsins, að láta söfn-
uði og hjeraðsfundi hafa sem óbundn-
astar hendur í þeim málum, sem þá
varðar, og að beita ekki valdi sínu til
þess að brjóta niður gjörðir þeirra nema
brýn nauðsyn beri til, ef þingið annars,
sem jeg efa, hefur atkvæði í slíkum
málum, nema að því leyti, sem fjár-
hags spursmál geta verið þeim samfara,
en það var ekki í hinu umrædda tilfelli.