Þjóðólfur - 28.09.1888, Qupperneq 1

Kemur út ú föstudags-
morgna. Verö árg. (t>u
arka> 4 kr. (erlindis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJÓÐÖLFUR.
Uppsögn skrifleg, buud-
in viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyr-
ir 1. október.
XL. árj>-.
Reyk,javík föstudaginn 28. sept. 1888.
Nr. 45.
Pj óöólfur
er einbeitt og stefnufast blað; það er
blað hinna yngri framfaramanna.
Siigusafn Þjóðólfs flytur sögur og
fræðandi greinir eptir góða höfunda. I
þessu tbl. byrjar saga eptir hið fræga
rfissnesha skáld Alexander Puschkin.
Nýir kaupendur að næsta árgangi
fá. ókeypis og kostnaðarlaust sent sögu-
safn Þjóðölfs yfirstandandi ár með 8—9
sögum og fræðigreinum, sem verða um
220 bls., og æfisögu Sigurðar málara 48
bls. ; enn fremur fá nýir kaupendur ó-
keypis hlaðið frá þessum tíma til næstu
ársloka (16 blöð). Það sem þeir fá ó-
keypis, verður þamiig hátt upp í það,
sem einn árg-angur af blaðinu kostar.
Nýir kaupendur gefi sig fram sem
allra fyrst.
frá, hvernig næringu ungbörnin eiga að
fá. en þótt þetta eigi ekki vel heima
í ritinu, þá er ritgjörðin þörf, því að um
þetta er fólk næsta fáfrótt og jafnvel
hirðulítið. Því næst er: „Fyrirlestur um
áhrif kennara á uppeldi barna“, eptir
Jóhannes Sigfússon. Þessa ritgjörð ættu
allir foreldrar að lesa, því að hún gef-
ur þeim margar reglur og leiðbeiningar
sem eru þeim mjög nauðsynlega. En
seinast er ritgjörð eptirJón Þórarinsson
um „Löggjöf um barnauppfræðingu á Is-
laudi“ og „skýrsla um barnaskóla 1887
—88“, sem natiðsynlegt. var að fá. Vier
ítrekum það enn, að almenningur ætti
að kaupa þetta rit. Það mun gjöra þeim
eins mikla skemmtun og „sitt pundið af
hvoru, kaffi og sykri“, og þó er það ó-
dýrara.
II.
Bókaverslun Kr. Ó. Þorgríms-
sonar selur Helgapostillu innhefta
meö mynd fyrir aö eins 3 kr (áö-
nr 6 kr.). 391
TJ elga-postilla,
lieft, með mynd ií 3 kr., fæst í
Bókverzl. Slgf. Eymundssonar. 392
Bókmentir.
Tímarit um uppeldi og mentamál
1. ár. Rvík 1888.
I.
Ritið sjálft.
Útgefendur þessa rits eiga þakkir
skilið fyrir að hafa ráðist, i að Játa það
koma út. Það er vonandi, að almenn-
ingur kaupi það vel, því að það er þess
vert, Ritgjörðirnar i því eru bæði fræð-
andi og leiðbeinandi. J, Þórarinsson hefur
þannig skrifað ritgjörð um „Lestur“, sem
aliir þeir hefðu gott, af að lesa,sem eitthvað
fást við kensiu barna í þessari grein. Ögm.
Sigurðs. hefur skrifað froðlega grein „Um
kennara skola a Einnlandifct, sem sýnir
oss, hvernig kennaraskóla mætti og ætti
að hafa, og hversu það getur gengið
prýðisvel, að hafa saman á skólum bæði
pilta og stúlkur. Þá er enn ritgjörð
eptir dr. Jonassen: „Fáein atriði um
meðferð ungbarna", þar sem skýrt er
Frelsi Finna í menntamáluni.
