Þjóðólfur - 27.02.1891, Page 1

Kemur út á, föstudög-
um — Yerö árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLIII. árg.
Samgangnamál.
Eptir Bjöm Bjarnarson, jarðjrkjumann.
II.
Þó jeg geri mjer nú bestu vonir um, að
farið verði að gjöra gangskör að því, að
útvega hæfan verkfræðing til að veita
samgöngumálum vorum og vegaejörð for-
stöðu, er jeg ekki alveg viss um, að það
verði svo fljótt. Allar vonir geta brugð-
ist. Jeg vil þá leyfa mjer að láta enn
uppi álit mitt um nokkur atrfði í sam-
gangnamáli voru, er jeg vil biðja menn
að athuga.
Eins og opt hefur verið tekið fram, væru
það hinar auðveldustu, fljótustu og veru-
legustu samgangnabætur, ef gufuskipa-
ferðum kring um landið og inn á firðina
yrði komið á, svo að verulegu gagni kæmi.
Að undanteknum nokkrum hluta suður-
strandarinnar, má svo telja, að hvergi
sje lengra en dagleið til næstu hafnar.
Væri nú sævarsamgöngunum komið í það
horf, að eimskip kæmi 1—4 sinnum í
mánuði á hverja höfn við landið allt árið,
þegar ís eigi hindraði, má geta nærri, hver
ómetanlegur ljettir það væri fyrir sam-
göngur og öll viðskipti landsmanna. Sjó-
veginn, þennan aðalveg landsins, þarf lít-
ið að bæta, að eins með leiðarmælingum,
leiðarljósum og bryggjum, þar sem þeim
má við koma. Og svo vantar algjörlega
flutnings-áhöldin, skipin; en þau mætti að
sumu leyti fá lánuð (leigð) hjá nágrönn-
unum fyrst í stað — ekki hjá (sameinaða)
okurkarlinum í Höfn, heldur hverjum sem
best kjör byði.
Landvegina má skoða sem aukavegi,
eða sem greinar á þessum aðalvegi, sjón-
um, og á því að byggja þá út frá konum
á ýmsum stöðum iun í fjölbyggðustu lijer-
uðin. En gott væri að geta tengt þau
saman með einum landvegi kring um landið,
jafnóðum og ástæður leyfðu.
Þetta er sú frumregla (system), sem
byggja bœri á allar framkvœmdir til um-
böta á samgöngunum hjá oss.
Hvað viðvíkur samgöngum á sjó, skal
jeg hjer að eins taka það fram, að jeg á-
lít ástand það, sem þær nú eru í, svo ó-
fullkomið og óhagkvæmt, að það mætti
JReykjavík, (ostudaginn 27. febrúar 1891.
telja frámunalegt rænuleysi, ef eigi væri
reynt hið bráðasta að bæta úr því, í hið
minnsta að leita fyrir sjer um hagkvæm-
ari skipaleigu-samning en nú er við að
búa. — Til mælinga og annara umbóta á
sjóleiðinni þyrfti að leggja fje á hverju
ári fyrst um sinn. Það greiðir fyrir gufu-
skipaferðunum.
Annars óska jeg að forkólfar gufuskipa-
málsins þreytist eigi á að halda því vak-
andi, og reyna að ýta því fram á leið.
„Yegagjörðarmaður“ hefur nýlega ritað
í „Þjóðólf11 (4. tbl. þ. á.) um vegagjörð.
Hann álítur „að halda ætti áfram sama
veginum ár eptir ár þangað til hann er
búinn“ og telur til þess helstu landpóst-
vegina austur og norður (frá Reykjavík).
