Þjóðólfur - 21.11.1890, Síða 1

Kemur út 4 föstudög-
um — Verð árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. jáll.
ÞJÓÐÓLFUR
Uppsögn skrifleg, bundin
viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII. árg.
Reykjavík, föstadaginn 21. nóvemker 1890.
Nr. 54.
Fjárverslunin.
Það mundi hafa þótt ótrúlegt, ef því
hefði verið spáð fyrir svo sem 30 árum,
að nú á tímum þytu gufuskipin fram og
aptur milli Englands og íslands að haust-
inu, til að sækja ekki að eins þúsundir,
heldur marga tugi þúsunda af fje hingað
til lands og flytja það á hinn mikla kjöt-
markað Englands. Það hefði jafnvel þótt
ótrúlegt, ef því hefði verið spáð fyrir
nókkrum árum, að fjárflutningur hjeðan
af landi til Englands mundi verða eins
mikill og hann er nú orðinn. í fyrra voru,
að því er ætla má, fluttar 60 þúsundir
fjár úr landinu; var það meira en dæmi
voru til áður. Þó hefur miklu fleira fje
verið flutt hjeðan af landi í haust, sjálf-
sagt um 75000 fjár, eins og vjer minnt-
umst á í síðasta blaði, og eigi er annað
fyrirsjáanlegt en, að Englendingar muni
ekki síður sækjast eptir íslenska fjenu
hjer eptir en þeir hafa gert síðustu árin;
allar líkur eru til, að þeir sjeu nú fyrst
komnirá lagið, og fjárflutningur til Eng-
lands hjeðan af landi muni heldur fara
vaxandi en minnkandi.
Það er ekki nein smáræðisupphæð af
peningum, sem kemur inn í landið fyrir
allt þetta fje —-peningum, sem landsmenn
gætu alls ekki fengið á annan hátt. Það
játa líka flestir eða að líkindum allir, að
fjárverslunin við Englendinga sje mikið
hagræði fyrir landið, en ýmsir líta samt
sem áður hornauga til þessarar miklu fjár-
sölu. Þeir segja að fjenu fækki í land-
lnu> landið verði á endanum sauðlaust,
bændur selji meira fje en þeir megi missa,
heimilin standj uppi kjötlítil eða kjötlaus;
i stað Þess hfl menn á kornmatargutli,
búsvelta aukist, munaðar- 0g óþarfakaup
fari vaxandi o. s. frv.
Það er torvelt að dæma um það, hvort
bændur selji ofmikið af fje frá búum sín-
um, svo að þeir hafi eigi nóg sláturfje til
heimilisins. Það eru fæstir, sem geta bor-
ið um slíkt, nema þá hver rjett í kring-
um sig. Það mun þó vera nokkuð al-
menn skoðun, að bændur geri sjer eigi
all-lítinn skaða með ofmikilli fjársölu. Hið
mikla fjárverð freistar manna til að selja
ofmikið af fjenu, segja menn, og svo verða
þeir að kaupa fyrir fjárverðið kornmat,
sem bæði sje rýrari og óhentugri fæðu-
tegund fyrir lándsmenn en kjöt. Ef svo
er, að bændur selji svo mikið, að þeir geti
litlu sem engu slátrað af fje til heimilis-
ins, þá er það auðvitað mjög óbúmannieg
aðferð. En vjer getum naumast trúað, að
slíkt sje almennt. Ekki þarf að óttast
það um nokkurn ráðdeildarsaman eða góð-
an búmann, og svo er þó fyrirþakkandi
að margir góðir búmenn eru til á þessu
landi, þrátt fyrir alla ráðleysingjana, sem
auðvitað eru allt ofmargir. Að vísu get-
ur það átt sjer stað, að sumir selji ofmik-
ið eitt haustið eða fyrst í stað, en marg-
ir eru þá svo skynsamir, að þeir láta sjer
það að kenningu verða, gæta sín betur
seinna, gæta þess, að Iáta það ekki koma
fyrir optar, heldur leggja þeim mun meira
kapp á að fjölga fjenu, svo að þeir hafi
nóg fje, bæði til þess að slátra til heim-
ilisins og selja til Englendinga. Það er
þetta, sem bændur ættu að hafa fyrir
augum og leggja svo mikið kapp á sem
frekast er unnt, enda liljóta þeir að gjöra
það, eins og vjer síðar skulum benda á.
