Þjóðólfur - 29.06.1888, Qupperneq 1

Kemur 1. 4 föstudags-
morgna. Vera árg. 760
arka) 4 kr. (erlindis 5 ltr)
Borgist fyrir 15. jáll.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bund-
in viö áramöt, ógild nema
komi til útgefanda fyr-
ir 1. október.
XL. árg.
Reyk,javík fðstudaginn 29. júní 1888.
Nr. 80.
Þ j ó ð ó I f u r
fæst frá næstu júlíbyrjun til ársloka fyr-
ir 2 kr., og fá þeir, sem því sæta
úkeypis og kostnaðarlaust sent
það, sem þá verður komið út af „sögu-
safni Þjóðólfs“ : Fangann í Kákasus 51
Ms.. Vesturíarann og Indíanana 26
bls., Helenu aðra 26 Ms., byrjun á
Sögu stýrimannsins og ættsögu Sigurð-
ar málara 48 bls., eða alls
ókeypis yfir 150 bls.
Menn gefi sig fram sem allra fyrst.
Helgapostilla fæst hjá undirskrifuð-
um, að eins fyrir 3 kr. (áður 6 kr.).
Það verð stendur til 1. jan. 1889, þá
yerður hún ha'kkuð í sitt fyrra yerð,
6 krúnur.
Rvik, 7. júní 1888.
Kr. Ó. Þorgrímsson. 2is
Um embættislaun og meiningamun.
Eitt af þvi marga, sem er alvarlegt á-
hugamál þjóðarinnar, er launamálið, það
er ta embættismannalaun hjerálandi
hæíilega hátt sett eptir erfiðleika em-
bættanna og efnahag landsins. Það má
fullyrða, að það er fátt eða jafnvel ekki
neitt af því, sem sn.ertir fjárhag og stjórn
landsins, sem betur er komið inn í með-
vitund þjóðarinnar, en það, að laun ým-
issa embættismanna hjer sjeu ofhátt sett,
og meira að segja skaðlega hátt, bæði
þegar litið er til þess, að ofmikið fje
gengur til að launa embættismönnum, -—-
því að landið má ekki missa það frá sínum
beinustu þörfum, þar sem flest vantar, flest
strandar á fjeskorti af því, sem til mennt-
unar og sannra þjóðþrifa horfir — og
er að það er eptirdæm-
1 f a, ° ^gjadýrðinni, það er ljóminn
af glysmu og stássinu. sem fjöldinn er
að elta a misheppnuðum vegferðum lífs-
ms, ems og töfradýr í tröllasögum, svo
að allmargir vita ekki fyr til, en þeir
eru orðnir rammviltir og komnir inn í
einhvern skuldamyrkvið, sem þeir ekki
sjá út úr, og þá fyrst fara þeir að hugsa
um, að þeir eru ekki af flokki hinna há-
launuðu. I þeirra vasa — hinna hálaun-
uðu — streyma peningar af almannafje
um hver mánaðamót, og þeirra hagur er
bestur, þegar verslunardeyfð er yfir all- j
an heim, eins og nú á tímum, og flest !
fæst með vægu verði fyrir peninga það,
sem menn girnir og þarft þykir og þægi- j
legt fyrir lifið. En þegar verslunardeyfð j
og harðæri er í landinu, eins og nú hef-
ur lengi verið, þá eru aptur á móti kjör
alþýðunnar á lægsta og lakasta stigi, og
þvi skaðlegra er eptirdæmið i lifnaðar-
háttum. sem hinir hálaunuðu gefa og |
jeg nefndi. Nú á tímum eru menn hætt- j
ir að miða sólina, þvi að flestir hafa úr J
upp á vasann. Það er eitt, sem geng- |
ur lengra en efnin leyfa. En það er og
önnur sól, sem að minnsta kosti hin
uppvaxandi kynslóð hirðir ekki um að
miða, það er sól sparseminnar og gleym-
ir þvi, að sníða sjer stakk eptir vexti,
það er að hafa stássið eptir „standiu og
efnahag. Meðal þessara manna eru sum-
ir af okkar embættismönnum, sem þykj- j
ast ekki geta lifað við sitt afskammtað
uppeldi, jafnvel þó að það sje nóg og
meir en nóg, af því að þeir álíta, að
þeir þurfi að lifa eins dýrðlega, eins og
þeir hæstlaunuðu, sem mest fje geta lagt
til skrautlegra hýbýla og annars lífsmun- '
aðar.
