Þjóðólfur - 07.12.1888, Page 2

226
færður um, eð þeir sjá það sjálfir, þegar
þeir gæta betur að.
Aðalástæðan var sú, að það væri ókristi-
legt og stríddi á móti trúarbrögðunum,
að gjöra kunnáttu í veraldlegum fræð-
um, að skilyrði íyrir fermingu og þar
af leiðandi nautn binnar beilögu kvöld-
máltíðar. Af því jeg álít þetta mikil-
vægt atriði, þá ætla jeg að fara um það
nokkrum orðum.
Ef bjer væri um eittbvert trúaratriði
að ræða, ef fermingin væri sakramenti,
þá væri þessi ástæða eðlileg, en nú er
langt frá því, að svo sje. — Fermingin
er fyrst lög'eidd hjer á landi með sljettu
og rjettu konungsbrjefi 1741. I tilskip-
un þeirri, sem þá var lögleidd, er það
gjört að skilyrði fyrir því, að börn yrðu
fermd eða fengju að staðfesta skírnar-
sáttmála sinn, að þau hefðu numið höfuð-
atriði hristindómsins og hefðu Ijósan sláln-
int) á þýðingu fermingarinnar, og að eins
þau börn, sem fermd höfðu verið, gátu
verið til altaris. Það virðist eins og
þessi tilskipun bafi vakað fyrir þeim,
sem mæltu á móti því, að almenn upp-
fræðing væri gjörð að fermingarskilyrði,
eins og eittbvert beilagt „dogmau, sem
ekki yrði frá vikið, en hún hefur verið
breytingum undirorpin, eins og öJI mann-
anna verk. Með konunglegri tilskipun
1759, var leyft að taka sjúk börn til
altaris, þótt þau væru ekki fermd, ef
presturinn áleit þau vel uppfrædd í krist-
indóminum, og 1790 var með konungs-
brjefi svo fyrir skipað, að börnin ættu
að vera vel lœs áður en þau væru fermd
og svo mikil áhersla var lögð á þetta
fermingarshilyrði að sá prestur, er fermdi
ólæst barn án leyfis biskups, skyldi fyrst
sæta* fjársektum og svo missa embætt-
ið, ef hann gerði sig fj órurn sinnum sek-
an í þessu. Jeg tel sjálfsagt, að mörg-
um prestum bafi þótt þetta óhæfa fyrst
í stað, og hafi sumir máske vanrækt
skyldu sína í þessu efni, en nú um lang-
an tima hafa víst flestir prestar talið
þetta sjálfsagt fermingarskilyrði, án þess
að álíta, að það að nokkru *leyti van-
helgaði eða rýrði hið háleita mið ferm-
ingarinnar og hafa ekki hikað við, að
vísa þeim börnum frá fermingu, sem ekki
voru viðunandi læs. Þetta hefur leitt
til þess, að dÚ er nálega hver maður læs
hjer á landi, og eru víst allir á einu
máli um það, að það er góður árangur
*) Lovsamling íor Island, 5. bind., bls. 694 og
Jón Pjetursson: Kirkjurjettur bls 97.
og mikil framför frá því, sem áður var.
Engum dettur þó í hug að segja, að
það að kunna að lesa, sje nauðsynlegt
til þess að nema höfuðatriði trúarbragð-
anna og skilja þýðingu fermingarinnar
eða neyta maklega hinnar heilögu kveld-
máltíðar. Þar sem nú konungur gat
1790 gert lestur að skilyrði fyrir ferm-
ingu, þá get jeg ekki sjeð neitt því til
fyrirstöðu, að alþingi Islendinga um
1890 gjöri grundvallarþekkingu í al-
mennum fræðum, að skilyrði fyrir ferm-
ingu, ef það sjer, að það með því móti
geti eflt menntun í landinu, þjóðinni til
ómetanlegs gagns í andlegu og líkam-
legu t.illiti. Jeg get ekki betur sjeð, en
að uppfræðing í almennum fræðum, sem
fremur á að miða til þess, að þroska liina
andlegu hœfilegleiha barnsins, en til þess,
að troða í það vissum frœða skammt, hljóti |
að gera barnið móttækilegra fyrir hin
guðdómlegu sannindi. Jeg ímynda mjer,
að þegar menn íhuga það, sem hjerhef-
ur verið sagt, þá munu þeir komast að
þeirri niðurstöðu, að ekkert sje á móti
því í sjálfu sjer, að þetta sje gjört að
fermingarskilyrði, en þar með er ekki
sannað, að það yrði til þess, að menn
fremur ræktu uppfræðslu skyldu sína en
ella, eins og jeg áður kvaðst sannfærður
um. (Niðurl. næst).
