Þjóðólfur - 31.01.1890, Side 2

18
Allir sjá, hversu Skúli hefur rangt fyrir
sjer.
Svo er eptir hin athugasemdin, og er
það tilvitnun til áskorunar Þingvallafund-
arins 1888. í haust talaði hann með tölu-
verðum ofsa um, að íslendingar hefðu
heimtað alinnlenda stjórn; svo færði jeg
rök fyrir því, að íslendingar hefðu aldrei
heimtað innlenda stjórn í þeim skilningi,
er hann leggur í það, hvorki Jón Sigurðs-
son og heldur ekki Benedikt Sveinsson eða
þá Sigurður Stefánsson, sem hann hefur
ásamt öðrum kallað „hinar tryggu leifar“.
Þessu svarar Skúli þannig: „Satt er
það að vísu, að sjerstakar kringumstæður
hafa opt og tíðum knúð þjóð vora til að
fara vægilega í kröfuna um innlenda stjórn,
og stundum höfum vjer líka verið svo ó-
heppnir, að eiga þá fulltrúa á þingi, sem
ekki hafa haft þrek eða vilja til að fylgja
henni fram, sem vera ætti“. Hverjir eru
þessir þreklitlu og viljalitlu þingmenn?
Hjer getur ekki verið um aðra að tala
en Jón Sigurðsson og Benedikt Sveinsson,
því að fyrir 1873 kom ekkert það frum-
varp fram á þingi, sem eigi væri sprottið
frá Jóni Sigurðssyni, og eptir 1873 hefur
ekkert frumvarp komið fram þangað til í
sumar, sem ekki væri sprottið frá Bene-
dikt Sveinssyni.'
Það væri annars fróðlegt að fá að vita
hvenær þetta „opt og tíðum“ hefur verið
og að hverju leyti kringumstæðurnar eru
svo breyttar, að vjer eigum nú að fara ó-
vægilega í kröfum um innlenda stjórn.
Skúli sleppir því hinum eldri frumv.,
en reynir að sanna mál sitt, með tilvitn-
un til áskorunar Þingvallafundarins og
tilfærir hann hana með gæsarlöppum, en
hann gefur til kynna, að úr henni sje fellt,
og það eru orðin um að alþingi samþykki
stjórnarskrárfrumvarp, „er byggtsje á sama
grundvelli og fari í líka stefnu og frum-
vörpin frá síðustu þingum“. Fyrir þessa
úrfellingu verður tilvísunin alveg fölsk,
því að þetta sýnir, að Þingvallafundurinn
1888 hefur alls eigi viljað brjóta upp á
neinni nýrri stefnu. Jeg vará fundinum,
og þar nefndi enginn þetta á nafn, enda
er allur þorri fundarmanna, eptir því sem
jeg hef heyrt bæði hjá þeim ogöðrum, al-
veg á móti skoðun Skúla.
Svona er þessu atriði varið.
Annars er það undarlegt, að Skúli skuli
síðan í haust hafa verið á allt annari skoð-
un en áður, og vil jeg sýna fram á það
með því að tilfæra orð hans í tveimur blöð-
um Þjóðviljans, 31. des. 1886 og 29. jan.
1887. Hann segir þar um stjórnarskrána
1874: „Ekki getum vjer heldur fellt oss
við ákvæði 14. gr. um konungskosningar,
sjerstaklega þar eð kosningin eigi gildir
æfilangt, eins og t. a. m. á sjer stað í
Danmörku“. Þetta sýnir, að honum þá
þótti konungskosningar æfilangt engin frá-
gangssök, þótt honum nú þyki það óhæfa,
að jarlinn velji með ráði og samþykki inn-
lends ráðgjafa ^/s efri deildar æfilangt.
Þá sagði hann, að frumvarpið 1886 full-
nægði „í öllum aðalatriðum þeirri þörf
vorri að fá innlenda stjórn“, og þá fann
hann ekkert að því, þótt ótiltekið væri,
hvort „konungur eða landsstjóri“ hefði á
hendi hin mikilvægustu störf, t. a. m. laga-
staðfestingar, þótt hann nú velji oss þing-
mönnum hin mestu niðrunarorð fyrir að
hafa skýrlega ákveðið, eins og gjört er í
lögum Canadamanna, hvernig þessu valdi
skuli fyrir komið milli konungs og lands-
stjóra. Sjerstaklega tók hann þó fram sem
galla við frumvarpið 1886, hvernig lands-
dómurinn var skipaður; þá fann liann það
út, að ráðaneyti, sem væri undir ákæru,
þyrfti „að eins að hafa einn mann í efri
deild sjer hliðho!lan“ til að sleppa, og þótti
honum þetta ekki gott, en nú er þessi
dómur orðinn hátíð hjá honum. — í sam-
bandi við þetta mágetaþess, aðí „Þjóðv.“
12. okt. 1887 tók hann fram aðalkröfur
vorar í stjórnarmálinu, og þar segir hann,
að það sje aðalkrafa, að ábyrgð stjórnar-
innar „verði gerð gildandi fyrir íslenskum
dómstóli á íslandi, en ekki fyrir útlendum
dómstóli, eins og nú er“. Þetta er sam-
kvæmt því, sem íslendingar hafa haldið
fram. Þetta var aðalkrafa Jóns Sigurðs-
sonar og þetta er aðalkrafa vor enn*.