Svona er nú þetta fyrir mínum augum
en það er hægra að segja en gera, að fá
þetta lagað, eins og sumt fleira, þvi að
þó að þingið okkar, sem á að vera auga
þjóðarinnar, skjöldur hennar og sverð,
samþykkti á hverju þingi ný launalög
og eptirlaunalög, myndi þó sigurinn ó-
viss, og ætti þó þetta að geta gengið á
þinginu, jafnvel þótt hinir konungkjörnu
væru á móti, sem engan veginn er skylda
þeirra, heldur miklu fremur hitt. að vera
með öllu því, sem eflt getur gagn og
framfarir landsins, enda er það í fyllsta
máta óviturlegt af þeim, að halda dauða-
haldi i þessi háu laun, því að ekki missa
þeir neins í við breytingu á launalög-
um; ekki ganga embættin að erfðum
eða eru bundin við neinar vissar ættir.
Það geta eins vel orðið niðjar þeirra, sem
nú vilja setja niður laun og eptirlaun,
er fengju embættin, þegar þetta væri
komið i kring. Um þá þjóðkjörnu ætti
ekki að þurfa að tala í þessu máli. Þvi
maður skyldi ætla, að þeir væru allir
eins og einn maður, og þó ekki væri
svo á hinu fyrsta löggjafarþingi 1875,
er hin óvinsælu launalög voru drifin i
gegn, af visku stjórnarinnar, en ung-
æði og grunnhyggni þingsins, þá skyldu
menn nú ætla, að þau höfuð væru horf-
in úr þinginu, sem þá rjeðu mestu, eða
að kvarnirnar að minnsta kosti væru
lausar úr krummunum; en það vill nú
ekki reynast svo, því að það eru þessi
höfðingjapeð, sem allt af slæðast inn á
þingið, og ef til vill sumir gamlir þing-
menn, sem áður þóttu góðir og gildir
hrókar, eru að verða að peðum í þing-
taflinu og höfðingjar og launamenn eru
að leika sjer með eins og börn með
barnagull.
Mjer er sagt að mest sje gaman
manna börnum
þeirra að hampa hausakvörnum.
„Mikið gersemi ertu Sigmundur, hversu
þú ert mjer eptirlátur“, sagði Hallgerð-
ur.
Þó að ekki sje auðgert eins og nú
stendur, að fá breytt launa- og eptir-
launalögum vorum, þá er þó eitt, sem
þingið getur, það er að skera niður með
öllu allar launabætur og aukabitlinga,
ekki einungis þær launabænir, sem koma
inn á hvert þing, heldur einnig þá launa-
bitlinga, sem hafa áður óheppilega kom-
ist inn í fjárlög fyrir persónulega vel-
vild, sleikjuskap og þunnlyndi þing-
manna.
Jeg sagði upphaflega i þessum athuga-
semdum, að fátt, mundi betur vera kom-
ið inn i meðvitund þjóðarinnar en það,
að laun embættismanna hjer sjeu ofhá,
og ekki ástæða til við að bæta, en þó
verður þvi ekki neitað, að vart verður
við meiningamun, og þvi til sönnunar
skal jeg tilfæra nokkur orð og atkvæði
eptir tvo nafna.
Jeg fór eitt kveld i skammdeginu i
vetur að fletta sundur göndum blöðum