Þjóðólfur - 20.02.1891, Blaðsíða 1

Kemur ót á föstudög-
um — Verö árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júii.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
við áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLIII. árg.
Samgangnamál.
Eptir Björn Bjarnarson, jarðyrkjumann.
I.
Fiestir, sem um „landsins gagn og nauð-
synjar“ hugsa, munu nú orðið viðurkenna,
hversu lifsnauðsynlegar greiðar samgöngur
eru — álíka nauðsynlegar fyrir þjóðlífið,
eins og æðarnar fyrir líkamann. Óhætt
að dæma um þjóðlífið eptir samgöngunum.
Daufllegt ástand hjá oss með hvorttveggja.
En fyrsta stig til framfaranna er að sjá
og viðurkenna, hvað bótavant sje, og á
það stig mun nú samgangnamálið komið
hjer. „Lítið er smátt og stutt er skammt“.
Og þá er næst að koma sjer niður á,
hvernig eigi að koma því til framkvæmda,
sem gjöra þarf. Um það eru víst enn
mjög skiptar skoðanir, hvað samgangna-
málið snertir. Að vísu mun það nú orðið
ljóst, Iandsstjórninni að minnsta kosti, að
það, sem gjört verður að vegábótum á
landi, beri að gjöra eptir verkfræðilegum
reglum, livað vinnuna snertir. En það er
ekki einhlýtt, að vegurinn sje vel byggð-
ur, hann þarf að vera hagkvæmlega lagð-
ur; en það er ekki landsstjórnarinnar með-
færi að ráða ueinu eða ákveða um það.
í hitt-hið-fyrra vildi jeg sýna fram á
það í ritgjörð um „samgöngumál“ (í Þjóð-
ólfi, 25., 27. og 29. tbl.), að eina ráðið til að
fá vegabæturnar gjörðar með reglu og
samkvæmni (systematiskt) væri að fá for-
stöðu þeirra í hendur verkfræðingi, sem
helst ætti að vera innlendur maður, og
hafa svo viðunanleg kjör, að hann gæti
algjörlega lifað fyrir þann starfa sinn. í
sumar tók blaðið ísafold — sem opt þykir
fara furðu nærri um hugsunarhátt lands-
stjórnarinnar — alveg í sama strenginn.
Jeg gæti því trúað, að mönnum þeim, er
nú hafa á hendi yfirumsjón með vegagjörð
hjer á landi, væri kærast að losast sem
fyrst við þann starfa. Má ef til vill bú-
ast við, að til alþingis að sumri komi til-
laga frá stjórninni um stofnun samgangna-
málastjóraembættis á íslandi.
En þá er einkar-áríðandi, að þingið, og
þjóðin í heild, hafi opnað augun og sjeð
nauðsynina í þessu efni, svo að það kasti
eigi frá sjer þeirri perlu (—því perla væri
það fágæt og dýrmæt úr þeirri átt —), gleði-
Reykjavík, föstudaginn 20. febrúar 1891.
legum vott um umhyggju fyrir lífsglæð-
ing og framförum hjá þjóð vorri.
En því miður er jeg smeikur um, að
framfarirnar sjeu enn eigi skriðnar svo
langt fram, að þetta sje orðið almennt við-
urkennt. Menn munu hugsa, að það sje
„húmbúg“ eða heimska að hafa sjerstakan
embættismann til að sjá um vegabætur!
Og þó er það einungis hyggileg „vátrygg-
ing“ veganna (eins og ísafold tók fram).
Jeg þori að fullyrða, að þessi ár (5—6),
sem fengist hefur verið við reglulega
vegagjörð hjer á landi, hefur það kostað
miklu meiri fjárútlát fyrir landið að hafa
eliki slikan mann, en þó hann hefði verið
með 3—4000 kr. launum árlega. Þetta
mætti sanna reikningslega, en það kostar
nokkurt ómak, og verð jeg þess vegna að
sleppa því að sinni.
Meðan svona stendur, meðan hœfan for-
stöðumann vantar, verður öll vegalagning
hjá oss frumstefnulaus og á reiki. Er þá
hætt við, að þeir, sem atkvæði geta haft
um vegamál, neyti þess, samkvæmt sveita-
pólitiskum reglum, til að toga einhvern
brúarstúf í sína átt. Og Iandsstjórnin á
úr vöndu að ráða, þar sem ekkert áreið-
anlegt er til að styðjast við, vegalöggjöf-
in ófullkomin o. fl. o. fl.