Ögmundur Sigurðsson segir þannig í
ritgjörðinni „Um kennaraskóla á Einn-
laudí“: „A Einnlandi stendur að mörgu
leyti líkt á og hjá oss, loptslagið er þar
fremur kalt, og fólkið á við harðan kost
að búa, eins og vjer; það hefur orðið
margt að líða og barist hraustlega fyrir
þjóðerni sínu. Stjórnin hefur ekki allt j
af verið góð, heldur en hjá oss; þar er
strjálbyggt víða og gömul heimilisfræðsla j
í landinu likt og hjáoss. Um 1860 fóru
Eiunar að sjá, að bæta þurfti alþýðu-
menntunina, og að hið fyrsta, sem þurfti
að gera, var að stofna skóla, þar sem
kennurum og kennslukonum yrði veitt
æfing og menntun, því þangað til hafði
þar alls konar fólk verið notað við kennsl-
una. Maður nokkur að nafni Cygnæus,
lærður vel og skólaumsjónarmaður, var
sendur til annara landa, til þess að kynna
sjer alþýðuskóla og kennaraskóla; fór
hann til Þýskalands og víðar, en bestir
þóttu honum skólar á Svisslandi. Þeg-
ar hann kom heim, sagði hann fyrir um,
hvernig best mundi að haga kennara-
skóla á Finníandi; voru svo eptir hans
ráðum stofnaðir skólarnir og hafa þeir
nú staðið yfir 20 ár ineð bestu framför-
um og árangri“ (Tímar. bls. 37). Það
eru eigi nema liðug 20 ár síðan Finnar
fóru fyrir alvöru að hugsa um alþýðu-
menntunina, og þó standa þeir nú mörg-
nm þjóðum framar og kennaraskólar
þeirra þykja skara fram úr flestum 'slík-
um skólum í heimi. Hvernig getnr þetta
átt sjer stað? Oghvernig stendur á því ?
Hvernig stendur á því, að þessi Cygnæ-
us var sendur úr landi, en ekki einhver
mágur eða mágamágur ?! Hvernig stend-
ur á því, að ekki var skipuð einhver
stjórnarsleikjan. einhver apturhaldsspek-
ingur, einhver með „æðri og betri
þekkingu", eiiihver „sannur frelsis-
maður“ eða eitthvað þess konar fólk
til að stýra skólunum og kenna i
þeim?! Gretur það átt sjer stað, að
Finnar hafi betri stjórn en vjer ? Finnar
sem lúta Rússakeisara! Já, það er ein-
mitt það. Finnar hafa innlenda stjórn
og sjerstaklega hafa þeir mikið frelsi í
öllum menntamálum. „Skólastjóri kenn-
araskólanna er valinn af þinginn,
forstöðukonan og aðrir kennarar og
kennslukonur af yfirstjórn alþýðuskól-
anna í Finnlandi“, en í þessari yfirstjórn
eru innlendir Finnar og eru þeir alveg
óháðir rússneskum áhrifum. Það er
þetta sem veldur því, það er þetta sem
er orsökin til þess, að það fje, sem lagt
hefur verið til kennaraskólanna á Finn-
landi, hefur komið að betri notum en
það, sem lagt hefur verið til skólans á
Möðruvöllum? þar sjást ávextir stjórn-
arinnar í menntamálunum að ógleymdu
því, hvernig Nellemann skemmdi latínu-
skólann með reglugjörðinni. Það er
vonandi, að alþingi taki i sumar mennta-
mál landsins fyrir i heild sinni og reyni
að kippa þeim í lag og skipa þeim á
frjálslegan hátt.
Reylcjavík, 28. sept. 1888.
Strandferðaskipið Thyra kom hingað
í gær kl. 4 e. h. og með þvi margir far-
þegar að norðan og vestan, þar á meðal
dr. Björn Ólsen, Jón Vídalín, læknir Davíð
Sch. Thorsteinsson, Toríi Halldórsson frá
Fiateyri og Ásgeir Sigurðsson frá Skot-
landi. Thyra átti að koma 25. þ. m., eu
tafðist þetta vegna dimmviðurs, kom á