Þjóðólfur - 05.04.1889, Page 1

Kemur út, 6 l'ÖBtudage-
morgna. Verð árg. (60
arka) 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. jóli.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögu skrifleg, bund-
in við 6ram6t, ógild nema
komi til útgefanda fyr-
ir 1. október
XLI. árg.
Reyk,javík föstudaginn 5. apríl 1889.
Nr. 15.
Frímerki.
íslensk frímerki eru keypt fyrir hátt verð og
peninga út í hönd, eða í skiptum fyrir útlend frí-
merki, ef þess er óskað. Brjef með tilboðum og
írímerkjum sendist til
F. Seitli, Admiraigade 9.
Kjöbenhavn K. 111
Frá ritstjórninni,
Þorleifur Jónsson er nú orðinn svo
heilsuhraustur aptur, að hann er tekinn
við ritstjórn blaðsins.
Skrifstofa Þjóðólfs (í Bankastræti nr. 3)
er opin, nema milli kl. 2 og 4 á daginn.
Útsending Þjóðólfs hefur á hendi bók-
sali Sigurður Kristjánsson (í Bankastræti
nr. 3). Ferðamenn úr nálægum hjeruð-
um eru beðuir að koma þar við og taka
Þjóðólf.
Ritstj. tekur með þökkum á móti vel-
sömdum ritgjörðutn í blaðið, frjettapistl-
um o. fl., sem almenning varðar.
Menntun bænda.
—cx>o-
1. Búnaðai’skélinn á llóium.
Það mun víst flestum vera í fersku
minni, hversu erfitt uppdráttar búnaðar-
skóliun á Holum hefur átt; og var það
mest að kenna amtsráðinu fyrir norðan.
Þegar Skagfirðingar voru að koma upp
búnaðarskólanum, þá sáu þeir, að nauð-
synlegt var, að fá aðrar sýslur í fylgi
með sjer, Húnavatnssýslu og Eyjafjarð-
arsýslu. Sýslurnar sendu rnenn á fund.
Úr Eyjafjarðarsýslu riðu þeir sýslumað-
ur Stefán Thorarensen og Jón bóndi Ein-
arsson á Laugalandi vestur að Hólum,
sem erindrekar sýslunefndarinnar og
sömdu um saineininguna. Sýslunefndin
í Eyjafjarðarsýslu greiddi 500 krónur til
skólans vorið 1883 og töldu allir skólan-
um vel borgið.
En nú kom Arnljótur prestur Ólafsson
og amtsráðið til sögunnar. Hann sat þá
í amtsráðinu og fylgdnst þeir amtmaður,
Július Havsteen, og hann að i flestum
málum. Arnljótur hafði töluverð ábrif
fram í Eyjafirði og kom til amtsráðsins 1
beiðni frá hreppsnefndum úr 3 hreppum
(af 10) og nokkrum bændum, að sam-
þykkja eigi sameininguna. Þetta gat
auðvitað eigi verið nein ástæða fyrir amts- ;
ráðið til að neita sameiningunni. Fyrir
því notaði það sem ástæðu, að Hólaskóli
mundi verða „í stærri stíl, en nauðsyn-
legt sje“, þvi þyki vafi á því, „hvort
tímarnir sjeu hentugir til nð byrja á svo
kostnaðarsömu fyrirtæki“, og svo ber það
fyrir „hallærið“. Landshöfðingi var svo
náttúrlega með amtsráðinu. Það kvað
svo rammt að kalanum til skólans, að
amtsráð og landshöfðingi neituðu Eyja-
fjarðarsýslu að fá ráð yfir búnaðarskóla-
gjaldinu, sem bændur hafa þó greitt af I
höndum eingöngu til þess, að koma á
stofn búnaðarskólum. Piltar úr Eyja- j
firði notuðu Hólaskóla, en samt mátti
sýslan eigi styrkja skólann með sinum |
eigin peningum. Það leit nú út fyrir, að
amtsráðið fyrir norðan og landshöfðingi
myndu fá eyðilagt skólann á Hólum, en
það varð þó eigi; og það mun jafnan
verða Skagfirðingum og Húnvetningum |
til heiðurs, hversu þeir reyndust þraut-
seigir og þolgóðir í baráttu sinni gegn
yfirvöldunum. til þess, að halda skólan-
nm nppi með drjúgum fjárframlögum.
