Þjóðólfur - 31.01.1890, Blaðsíða 1

Kemur út á föstudög-
um — Verð árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. jtili.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
yið áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII.
Reykjavík, föstudaginn 81. janúar 1890.
Nr. 5.
Athugaorð.
Pað fer nú að verða nokkuð leitt, að
ritast á við þá ísfirðingaua, Skúla Thor-
oddsen og Sigurð Stefánsson. Þeir sparka
nú svo með höndum og fótum, að það er
ekkert gaman að nálgast þá. Það er meiri
hluti alþingismannanna, sem spörkin fá,
en þó lendir einna mest á Jóni Ólafssyni,
Þorleifi Jónssyni og mjer. Það eru mörg
þau illu orð, sem þeir hafa beint að okk-
ur síðan í haust. Þeir koma þessu fyrir
á margan hátt: í stuttum athugasemdum,
brjefum og greinum, sem eingöngu virðast
skrifaðar með því augnamiði, að eitthvað
hangi við.
í haust eptir þingið var fyrst byrjað á
því, að smána oss fyrir að hafa hörfað
undan því merki, er Jón Sigurðsson reisti.
Það liggur í hlutarins eðli, að þeir eiga
að sanna, sem koma með slíkar sakargipt-
ir. En þeir ljetu sjer sæma, að bera þetta
fram, án þess, að leitast við að sanna eitt
orð.
Það var þess vegna nauðsynlegt fyrir
meiri hlutann, að sanna hið gagnstæða.
Fyrir því var í Þjóðólfi nákvæmlega rann-
sökuð framkoma Jóns Sigurðssonar, og sýnt
með óhrekjandi rökum, að allur málstaður
þeirra var rangur. En hvað var svo svar-
ið? Ekki það að biðja gott fyrir smán-
aryrðin. Heldur ný árás fyrir að leiða
sannleikann í ljós.
Sigurður Stefánsson telur það jafnvel
höfuðskömm, „að vera að elta Jón heitinn
Sigurðsson um allar trissur“, og Skúli er
alveg hissa og segir: „Hvað kemur oss
það við?“ Hann er farinn að hafa það,
sem sjerstakt niðrunarorð, að vera að koma
með tilvísanir og tilvitnanir og kallar þess
konar að „slá um sig“ og koma með „tín-
ing“.
Svo fór nú þetta. En enginn skyldi
samt ætla, að sakargiptirnar hætti, heldur
er oss nú að eins brígslað út í loptið um
„uppgjafarflan“ o. s. frv.
Það, sem einkennir framkomu þeirra Skúla
og Sigurðar, er persónuleg pólitík, og það
er jafnvel svo, að það er ómögulegt, að
fáþá til að ræða málefnið, því að allar þeirra
Sreinar lenda í ámælisorðum og glamri. í
þinglok skrifaði jeg Skúla privatbrjef og
bað hann að athuga málið vel, eins og það
lá fyrir. Hann svaraði mjer með svoköll-
uðu „opnu brjefi“ í Þjóðviljanum. í svari,
sem jeg sendi i blaðið, reyndi jeg til að
hrekja grein hans í öllum aðalatriðum; svar
hans fylgdi með, en í hans langa svari
finn jeg eigi, að meginmálið sje annað en
orðaglamur út í loptið. Aptur á móti
kemur fyrir röksemdaleiðsla í tveimur at-
hugasemdum neðanmáls, er jeg álít vert
að athuga.
Önnur atliugasemdin snertir skýringu á
mjög þýðingarmiklu atriði í frumvarpinu
frá síðasta alþingi: verksviði jarlsins hjer
á landi. Skúli hafði haldið því fram, að
framkvæmdarvaldið yrði eptir frumvarpinu
ekkert innlendara en nú. Orð hans um
þetta voru eitthvað svo ólöguleg, að jeg
hjelt, að eitthvað hefði fallið úr við prent-
unina. Jeg gat þess, en fyrir þetta vildi
jeg ekki vera að skrifa langt mál á móti
orðum hans, en sagði stuttlega: „eptirorð-
um frumvarpsins verður konungur að láta
jarlinn hafa á hendi framkvæmdarvaldið,
nema embættaveitingar, leyfisveitingar og
náðunarvald, en um embættaveitingar og
leyfisveitingar er skýrt tekið fram, að kon-
ungur geti falið jarli þetta vald“.