*) Það er annars kátlegt eða rjettara sagt grát-
legt, að sjá greinar Sktila um landsdóminn. Eptir
síðasta frumvarpi á dómurinn að vera skipaður ó-
afsetjanlegum dómurum, er ekki megi sitja á þingi.
Sams konar dómar eru i útlöndum og er tilgang-
urinn með þessu, að fá dómstól, er verði sem ó-
háðastur stjórn og þingflokkum, ópólitískan dóm-
stól, er dæmi málin sem framast að lögum, er verða
má. Skúli andæfir þessu, sem mest hann má, af
því að dómstóllinn eigi að vera þjóð- eða þingkjör-
inn. Jafnframt lætur hann sjer vel lika framkomu
Sigurðar Stefánssonar, en eptir tillögu hans (sjá
þingskjal 498) verða að minnsta kosti tveir þriðj-
ungar í landsdóminum stjórnkjörnir, ef hinn kærði
ráðgjafi ryður hinum þjóðkjörnu þingmönnum úr
dómi, og sjest af þessu samkvæmnin í mótbárum
Skúla. Eptir tillögu Sig. Stefánssonar eiga sæti í
dóminum 8 þjóðkjörnir og 4 stjórnkjörnir efrideild-
armenn og 3 yfirdómarar. Hinn kærði ráðgjafi má
ryðja 5 úr dómi, og ryðji hann þjóðkjörnum úr
dómi, þá eru eptir 3 þjóðkjörnir og 7 stjórnkjörnir.
Einn af þessum verður að ganga úr, en þótt þetta
í þessum greinum minnist hann á stöðu-
lögin og lætur vel yfir nærgætnisaðferð al-
þingis; „það hefur“, segir hann, „gengið
inn á hina röngu skoðun stjórnarinnar
um stöðulögin, og sýnt fram á, að enda
þótt þau giltu hjer á landi, sje gildi þeirra
í engu raskað með stjórnarskipun þeirri,
er vjer förum fram á“. Þetta var skoðun
lians þá, þótt honum nú þyki óhæfa, að
nefna lögin. Þá kvaðst hann eigi efast
um, að stjórnin ljeti undan; nú er hann
farinn að tala um, að „litlar líkur sjeu til,
að neitt verulegt vinnist", „meðan rúss-
neska aldan ómar sem hæst í Danmörku“.
í fyrsta bl. „Þjóðv.“ kvaðst hann vera bráð-
Iátur, nú er hann farinn að tala um, „að
flaustra málinu“ í öllum bænum ekki af.
í fyrsta bl. „Þjóðv.“ talar Skúli mikið
um stefnufestu, og vil jeg biðja hann þess
vegna, að lesa sínar eigin greinar aptur og
sýna svo stefnufestuna með því, að halda
sinni upphaflegu stefnu; þá getur hann ef
til vill bætt það upp, sem hann er búiun
að gjöra með stefnubreyting sinni síðan í
haust; þá mun linna þessu leiðinlega
og óhappalega sundurlyndi, sem verið hef-
ur síðan í sumar milli þeirra, sem í raun-
inni vilja hið sama. Páll Briem.
Mýrasýslu, 25. jan. . . . „Sýslufundur
var haldinn í Mýrasýslu 20. þ. m., og var
meðal annars rætt um, hvort sinna skyldi
áskorun Coghills að því er snerti rjetta-
færslu. Samþykkt með öllum atkvæðum,
að færa ekki rjettir, nema hauðsyn krefði,
vegna þess, að nágrannasýslur færðu sínar
rjettir; hins vegar var ákveðið að auglýsa
skyldi vissa markaðsstaði og markaðsdaga
fyrir sýsluna, og að samdar skyldu regl-
ur, er lúta að útsölu fjenaðar, sem tækju
meðal annars fram:
1. að minnst 2 tilkvaddir vottar skyldu
vera á hverjum markaðsstað og að í aug-
sýn þeirra skyldi allt vera selt, — en þeir
sjá um, að enginn seldi kind með annars
marki, nema hann gerði næga grein fyrir
eignarrjetti sínum.
2. ab þeir, sem keyptu, yrðu að merkja
nægilega vel fje sitt og auglýsa fyrir fram
einkenni sitt, svo ekki merktu fleiri eins.
lendi á stjórnkjörnum manni, eru hinir stjórnkjörnu
þó íullir tveir þriðjungar dómsins. Þetta lætur
Skúli sjer vel líka, og er hjer þó dómur, sem veitir
miklu minni tryggingu fyrir rjettlátum dómi, en
vera ber, því að það er mikill munur, að vera stjórn-
kjörinn þingmaður i pólitiskum dómstóli, en fastur,
óafsetjanlegur, eiðsvarinn dómari i ópólitískum dóm-
stóli.