Að fá útlending til að bregða sjer hing-
að stund úr sumri, er nauða-þýðingarlítið;
maðurinn þarf að búa hjer og vera eða
verða gagn-kunnugur náttúru landsins og
loptslagi. Hann þarf að ferðast vetur og
sumar um þá staði, þar sem veg á að
leggja, og kynna sjer öll náttúru-umbrot
og byltingar, af viðtali við kunnuga menn,
þar sem eptirtekt og kunnugleiki hans
sjálfs eigi nær til. Við að byggja brýr
og vegi þarf að taka tillit til svo margs,
sem útlendingur hefur eigi hugmynd um,
þó hann dvelji lijer hluta úr sumri.
Jafnvel þó þess sje öll þörf og meir en
mál að fá sem fyrst mest og verulegast
framhald á framkvæmdum til samgangna-
bóta, mundi þó betra að biðloka við eða
fara sjer liægt 2—3 ár enn, meðan verið
væri að búa til eða útvega „samgangna-
málaráðgjafa“ — því undirbúningstíma þarf
til þess — en úr því ætti að taka til ó-
spilltra málanna. (Framh.)
Nr. 9.
Hieraðsfundur Skagfirðinga.
K522E-. ... . ;
Herra ritstjóri! í tilefni af frjettabrjefi
úr Skagafirði, dags. 26. sept. næstl., i 49.
—50. nr. Þjóðólfs þ. á., skal jeg biðja yð-
ur, að Ijá eptirfylgjandi skýringum rúm í
blaðinu, svo að lesendurnir geti lagt rjett-
ari dóm á gjörðir hjeraðsfundarins í Skaga-
firði, 3. sept. næstl.
Það, sem sagt er þar um barnaprófið er
rjett, nema að öll börn ófermd eiga að
taka þátt í prófinu, þótt þau sjeu eldri en
14 ára. Fermingarbörn eiga að ganga und-
ir það. Einnig er leyft, að til prófsins
komi þau börn, er íermd voru vorið áður,
og sömuleiðis yngri börn, en 12 ára. Um
leið fer einnig vel á því, að geta þess, að
hjeraðsfundur Skagfirðinga í fyrra haust,
17. sept., ákvað þetta barnapróf, sem sam-
kvæmt vottorðum safnaðarfulltrúanna á
fundinum í haust 3. sept. hafði alstaðar,
þar sem því var hreyft, mætt bestu undir-
tektum í prófastsdæminu, svo að næstum
oll börn á hinum ákveðna aldri höfðu kom-
ið til þess, og t. d. í Goðdalasókn höfðu
mörg börn yngri en 12 ára gengið undir
það, þau er notið liöfðu kennslu umgangs-
kennarans þar, Eiríks Eiríkssonar frá
Skatastöðum; kom það fram, að prófið
hafði glætt mikinn áhuga hjá börnunum,
og haft góðan árangur, enda hafa prest-
arnir, sem eru skylduræknir og árvakrir,
gert sjer far um, að glæða hjá mönnum
rjettan skilning á þýðing prófsins, liversu
mikil Iivöt það er til að stíga hið fyrsta
spor í menningaráttina. Barnapróf þetta
var lialdið í maí, er leið, og skýrslur um
það komu á hjeraðsfundinn, og voru sumar
lesnar upp í heyranda hljóði. Samkvæmt
þessum úrslitum á hinni fyrstu tilraun, var
það eindregið álit síðasta hjeraðsfundar,
3. sept., þar sem állir prestar prófasts-
dæmisins og 20 safnaðarfulltrúar voru
mættir, að ákveða sams konar próf á kom-
andi vori; var það samþykkt í 7 liðum,
og snerta sumar formið og fyrirkomulagið.
6. liðurinn er þannig: „Geta skal prest-
„urinn þess í athugasemd, hve mörg börn
„á hinum ákveðna aldri eldci hafi komið
„til prófsins, og hvaða orsök hann álítur
„að liafi liindrað komu þeirra, og verði
„liann var við mótþróa, eða hirðuleysi á