Hólaskóla hefur eigi mátt heita borg-
ið fýrri, en alþingi tók í strenginn 1887
I og beinlínis ákvað skólanum fje af lands- j
sjóði. En því mátti amtmaðurinn fyrir
norðan trútt um tala, er hann sagði á
alþingi 1887 um Hólaskóla: „Það ligg-
ur nú i augum uppi, að það hafi hlotið ;
að vera hnekkir fyrir skólann, hvað fáir
urðu til að styrkja hann í upphafi, og
fyrir það hefur skólinn haft miklu minna
fje til umráða, þegar á þurfti að halda“
(Alþ.tíð. 1887, A, 660). Hann var þessu
kunnugur, þar sem haitn sjálfur hafði
verið andvígismaður skólans í upphafi.
Hólaskóla er nú borgið, en nú er eptir
að bjarga
2. Búnaðarsskólanum á Eyðuni.
Þessi skóli hefur átt örðugt uppdrátt-
ar. Á þingi 1887 hafði landshöfðingi
Magnús Stephensen í hótun, að veita hon-
um ekki neitt af því fje, sem alþingi
beinlinis ákvað til hans og búnaðarfje-
laga. „Eptir fregnum þeim“, sagði hann,
„sem komið hafa af þeim skóla, er vist
engin ástæða til að styrkja hann, og verði
skýrslur þær, sem beðið verður um frá
þessum skóla, eigi svo fullnægjandi, að
þær hreki þann óhróður, sem borinn hef-
ur verið um hann, þá ganga þessar 6,500
kr. að öllu leyti til búnaðarfjel.“ (Alþ.tíð.
1887, B, 889). Það er þannig hugsun-
argangurinn, að ef skólanum hafi verið
ábótavant, þá skuli þess vegna eyðileggja
hann. Þótt hann setji fulla tryggingu
fyrir, að það, sem kunni að hafa verið
áfatt, komi eigi fyrir framvegis, þá á
hann samt að eyðileggjast. Þingmenn
tóku öðru vísi í málið; þeir vildu rjetta
skólaun við, ef hann stæði illa, og styrkja
hann eptir föngum. Því sagði ólafur
Briem, alþm. Skagfirðinga: „Mjerfinnst
líka, að maður gæti fremur búist við, að
landshöfðiugi vildi bera blak af fram-
farastofnunum landsins, heldur en hall-
mæla þeim, eða spilla fyrir því, að þær
gastu orðið þess styrks aðnjótandi, sem
útheimtist til þess, að þær geti komist í
viðunaulegt horf“ (S. b. 918). Allir þing-
menn tóku í sama strenginn og þegar
yfirvöldinsáu þannig, hvernig vilji manna
var í þessu máli, þá mátti vonast eptir,
að þau myndu sniía við blaðinu. En
þetta átti þó eigi svo að verða. I haust
kom iit í Stjórnartið. skýrsla um fund
amtráðsins fyrir norðan frá 28. og 29.
júní í vor og sást þá, að menn voru ekki
af baki dottnir enn með það, að berjast
móti því, að Eyðaskólinn fengi styrk af
almannafje. Sýslunefndin í Suður-Múla-
sýslu hafði jafnað 20 aurum niður á hvert
lausafjárhundrað í sýslunni og nú reis
amtráðið upp á móti þessu óttalega gjaldi:
20 aur. á hvert lausafjárhundrað. Skárra
var það nú gjaldið! Amtsráðinu blöskr-
aði þetta ógnargjald og fór nú að tala
yfir kollinum á sýslunefndinni. Gjaldið
„fer langt fram úr þvi, sem jafna má
niður eptir lögum, enda virðist óþarft,
að syslufjélagið leggi meira til búnaðarskól-
ans á Eyðum, en Norður-Múlasysla11*, og
*) Leturbreytingin eptir oss.