Stefán Stefánsson.
Grænlandsför Nansens.
Þess var getið í útlendu frjettunum í
55. tbl., að brjef hefði komið frá Nan-
sen með gufuskipi, er kom til Noregs 9.
f. m. Brjef þetta var til Gaméls í Kaup-
mannahöfn, þess er kostaði ferð Nansens.
Af því að í því eru hinar einu frjettir,
sem menn hafa, enn sem komið er, af
þessari merkilegu ferð, tökum vjer það
hjer upp, þýtt úr skoska blaðinu „Tlie
Scotsmanu 14. f. m. Brjefið er dagsett
4. okt. í Glodthaab á Grrænlandi, og er
svohljóðandi:
„Jeg hef loks þá ánægju, að láta yð-
ur vita, að jeg er kominn yfir Grræn-
land frá austri til vesturs. Mjer þykir
slæmt, að tíminn leyfir mjer ekki, að
segja yður nákvæmlega frá för minni.
Jeg skrifa yður að eins þessi fáu orð
með „kajakmanni11 (o: grænlenskum báts-
manni), sem jeg sendi suður með strönd-
inni, til þess að reyna að stöðva gufu-
skipið Fox í Ivigtut og reyna að fá það
til að taka okkur og flytja okkur heim
í haust. Ef samt sem áður sendimaður
minn nær skipinu, en það verður að fara
án þess að geta sótt okkur, skrifa jeg
yður þessar línur, til þess, að láta yður
I vita, að við erum enn lifandi og að okk-
ur liður vel.
Eins og þjer munuð vita, yfirgáfum
við Jason 17. júlí með besta útliti fyrir
að allt gengi vel, og vonuðum við, að
komast í land daginn eptir, en það brást.
Hinn þungi sjávarstraumur með ísreki
gjörði okkur það ómögulegt. ís, þar
sem við hvorki gátum róið bátunum nje
dregið þá, stöðvaði okkur. Einn bátur-
inn brotnaði, en við gátum gert við hann,
svo að hann varð eins góður og áður.
Sjávarstraumurinn rak okkur til hafs með
40 milna* hraða á 24 klukkustundum.
Yið vorum þannig 12 daga að hrekjast
í ísnum og reyndum að komast í land.
Þrisvar sinnum höfðum við von um að
ná landi, en í hvert skipti var okkur
hrundið frá landi með meira afli, en við
gátum í móti staðið.
Einu sinni á þeim sólarhring, sem við
hröktumst mest til hafs, lá nærri, að við
færumst í miklum sjógangi með óttaleg-
um boðum, sem brotnuðu á ísnnm. Ept-
ir tólf daga hrakning lentum við í And-
retok fyrir norðan Cap Farwell, 61 gr.
| norðl. br. og nokkrar mínútur, — sem
jeg man ekki nú í svipinn. — Við rer-
um norður með landinu til Univík og
I byrjuðum ferðina yfir Grænland 15. ág.
Við tókum stefnuna til Christianshaab.
Yið lentum í stórhriðum og miklum snjó.
Við sáum fram á, að við mundum ekki
ná til Christianshaab nógu snemma, til
að komast heim í ár. Við gerðum okk-
ur betri vonir um það, ef við færum til
Godthaab; sömuleiðis var merkilegra, að
rannsaka isinn þar, sem enginn hafði
komið áður. Við tókum því stefnuna
til Godthaab. Þar sem leið okkar lá um,
var hæðin allt að 10,000 íet yfir sjávar-
armál og 40—50 stiga frost á Celcius.
Nokkrar vikur vorum við um 9000 fet
yfir sjávarmál; var þá mikill stormur á
okkur og fannkoma og þung færð.
Loks, undir lok septembers, náðum við
landi nálægt Godthaab ; fyrir okkur varð
ís mjög óreglulegur og illur yfirferðar,
en loks komumst við þó niður í botn-
inn á Ameralíkfirði. Við bjuggum til bát
úr skipadúk, pokum, botninn úr tjald-
gólfi og böndum. Sverdrup og jeg rer-
*) Sjálfsagt enskar mílur ; 40 mílur þá = 10 vik-
ur sjávar. Ritstj.