Hjer er um mjög þýðingarmikið atriði
að ræða, og það svo, að ef Skúli hefði
rjett fyrir sjer, þá mundi jeg verða fyrst-
ur manna til að vera á móti frumvarpinu
frá í sumar, en nú skulum við skoða at-
hugasemd Skúla. Hann segir: „Þetta er
alveg rangt hjá Páli Briem; orðin í 6. gr.
frumvarpsins eru skýr: „konungur getur
látið jarlinn í nafni sínu og umboði fram-
kvæma hið æðsta vald“, og það er sitt
hvað, að geta gert eitthvað eða verða að
gera það. Frumvarpið inniheldur með öðr-
um orðum enga tryggingu fyrir því, að
framkvæmdarvaldið verði eptir frumvarp-
inu nokkru innlendara, en nú er“.
Þetta er hið einasta atriði, þar sem
hann hættir sjer út í að vitna orðrjett í
frumvarpið, en þó er svo skakkt farið með
þetta, að eptir því lítur út fyrir, aðhann
hafi ekki lesið aðrar greinar frumvarpsins,
en það ætti þó hver maður að sjá, að jeg
muni hafá frumvarpið í heild sinni fyrir
mjer, en ekki að eins 6. grein, enda er
svo, að í næstu grein og mörgum öðrum,
er skýlaust tekið fram, hver störf jarlinn
hafi á hendi; jeg má til að koma með orð-
in, til þess ekki sje enn hægt að mótmæla
sannleikanum í þessu efni. Orðin eru svo
í 7. gr.: jarlinn tekur sjer ráðgjafa og
víkur þeim úr völdum“ ; í 9. gr.: „Jarlinn
eða neðri deild alþingis getur kært ráð-
gjafana11; í 10. gr.: „Jarlinn getur vikið
embættismönnum frá ... Jarlinn getur
flutt embættismenn úr einu embætti i ann-
að“ ; í 11. gr.: „í nafni konungs stefnir
jarlinn saman reglulegu alþingi" ; í 12.gr.:
„Jarlinn getur frestað fundum hinsreglu-
lega alþingis“ ; í 13. gr.: „Jarlinn getur
roíið neðri deild alþingis; í 14. gr.: „Jarl-
inn getur stefnt alþingi saman til auka-
funda“; í 16. gr.: „Jarlinn annast um, að
lögin verði birt og að þeim verði fullnægt“;
og svo er yfir höfuð sagt í 7. gr.: „Ráð-
gjafarnir hafa á hendi stjórnarstörfin inn-
anlands og bera ábyrgð á þeim“, og í 8.
gr. er almennt sagt um landsráðið: „í lands-
ráðinu skal ræða lagafrumvörp öll og mik-
ilsverð stjórnarmálefni“. í 21. gr. er sagt,
að jarlinn kveðji í umboði konungs 4 menn
til þingsetu í efri deild æfilangt.
Sumum kann að þykja glamrið skemmti-
legra, en þessar upptalningar, ogþað er í
rauninni aumt, að þurfa að vera að koma
með þær; allir geta lesið þær i frumvarp-
inu frá síðasta alþingi, en þegar gáfaður
maður eins og Skúli, ber það fram í blaði
sínu, að framkvæmdarvaldið sje ekkert inn-
lendara eptir síðasta frumv., en stjórnar-
skránni, þegar hann getur ekki fundið
þessi orð í 7. gr.: „Báðgjafarnir hafa á
hendi stjórnarstörfin og bera ábyrgð á
þeim“, þá er manni nauðugur eínn kostur.
Orðin eru svo Ijós, að mjer finnst engin
ástæða til að fjölyrða um þau. í frumv.
eru talin upp helstu framkvæmdarstörfin,
sem í stjórnarskránni eru skilyrðislaust
lögð undir stjórnina í Khöfn og sagt, að
þau skuli framkvæmd af hinni innlendu
stjórn og svo er auk þess sagt almennt,
að hin innlenda stjórn skuli hafa á hendi
stjórnarstörfin innanlands og bera ábyrgð
á þeirn, en þegar svo er, þá veitjegekki,
hvað meira þarf til að sanna málstað minn.