Þjóðólfur - 05.10.1888, Blaðsíða 1

Kemur út ú föstudags-
morgua. Verð árg. (6U
arkat 4 kr (erlindis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Qppsögn skrifleg, bund-
in viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyr-
ir 1. október.
XL. árg,
ReykjaYÍk föstudaginn 5. okt. 1888.
Xr. 46.
Eptir næsta nýárverður þeirn kaup-
endum í Ameríku, seni þá hafa ekki
Iborgað þennan árgang eða fyrri árg.,
ekki sent hlaðið, fyr en þeir horga
skuld sína.
Bókaverslun Kr. Ó. Þorgríms-
sonar selur Helgapostillu innhefta
meö mynd fyrir aö eins 3 kr (áö-
ur 6 kr.). :28
Helga-postilla,
licft. með mynd á 3 kr.. f:csf, í
heft, með mynd á 3 kr., fæst í
Bókverzl. Sigf. Eymundssonar.
429
Um aga á þilskipum.
Hermann Jónasson, skólastjóri á Hól-
um, hefur skrifað ritgjörð í Búnaðarrit-
inu um heimilisstjórn, vinnumennsku og
lausamennsku; talar hann þar um her-
agann, og segir hann, að ef yjer hefð-
um haft hann, þá kynnum vjer að standa |
mikið framar, þótt heraginn hefði haft
kostnað í för með sjer, svo að numið
hefði tugum þúsunda króna; því næst j
minnist hann á þilskipaagann og segir:
„Næst heraganum gengur þilskipaaginn.
Enda er eðlilegt, að hann þuríi að vera
góður, því að opt getur lítilfjörlegt stjórn-
leysi eða ohlyðni haft á svipstundu
margra manna dauðaíför með sjer. Þeg-
ar þilshipin fóru að fjölga hjer við land,
mun margur að líkindum hafa vænst
eptir, að vjer fengjum með þeim skóla,
er vjer gætum lært stjórnsemi í; þær
vonir hafa þó sorglega brugðist, enda er
það eðliiegt, þegar betur er aðgætt; því
að flestir þeir, sem eru fyrir þilskipum
vorum, hafa ekki verið á erlendum skip-
um, og því aldrei lært góða stjórn, sem
vanalega er á þeim. Það er því ekki
hægt, að heimta meira af þilskipaeigend-
um vorum í þessu efni, en bændum til
sveita“ (Búnaðarrit, 1888, bls. 63 64).
Þetta er að mörgu leyti rjett, það er
að eins ekki rjett, að kenna þilskipafor-
mönnum sjálfum um, að ekki hefur kom-
ist á neinn þilskipaagi hjer við land,
heldur er þetta að miklu leyti að kenna
vöntun á góðum lögum, eða með öðrum
orðum, ónýtri stjórn, sem ekkert hirðir
um, að efla hag landsins með góðum
lögum. Því að hvað er fyrsta skilyrðið
fyrir góðum aga? Það eru lög, sem
láta refsingu liggja við óhlýðni og hirðu-
leysi. Ef menn hlaupa úr her í öðrum
löndum, varðar slíkt líftjóni, ef menn
hlaupa af þilskipi, varðar það fangelsi,
eða betrunarhúsi, ef menn hlaupa úr vist,
varðar það lítilfjörlegum sektum. Af
þessu má ráða, að aginn verður mismun-
andi eptir lögunum; ef það að eins varð-
aði sektum, að hlaupa úr her, þá væri
allur heragi ómögulegur, og sama er um
þilskipaagann, að ef lögin væru eigi
ströng, þá hverfur þilskipaaginn, og því
er ekki hægt að búast við neinum þil-
skipaaga hjer á landi, þar sem öll lög
um aga vantar.
Vegna lausamennskulaganna veitir opt
erfitt, að fá menn ráðna á skip og eru
það þannig bæði þessi lög og vöntun á
lögum um aga, sem ef til vill standa þil-
skipaútveg vornm mest fyrir þrifum.
í útlöndum er þannig varið, að þegar
menn hafa ráðið sig á skip og koma ekki
á ákveðnum tíma, þá liggur venjulega
fangelsishegning við, og sá, sem hleyp-
ur af skipi eptir að hafa tekið við kaupi,
fær hegningu eptir dönskum lögum, eins
og þjófur (Lög 23. febr. 1866, 15. gr.),
en hvað liggur við hjer á landi, þó að ein-
hver hafi tekið á móti kaupi sínu og
hlaupi svo burt af þilskipi? Ekki meira
en svo, að skipstjóra getur ekki þótt ó-
maksins vert, að sækja slíkt fyrir dóm-
stólunum og hinn getur hælst um á ept-
ir. En hvernig er mögulegt að hafa
nokkurn aga með þessu lagi?
Það má nærri því furðu gegna, að þil-
skipaeigendur skuli hafa unað þessu laga-
leysi, og er það þó ekki undarlegb, því
að þeir hafa ekki af betra að segja og
menn fljóta sofandi að feigðarósi.
En alþingi.á að hugsa um þetta og
á það þó við margt erfitt að stríða, það
kemur ekki saman nema annaðhvort ár,
og það árið, sem það ekki kemur saman
er eins og allt sofni; það væri því mjög
mikils varðandi, að alþing yrði haldið
árlega, og það er óvíst, hvort það mundi
ekki bráðlega borga sig fyrir rnílifandi
landsmenn, hvað þá heldur fyrir eptir-
komendurna, en það er ekki hægt um
það að tala, því að stjórnarskráin leyíir
slikt ekki, en hins vegar er þinginu það
í sjálfsvald sett, að láta rannsaka iaga-
málefni milli þinga. Að undanförnu hef-
ur þingið skorað á stjórnina að skipa
nefndir til að rannsaka mikilsvarðandi
lagaatriði, og stjórnin hefur svo borgað
þessum nefndum, en þótt þingið hafi
ekki vald til að setja nefndir, getur það
þó vel veitt einstökum mönnum fje til
þess, að rannsaka lög og búa til iaga-
frumvörp til næsta alþingis, og sýnist
þetta geta haft sömu þýðingu og þótt
þingið skipaði nefndir, til þess að rann-
saka málin. Það er þekking á lögum
og ótalmörgu, sem vantar, en þekking-
in fæst með fje og það verður þingið
að leggja fram og sýna jafnframt ein-
drægni, kjark og óbilandi staðfestu í
öllu því, sem miðar til að efla hag og
veifarnan landsmanna. a.
Frjettarítari Dagblaðsins.
Eins og öllum er kunnugt, er frjetta-
ritari Dagblaðsins danska einn eða tveir
af embættismönnunum hjer í Reykjavík.
Yjer höfum gert oss að venju í blaði
voru, að ræða málefnin og varast að dæma
mótstöðumenn vora persónulega. Þar á
meðal höfum vjer því nær ekkert skipt
oss af frjettaritara Dagblaðsins í von um,
að hann þá mundi kunna hóf sitt og
koma nokkurn veginn kurteislega fram
í brjefum sínum, sem eiga að vera leið-
beining fyrir hina dönsku þjóð, og sjer-
staklega fyrir stjórnina og hina ráðandi
menu í Danmörku. En það hefur verið
öðru nær. Nálega í hverju brjefi eru
einhver smánarorð um blað vort, um
þann flokk, er heimtar innlenda stjórn
hjer á landi og einstaka menn. I einu
brjefinu, sem stendur í Dagblaðinu 29.
júlí þ. á. endar hann þannig orð sín til
Þjóðólfs: „Eigi að eins jeg, heldur og