Þjóðólfur - 16.07.1890, Blaðsíða 2

130
eða í afborgun á ári auk vaxta. Ef
lán fengist hjer á landi með svo góðum
kjörum, skyldum vjer sjá, hvort bændur
færu eigi að taka lán til að bæta jarðir
sínar, hvort leiguliðarnir mundu eigi flest-
ir reyna að kaupa ábýlisjarðir sínar, sjáv-
arbændurnir koma upp fleiri þilskipum og
mörg önnur fyrirtæki fá framgang, sem
fáir leggja nú út í, af því að eigi fæst
lánað fje til þeirra, nema til ofstutts
tíma.
Auðvitað er eigi hægt að heimta lán til
svo langs tíma af bankanum með því fyr-
irkomulagi, sem nú er á honum; til þess
yrði annaðhvort að breyta fyrirkomulagi
hans eða stofna Iánsfjelög eða helst hvort-
tveggja. í 32. og 33. tbl. f. á. var grein
um þetta efni, og á alþingi í fyrra kom
fram í umræðunum um þingsályktun um
bankann, að æskilegt væri að þingið skor-
aði á stjórnina að leggja fyrir næsta þing
lagafrumvarp um stofnun lánsfjelaga eða
breyting á bankauum í þá átt, að lands-
menn gætu fengið lán til langs tíma. Að
vísu varð ekkert úr þeirri áskorun á þing-
inu, en umræðurnar um það ættu þó að
vera bending fyrir stjórnina, og nauðsyn-
in nóg hvöt fyrir hana til að undirbúa
þetta mál tii næsta þings.
Þingsályktun um bankann
var þó samþykkt á síðasta þingi og með
ályktun þessari skorað á landshöfðingja að
hlutast til um ýmsar breytingar á bankan-
um. Landshöfðingi tók að sumu leyti vel
undir þessar breytingar, en hann hefur
eigi vald til að gjöra aðrar breytingar á
reglugjörð bankans, en þær, sem banka-
stjórnin leggur til að gera. Landshöfð-
ingi hefur því sent bankastjórninni þings-
ályktunina til þess að fá ummæli hennar
og tillögur urn hana.
Svar bankastjórnarinnar
til landshöfðingja er prentað i stjórnartíð.
þ. á. B-deild bls. 60—61, þar sem hún
hafnar algjörlega breytingum þeim, sem
farið er fram áí þingsályktunartillögunni,
nema tveim þýðingarlitlum atriðum, sem
þingið lagði einna minnsta áherslu á. Mun-
um vjer athuga þetta svar bankastjórnar-
innar í næsta blaði.
Hvalveiðaskipið Yietoria kom frá vest-
urlandinu liingaðá laugardagskveldið var
og eigandinn Berg með því, til að vera
hjer fyrir Romny; það fór aptur í gær
vestur, og með því kona Bergs og 5 börn
þeirra, sem komu með Romny. Berg þessi
kvað hafa 5 skip til hvalveiða, sem eru
búin að fá alls 46 hvali í sumar.
Póstskipið Itomny kom hingað í fyrri
nótt og með því, auk konu og barna hval-
veiðamannsins, 6—7 Englendingar, Jón
Brynjólfsson frá Khöfn, Grísli Jónasson frá
Svínárnesi í Eyjafirði frá Ameríku, þar
sem hann hefur verið um 1 ár; frá Vest-
mannaeyjum sjera Oddgeir Guðmundsen
og nokkrir fleiri.
Apotekari Tvede, sem að sögn ætlar að
kaupa apotekið í Reykjavík kom einuig
með Romny hingað.
Verslunarfrjettir frá Khöfn 3. júlí.
ZJll enn í lágu verði. Uilaruppboðið í
Lundúnum byrjaði með 10°/0 lægra verði
, en seinast. — Saltfiskur hefur nýlega selst
í Liverpool, stór 15 pd. sterl. smálestin
(rúmar 43 kr. skppd.), löngur 15 pd. st.,
ýsa ÍO1/^ til 11 p. st., smáfiskur 14 p.
st. smálestin. Hjer í Höfn seldist stór
austfirskur saltf. 52 kr., miðlungsfiskur
42 kr., löngur 42 kr., ýsa 28—30. Smá-
fiskur boðinn á 33 kr. en í hann boðnar
að eins 34 kr. — Hákarlslýsi pottbrætt
28—30 kr. gufubrætt 32—kr.; dökkt
25—28 kr. — Þorskalýsi 22—26. — Æð-
ardúns leifarnar frá f. á. um 1200 pd.
seldar á 91/2 kr. pd. — Sundtnagar 22 a.
pd. með umbúðum.