Þetta væri auðvitað æskilegt, og ástæður
hans eru að sumu leyti góðar; en sá hank-
ur er á því, að lyrstum sinn lenti þá all-
ar vegabæturnar þvi nær á einum stað,
Suðurlandi, og svo gleyptu þessir tveir vegir
allt samgangnabótafjeð, ef þeim ætti nokk-
uð verulega áfram að miða; en hvort-
tveggja mundi óvinsælt i öðrum hlutum
landsins, enda að mínu áliti ekki rjett,
samkv. frumreglunum hjer að ofan. Jeg
álít, að fyrst ætti að leggja vegi frá kaup-
túnum, höfnum eða lendingum við sjb inn
í landsveitirnar, sem síst geta notað sjó-
inn til vöruflutninga, þó raeð nokkru til-
liti til þess, að landpóstarnir gætu notað
vegkafla þessa, og að þeir síðan yrðu sam-
tengdir, er fram liðu stundir.
Yæri þessari reglu fylgt, ávallt byrjað
frá höfn — áfangastað á sjóveginum —
mætti flytja vagna, vinnutól öll og brúaefni
á skipi að upphafsenda vegarins. og er
þar með verkfæraflutningskostnaðar-ástæða
„vegagjörðarmannsins“ að mestu fallin.
Húnavatnssýslu-kaflann fyrirhugaða ætti
þannig að byrja frá Hrútafirði gagnvart
Borðeyri eða frá Miðfjarðarbotni og halda
þaðan austur eptir hjeraðinu. Ætti svo
austurendi vegarins, eða armur af honum
að ná til sjávar við Blönduós eða annan
hentugan stað þar nálægt (eða þá byrja
þaðan).
Kaflinn yfir Borgarfjarðarsýslu gæti
byrjað við Hrafnabjargahöfn eða annan
hentugan stað við Hvalfjörð, og endað við
Nr. 10.
brú yfir Hvítá. Armur af honum sunnan-
verðum væri gott að næði út á Akranes.
Mýrasýslu-kaflinn frá Borgarnesi í báð-
ar áttir austur (að Hvítárbrú) og vestur
eptir Mýrunum.
Árnessýslu-kaflinn frá Eyrarbakka aust-
ur á við að Þjórsábrú með samtengingar-
armi yfir Ölfvesárbrú vestur á við, móti
Svínahraunsveginum.
Á líkan hátt norðanlands og austan.
Landssjóður ætti að leggja fram fje til
vegagjörðanna, en sýslufjelögin afborga
það að meiru eða minnu leyti, þar sem
vegirnir væru ekki á aðalpóstleið (væru
að eins hjeraðsvegir, t. d. Akraness-arm-
urinn).
Um unglingafræðslu.
„Áfram drengir, áfram pjóð,
ei er boðin aeta“.
Sjera Björn Halldórsson.
Það er nú orðið almennt áhugamál, bæði
einstakra manna og þjóðarinnar yfir höf-
uð, að reyna að veita hinni uppvaxandi
kynslóð svo mikla menntun, sem kostur
er á.
Sú skoðun, sem ríkti hjá feðrum vorum
og öfum, að „bókavitið væri ei látið í
askana“ og námfúsir unglingar væru efni
í landeyður og mannleysi, er nú óðum að
hverfa, og sú skoðun að ryðja sjer til
rúms, að aðal-prýði og kostur hvers ungl-
ings sje, að hann sje vel menntaður, og
að bókavitið eigi að vera þannig, að það
verði „látið í askana“, eða með öðrum
orðum, að sönn menntun gjöri manninn
færari um að brjóta sjer sína braut í líf-
inu, og verða nýtur maður. En um það
eru menn ei sammála, á hvern hátt best
verði sjeð fyrir því, að sem flestir ungl-
ingar í þjóðfjelaginu geti fengið liolla og
góða menntun.
Sumir vilja láta það sem mest vera
komið undir framkvæmdum einstakra
manna og sveitarfjelaga. Aðrir vilja að
landsstjórnin taki að sjer allar framkvæmd-
ir í því máli, og kostnaðurinn verði allur
greiddur úr landssjóði.
Sumir vilja hafa fasta skóla, aðrir vilja
hafa umgangskennara.