Þjóðólfur - 21.09.1888, Blaðsíða 4

176
Illustreret Tidende,
Danmarks ældste, kedste ojí killigste iilustrerede XJgeklad,
koster fremtidig kun 3 Kr. Kvartalet.
Den ny Aargang begynder til Oktober Kvartal.
Bestilles lios Boghandlcrne.
dmr Abonnement modtages i Sigf. Eymundsons Boglade.
„Sj álfsfræ ð arinn“.
Sakir ]iess, að til hefir orðið að bóa af nýju
ýmsar myndir í „Sjálfsfræðarann", og meðfram af
því að inar tregu samgöngur síðastl. sumar hafa
seinkað bæði ótsending boðsbréfa og endrsending,
verðr fitkonm „Sjálfsfræðarans" lítið eitt frestað,
Jiannig að það sem ót átti að koma fyrsta árið
samkv. boðsbréfinu, það verðr prentað í vetr og
sent ót með fyrstn vor-strandferð. — en „Sjálfs-
fræðarinn" kemr áreiðanlega út, hvað sem þar
um kann að haf'a verið sagt af öðrum. Boðsbréfin
er beðið að endrsenda í vetr, helzt með janóar
póst.um, i síðasta lagi með marz-póstum.
Bókverzlun Sigf. Eymundssonar. 396
3NToItlcnr lióðmœli
eptir Olöfu Sigurðardóttur
og Ein smásaga, snóin ór dönsku.
Rvík, 1888. — Sigf. Eymundss. prentsm. — 50 au.
Fást í Bókverzl. Sigf. Eymundssonar.
Fæöi fyrir 2 3 skólapilta fæst
á hentugum stað í bænum á komandi vetri.
Bitstj. vísar á staðinn. 398
Bazar og Tombóla.
Eins og kunnugt er, hjelt Thorvaldsens-fjelagið
Bazar og Tombólu í janóarmán. síðastl. til þess,
að fá fje til að byggja „laugahós11 fyrir. Að nokkru
leyti er nó bóið að koma upp tjeðu hósi, en kostn-
aðurinn hefur orðið allt að því helmingi meiri, en
ágóðinn varð af Bazarnum og Tombólunni. Fje-
lagið hefur því áformað enn á ný að stofna til
Bazars og Tombólu snemma í desembermánuði næst-
komandi, og hefur pantað til þess talsvert af góð-
um munum frá ót.löndum.
Þar eð þetta fyrirtæki varðar svo marga, von-
um vjer, að bæjarbóar optar vilji góðfóslega styðja }
oss með komu sinni og gjöfum, sem hver einstök
í fjelaginu veitir móttöku.
Thorvaldsens-fjelagið. 400
Á s k o r u n.
Þar eð almenningur nó er farinn að nota „lauga-
húsu það. sem Thorvaldsens-fjelagið hefur látið
reisa lijá Laugunum, leyfir fjelagið sjer hjer með
að biðja einn og sjerhvern um að skemma eigi
hósið og ganga sem best um það.
Sje hósið skemmt, mun verða nákvæmlega rann-
sakað, hver það hefur gjört, og verður stranglega
heimtað skaðabóta.
Thorvaldsens-fjelagið. 401
Hjer með votta jeg öllum þeim hinum mörgu,
æðri og lægri, er fylgdu manni mínum sál-
uga, bókaverði Jóni Árnasyni, til grafar, mitt
hjartanlegasta þakklæti, sem og fvrir alla aðra
mjer auðsýnda hlutdeild í söknuði mínum.
Reykjavík, 18. sept. 1888.
Katrín Þorvaldsdóttir. 402
Eigandi og ábyrgðarmaður:
Þorleifur Jénssoii, cand. phil.
Sk’ifstofa: í Bankastræti nr. 3.
Pretitsm. Sigf. Eymundssonar.
154
fylgt algjörlega, nema í kínverskri talnaritun. Með því
að eptir þessari reglu þarf ýmsar ólíkar táknanir fyrir
hinar hækkandi stigtölur, er ekki hægtað skrifa liverja
tölu sem vera skal, heldur að eins þær tölur, sem eru
á ínilli stigtalna-táknana þcirra, sem til eru í málinu í
hvert skipti. Að því, er snertir reikning, þá er auðvit-
að ekki unnt, að margfalda eins hæglega og fljótt, þeg-
ar þessi regla er við höfð, eins og með tölustöfum vor-
um, en þó er það miklu hægra en með rómversku töl-
unum og tölum, sem skrifaðar eru eptir stafrofsreglunni.
Tílraunirnar til að stytta talnatáknanirnar höfðu
þann árangur hjá Bómverjum, að með punktum og stryk-
um voru stigtölurnar gerðar tíu sinnum og hundrað
sinnum stærri; en menn gátu ekki skilist við stigtölu-
stafina, fyr en menn höfðu fundiö tölustaf, sem í sjálfu
sjer táknaði ekkert. Oss virðist það næstum undarlegt,
að mesta stærðfræðingi fornaldarinnar, Arkímedes, sem
hefur reiknað hin flóknustu reikningsdæmi með tölum
eptir stafrofsreglunni, skyldi ekki hugkvæmast, að búa
til fullkomna talnaritun með tölustaf, sem í sjálfu sjer
þýddi ekkert. En Indverjum var ætlað að gera það,
eiula voru þeir eins og skapaöir til að finna upp núllið.
Þeir sem höfðu svo mikið ímyndunarafl, höfðu svo mikl-
ar mætur á formfestu, elskuðu stórar tölur fram úr
hófi og höfðu auk þess talnakerfi, sem var samkvæmara
15‘.
sjálfu sjer en öll önnur, þeir voru sjerstaklega vel lag-
aðir til, „að sjá eittlwað ávaxtarsamt í því, sem var
ehkert í sjálfu sjer. og að koma til Ieiðar fullkomnun á
þessu einhverju með hinu, sem elchert eru.
Því miður vitum vjer nálega ekkert um, hvernig núll-
ið er fundið upp, fremur en um, hvernig tölustafir vor-
ir eru fundnir upp. Þó hafa fræðimenn með rannsókn-
um sínum á síðustu áratugum komist að þessari niður-
stöðu í því efni: í fyrndinni skrifuðu Indverjar, eins
og Kínverjar nú gjöra, tölurnar eptir margfiildunarregl-
unni, en á fjórðu öld eptir Krists burð fundu ind-
verskir Brahma-prestar, sem vjer þekkjum eigi nöfnin
á, sætagildi tölustafanna og núllið. Núllið, töframynd
reikningsins, kölluðu þeir Tsiphra, sem þýðir hið töma.
Af þessu orði er komiö orðið Cijfer, sem nú þýðir í
mörgum málum tölustafur, en þýddi upphaflega núU og
þýðir það enn á ensku.
Indverjar voru sjer vel meðvitandi, hve þýðingar-
mikil þessi uppgötvun þeirra var. Af því, hve auðvelt
þeim varð að reikna með hinum nýju tölustöfum, leiddi,
að þeir gerðu reikning að fullkominni íþrótt. Þannig
er sagt, að á sjöundu öld liafi á Indlandi verið stofnað
til kappreikninga, á sinn hátt eins og burtreiða, og
hafi sá verið krýndur sem sigurvegari, er fyrstur varð
að reikna þungt reikningsdæmi. En Indverjar voru allt