Háskólapróf. 2. þ. m. lauk Gísli Bryn-
jólfsson (frá Vestmannaeyjum) embættis-
próf í læknisfræði, og hlaut aðra betri
einkunn (haud ill. 1. gr.).
Próf í forspjallsvísindum við háskól-
ann hafa þessir tekið: ÓliSteinback Stef-
ánsson — ágætiseinkunn. Bjarni Sæ-
mundsson, Vilhjálmur Jónsson, Sigurður
Sivertsen, Þorlákur Jónsson, Magnús Torfa-
son, Ólafur Thorlacius og Camilla Stefáns-
dóttir Bjarnarson, öll með fyrstu einkunn.
Oddur Gíslason með þriðju einkunn.
Ljótar sögur af lönduin í Ameríku
voru það, sem Gísli Jónasson, sá er kom
með Romny, sagði í fyrirlestri, sem hann
hjelthjer í bænum í gærkveldi. Sjera Þórhall-
ur Bjarnarson gat þess á undan fyrirlestr-
inum, að hann þekkti vel Gísla þennan og
að hann væri sannorður og vandaður mað-
ur. Gísli byrjaði á því, að hann liefði hjer
heima lengi verið svo mikið með Ameríku-
ferðum, að hann helst hefði óskað, að allir ís-
lendingar flyttust vestur; hann hefði skrif-
að Kanadastjórn bænarskrá um að leggja
fram fje til þess, en það varð allt árang-
urslaust. Fyrir rúmu ári fór hann svo að
skoða sig um og minntist fyrst á Winni- |
peg; það væri óþrifalegasti bær sem hann |
hefði sjeð. í Dakota hefðu verið 3 upp- [
skerubrestsár, og mundu menn þar verða
í stökustu vandræðum, ef nú kæmi ekki
gott ár. Alptavatnsnýlendan hefði fyrir
12 árum verið umflotin af vatni, en vegna
þurkanna væri þar nú líft; í rigningaár-
um mundi þar allt fara á flot; þar hefði
hann þó sjeð gras, sem hefði náð í mitti;
sú nýlenda yrði aldrei til akuryrkju.
Nýja Island væri stórt landflæini; menn
hefðu þar lítið sem ekkert að lifa á nema
fisk; að visu væri þar nokkuð af naut-
gripum, en svo illa hirtir, að lítið gagn
væri af þeim ; þar væri einnig voðalegur
sægur af flugum, sem bitu gripina, svo að
lagaði úr þeim blóðið, og fjárrækt yrði þar
naumlega stunduð fyrir úlfum, sem æddu
þar yfir landið og dræpu fje og jafnvel
menn. Þar hefðu menn liunda fyrir sleð-
um eins og Eskimóar. Þar væru skógar
sem gerðu jarðyrkju mjög torsótta.
Yfir höfuð væru ókostirnir á þeim stöð-
um, þarsem hann kom, margir og miklir:
frost ákaflega mikil á vetrum allt að 40 stig
á R, en hiti óþolandi á sumrum, varla líft
fyrir flugum úti og veggjalús í húsum,
sem bitu mann, svo að maður bólgnaði og
yrði blóðrisa á höndum, fótum og andliti.
Húsin byggð úr trjám felldum hvort ofan
á annað með kalki í rifunum á milli;
stundum flatreft yfir húsin og þar ofan á
lag af límkenndri forarleðju, sem þar væri
mikið af; hríðlæki svo í rigningum. Illa
gengu flestir landar til fara, sakir efna-
leysis, og rúmfötin strigadruslur. Hann
kvaðst hafa komið til kunuingja síns, sem
í mörg ár hefði skrifað sjer heim hingað
alls konar ginningar-sögur og hvatt sig til
að koma til Ameríku, en þessi maður lifði
þá í svo miklum vesaldóm, að Gísli ósk-
aði, að hann hefði þangað aldrei komið.
Vatn alstaðar því nær ódrekkandi. Eigi
kvaðst hann hafa sjeð menn hjer á landi
lifa jafnhörmulegu lífi, eins' og menn í
Ameríku. Þetta gilti almennt um landa;
þeir, sem best liði, hefðu rjett ofan í sig.
Renta væri har af peningalánum 30—50°/0
o. s. frv.
Andlegt ástand slæmt meðal landa vestra,
tómt rifrildi, 2—3 flokkar í hverri ný-
lendu, hver upp á móti öðrum. Sjera Jón
Bjarnason vildi allt niðurbrjóta, sem væri
á móti honum ; sjera Friðrik Bergmann
fylgdi í fótspor hans, og væri liann illa
liðinn; sjera Magnús Jósepsson aptur á
móti vel liðinn. Smásögur nokkrar ófagr-
ar sagði hann af ósamlyndinu, sem sýndu
andann meðal flokkanna.
Eigi kvað liann landa þar vilja við