Það ætti að mega og má eflaust treysta
því, að allir hinir skynsamari bændur, að
minnsta kosti er fram líða stundir, mis-
brúki alls ekki fjársöluna. Ymsir ráðleys-
ingjar kunna auðvitað að gjöra það ár
eptir ár. En það duerir ekki að miða við
þá og dæma almennt um landsmenn eptir
þeim.
Það er og vitaskuld, að ýmsir kunna
að öðru leyti að verja miður vel pening-
um þeim, sem inn koma fyrir fjeð, en
slíkt er í sjálfu sjer ekki fjársölunni að
kenna, þótt menn kunni ekki að fara með
peningana og kaupi fyrir þá jafnvel óþarfa
og glingur, sem þeir gætu vel án verið,
og þeir menn verja þá ekki ver fjárpen-
ingunum en öllum öðrum peningum, sem
þeim innhendist. Það má þó ætla, að
með tímanum lærist mönnum að fara bet-
ur með peninga. Að því gæti mikið stutt
stofnun sparisjóða, eptirdæmi hinna ráð-
deildarsamari manna og fortölur þeirra
og ráðleggingar.
Eigi óttumst vjer það, að fjenu fækki
í landinu fyrir fjárverslunina, eins og sumir
eru hræddir um. Það er að vísu sjálf-
sagt rjett, að með fjársölunni fækkar
gömlum sauðum, þriggja, fjögra vetra og
eldri, en það er eðlilegt, því að það borg-
ar sig ekki að láta þá verða svo gamla
móts við tvævetru sauðina, sem Englend-
ingar borga því nær eins vel, eða þá í
samanburði við veturgamla fjeð, sem þeir
borga líklegast tiltölulega best.
Áður var fjöldi fjár á hverju hausti
lagður inn til kaupmanna, sem fluttu kjöt-
ið saltað út úr landinu; nú er sú versl-
unaraðferð — sem betur fer — að mestu
eyðilögð. Það er ótalið, hve margt það
fje hefur verið, sem árlega var slátrað
í kaupstöðunum, og jafnvel óvíst, að bænd-
ur fargi alls yfir miklu fleira fje nú frá
heimilum sínum, en þeir ljetu þá stundum
í kaupstaðinn. Þá var og optast lítið
verð, sem fjekkst fyrir fjeð, og því minni
hvöt en ella til að fjölga fjenu, þar sem
eigi var hægt að selja það, nema fyrir
svo lítið verð. Aptur á móti gefa Eng-
lendingar hátt verð fyrir það og sækjast
eptir að fá sem flest af því. En þegar
einhver vara er í háu verði og mikið
selst af henni, leggja menn kapp á að
framleiða sem mest af henni. Eins er um
fjeð; því betri sem markaðurinn fyrir það
er, því meiri hvöt hafa menn til að fram-
Ieiða sem mest af því, með öðrum orðum
koma upp sem flestu fje, að frekast er
unnt. Það er þannig svo fjarri því, að
fjársalan til Englendinga dragi úr sauð-
fjárframleiðslu landsins, að hún hlýtur
miklu fremur að auka hana, enda munu
menn alstaðar á landinu setja á hvert eitt
og einasta lamb, sem með nokkru móti
er á vetur setjandi, svo framarlega sem
heyin leyfa það. Eu til þess að auka
sauðfjárframleiðslu landsins, verður jafn-
framt að auka heyaflann. Fjársalan er
þannig, eða ætti að minnsta kosti að vera,
hvöt fyrir bændur til að afla sem mestra
heyja að unnt er, og þá jafnframt leggja
sem mest kapp á grasrækt og jarðrækt
að auðið er. Bændur geta ekki með neinu
móti sjeð eins vel, hve mikils virði lieyin
eru fyrir þá, eins og með því að leggja
niður fyrir sjer, hversu kindarfóðrið færir
þeim mikinn arð, er þeir geta selt vet-
urgamla kind fyrir allt að 15 kr. og tvæ-