Þjóðólfur - 28.10.1887, Blaðsíða 1

Kemur út á föstudags-
noorgna. Verö árg. (60
arka)"4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJOÐOLFUR
Uppsögn skrifleg. bund-
in viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyr-
ir 1. október.
XXXIX. ílrg.
Keykjavík, föstudaginn 28. októker 1887.
Nr. 19.
Nokkur orö um Ameríkuferöir.
Þetta yfirstandandi ár hafa farið
fleiri en nokkru sinni áður af landi
burt og fluzt til Ameríku; og það er
ekki annað sjóanlegt, en margir fari
einnig næsta ár. Þessi Ameríkuhug-
ur er orðinn svo sterkur hjámörgum,
að það má svo að orði kveða, að það
t sje orðið brennandi spursmál, eins og
sagt er, fyrir þá að komast til Ame-
ríku sjálfsagt í von um, að geta þar
látið sjer og sínum iíða hetur en hjer
á landi. Hjer er svo margt, segja
ffienn, sem dregur úr eða heptir vei-
líðun manna, að eigi er við vært.
Harðindin munu þó vera þar ofar-
lega á hlaði fyrir mörgnm og mikil
útgjöld, einkum fátækraritsvör svo há
í sumum sveitum, að bjargálnamaður-
inn rís varla undir. Meiri hluti al-
þýðu á við bág kjör að búa, segja
ffienn enn fremur, en æðstu embættis-
menn landsins lifa við giíurlega há
laun, svo að minna fje er til en ella
tilnauðsynjafyrirtækja, svo sem mennt-
un alþýðu til eflingar, en miklu fje
varið til embættisnáms og undirbún-
ings undir það í latínuskóianum, þar
sem menn eru fremur látnir læra
sumt það, sem þeim kemur að litlu
liði í lifinu, en annað, sem þeir bein-
linis þurfa fyrir lífið. Og þó tekur
út yfir, að vjer íslendingar fáitm ekki
að ráða vorum eigin málum og kippa
þannig í iag mörgu því, sem ómögu-
legt, er að lagfæra meðan stjórnin er
útlend.
Þetta er viðkvæðið hiá mörgum, sem
til Ameríku fara eða ætla að fara.
Hafa þeir að vísu mikið til sins máls,
en ofmikið má úr öllu gera og því
einnig úr óóran hjer á landi. Þetta
yfirstandandi ár hefur t. a. m. á Suð-
urlandi verið eitthvert mesta veltiár,
sem menn muna, bæði að því, er snert-
ir tíðarfar og fiskafia, svo að vegna
þess sýnist ekki ástæða fyrir Sunn-
lendinga, að fýsa af landi burt. — I
sumum hjeruðum annars staðar t. a.
m. i Stranda- Húnavatns- og Skaga-
fjarðar-sýslum og víðar norðanlands
hefur þetta ár mjög kreppt að mönn-
um, svo að þeim er vorkunn, þótt
þeir vilji leita fyrir sjer eptir öðru
betra, og yfir höfuð láum vjer engum,
þótt hann geri það. En við þessar
Ameríkuferðir er þó einnig ýmislegt
athugavert. Menn verða að gæta að
þvi, að i Ameríku er allt annað mál,
mjög ólikt voru máli, svo að það má
svo að orði kveða, að meiri hluti
manna, sem hjeðan fer, standi þar
uppi máliaus, sem hlýtur að verða
þeim til mikils tálma. I öðru lagi
eru hættir og siðir allt aðrir í Ame-
riku en hjer, svo að fæstir sem hjeð-
an koma, munu einu sinni kunna til
þeirra verka, sem þar falla fyrir, o.
s. frv. Það er því að voru áliti, íhug-
unarvert að fara þangað að minnsta
kosti fyrir þá, sem hjer hafa komið
sjer í einhverja viðunanlega stöðu og
bafa við bærileg kjör að búa, og það
því fremur sem raddir hafa heyrzt
frá löndum vorum i Ameríku um, að
þeim liði þar eigi vel, mörgum hverj-
um; en vjer skuium þó ekki leggja
mikla áherzlu á það, þvi að þaðan
hafa og heyrzt raddir í gagnstæða átt.
Margir telja þessar Amerikuferðir
næsta skaðlegar fyrir landið, segja að
iandið missi vinnukrapt, fjármuni o. s.
frv. En það fer að voru áliti allt
eptir því, hverjir það eru, sem fira.
Ef það eru ónytjungar, fjelitlir menn
eða fjelausir, sem eru öðrum til þyngsla,
sveitarlimir, sem svo að segja jeta
upp efnamanninn eða bjargáinamann-
inn, — ef þess konar menn fara, get-
um vjer eigi sjeð, að eptirsjón sje í
þeim eða að landið bíði nokkurt tjón
við burtför þeirra, heldur miklu írem-
ur, að það sje hagur fyrir landið að
losast við þá. Þess vegna verður það
eigi skoðað öðruvísi en bfihnykkur af
hreppsnefndum, og eigi lastvert, er þær
koma af sjer til Ameriku sveitarómögum,
sem eigi eru lasburða eða gamalmenni.
Það er vitanl. að ýmsar hreppsn. hafa
gert það og þannig ljett á hreppnum
fyrir seinni timann, þótt það hafi
kostað talsvert í bráðina. Það hefur
heyrzt, að sumir þessir menn hafi hatt
sig áfram, þegar þeir komu til Ame-
riku, og hlýtur það án efa að vera þvi
að þakka, að þar herðir meira að mönn-
um að neyta krapta sinna en hjer á
landi, þar sem opt og tíðum þarf eigi
annað, en að kvabba við hreppsnefnd-
ina, til að fá svo og svo mikið handa
sjer og sínum.
Ef aptur á móti efnamenn og mátt-
arstólpar sveitarfjel aganna fara af landi
burt, þá er það auðsætt tjón fyrir
landið. En hingað til hafa ekki marg-
ir slíkir menn farið. En það getur
rekið að því seinna, ef ekkert er að
gert. Að vísu er ómögulegt að sporna
við harðindum, en margt mætti gera
til að kenna mönnum að standast þau
betur en verið hefur, svo sem að efla
menntun landsmanna, einkum i bún-
aði og öðru þvi, sem að atvinnuveg-
um lýtur, fá hinum betri mönnum
(hreppsnefndum, sýslunefndum og bæj-
arstjórnum) i hendur meira vald til
að hafa eptirlit og umjón með slóð-
unum og trössunum, á sinn máta eins
og lögin frá siðasta þingi um sveit-
arstyrk og fúlgu gera, lögin um þurra-
búðarmenn og lagafrumvarpið um
forðabúr og heyásetning í sveitum fór
íram á, svo að sjeð verði um í tíma,
að þessir trassar veltist ekki yfir á
sveitarfjelögin og jeti upp þessa fáu.
bjargálnamenn, sem til eru. Til þess
að fá fje til alþýðumenntunar og ann-
ara nauðsynja fyrirtækja mætti meðal
annars færa niður laun hinna hæst-
launuðu embættismanna, gera embætta-