Þjóðólfur - 22.05.1891, Blaðsíða 1

Kemur út á föstudög-
um — Verð úrg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. Júll.
ÞJÓÐÓLFUR.
Dppsögn skrifleg, bundin
við áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLIII. árg.
f
Pjetur Pjetursson
biskup
andaðist 15. þ. m. tæpri stundu eptir há-
degi, eptir stutta og þjáningalitla legu, á
83. aldursári; var fæddur 3. okt. 1808 á
Miklabæ í Skagafirði. Foreldrar hans voru
Pjetur prófastur Pjeturssou, er lengst var
á Víðivöllum, og síðari kona hans Þóra
Brynjólfsdóttir, stórættuð, af biskupum kom-
in í föðurætt. Hann lærði undir skóla
hjá föður sínum og sjera Einari Thorlacius
í Saurbæ, fór í Bessastaðaskóla 1824, út-
skrifaðist þaðan 1827, sigldi nokkru síðar
til liáskólans og tók þar embættispróf
1834 með fyrstu einkunn, vígðist prestur
að Breiðabólstað á Skógarströnd 1836, fjekk
Helgafell 1837 og Staðarstað sama ár; varð
prófastur árið eptir í Snæfellsnessýslu og
var það, þangað til prestaskólinn var
stofnaður 1847, er hann var skipaður for-
stöðumaður hans; það embætti hafði hann
á hendi til þess, er hann varð biskup yfir
Islandi 1866 eptir Helga biskup Thorder-
sen. Var hann siðan biskup þangað til
honum var veitt lausn 16. apríl 1889 frá
25. maí s. á. Dómkirkjuprestsembættinu
þjónaði hann eitt missiri milli presta 1854.
Alþingismaður konungkjörinn var hann frá
1849 til 1886, er hann lagði niður þing-
mennsku, og meðan hann sat á þingi, ept-
ir að það fjekk löggjafarvald, var hann
jafnan forseti efri deildar. Forseti í Reykja-
víkurdeild Bókmenntafjelagsins var hann
í 20 ár (1848—68).
I sinni löngu embættistíð fjekk hann
mörg heiðursmerki, þar á meðal stórkross
af dbr. um leið og hann fjekk lausn frá
biskupsembættinu, og hefur enginn íslend-
ingur fengið það heiðursmerki fyr nje síð-
ar; prófessorsnafnbót fjekk hann 1849.
Hið mikla enska biflíufjelag gerði hann að
heiðursforseta sínum æfllangt, og kvað eng-
inn maður áður í danska ríkinu hafa hlot-
ið þann lieiður.
Hann var tvíkvæntur; fyrri kona lians,
er hann gekk að eiga 1835, var Anna
Reykjavík, föstudaginn 22. maí 1891.
Sigríður Aradóttir læknis á Flugumýri,
en hún dó 1839, og varð þeim eigi barna
auðið. Síðari kona hans, sem enn lifir,
er Sigríður Bogadóttir, stúdents frá Stað-
arfelli; hana gekk hann að eiga 1841;
áttu þau 3 börn, tvær dætur, er báðar
lifa: Elinborg, ekkja landsh. B. Thorbergs,
og Þóra, kona kennara Þorvaldar Thor-
oddsens, og einn son, Boga lækni, er and-
aðist í desember 1889.
Pjetur biskup var mikilmenni að and-
legu og líkamlegu atgervi, gáfaður og
lærður vel, einn af mestu kennimönnum
þessa lands á síðari tímum og starfsmað-
ur mikill, eins og ljóslega sjest á því, hve
mikið liggur eptir hann.
Embættum sínum gegndi hann með
miklum áhuga og mun sjerstaklega prest-
askólinn eiga honum mikið að þakka fyr-
ir þann tíma, sem hann var forstöðumað-
ur hans. Á þingi fylgdi hann að jafnaði
stjórninni að málum.
Það, sem hefur gert hann frægan og
lengst mun halda uppi minningu hans, eru
hin mörgu og miklu rit hans.
Meðal þeirra eru þrjú á latínu, er hann
ritaði á yngri árum sínum: hið fyrsta um
Rufinus kirkjuföður; fýrir það varð hann
licentiatus theólogiae við háskólann í Khöfn
1840; annað um kirkjulög hjer á landi
fyrir og eptir siðabót; það er doctorsdis-
putasía, er hann varði á háskólanum 21.
mars 1844 og varð dr. theol. fyrir; þriðja
ritið á latínu er framhald af kirkjusögu
Finns biskups um tímabilið 1740—1840.
Auk þess hefur hann gefið út eptir sig
helgidagaprjedikanir, hugvekjur þrennar
til kvöldlestra (frá veturnóttum til langa-
föstu, föstuhugvekjur og vorhugvekjur),
miðvikudagaprjedikanir, bænir og fl. Hafa
prjedikanir hans og hugvekjur náð almennri
hylli meðal alþýðu, eru almennt hafður
til húslestra í heimahúsum og munu verða
liafðar það enn um langan aldur.
Hann var gæfumaður mikill og auð-
sældarmaður, orðinn einhver auðugasti
maður á landi hjer, enda Ijet hann það
opt á sjá með ýmiskonar gjöfum og hjálp-
semi.
Jarðarförin er ákveðin 3. júní, sama
mánaðardag, sem hann var vigður biskup
Nr. 24.
af Martensen Sjálandsbiskupi fyrir 25
árum.
Framtíðarmál. Verslunarfrelsi eða ein-
ókun á Fyrarhakka. Frjettaþráður til ís-
lands. Eptir Boga Th. Melsteð. Khöfn
1891.
(Niðurl.). Höfundurinn sýnir meðal ann-
ars fram á, hve nauðsynlegt sje, að Eyr-
arbakki verði kaupstaður, höfnin þar að
öllu leyti frjáls og að það þurfi að endur-
bæta hana; nálægar sýslur ættu að skora
á næsta þing að semja lög um þetta;
vagnvegi ætti að leggja frá Eyrarbakka
um nálæg hjeruð; muni þá kaupmenn jafn-
vel flytja útlendar vörur heim til bænda
og sækja til þeirra innlendar vörur; við
þetta sparaðist eðlilega stórum vinna bæði
manna og hesta.
Síðan talar höfundurinn almennt um
íslensku verslunina og kaupmenn, tilraun-
ir þeirra að drepa niður samkeppni við
sig í versluninni og skúmaskotsaðferð sumra
þeirra að læðast bak við þing og þjóð
gegn um bakdyrnar hjá stjórninni til að
spilla fyrir því, að ýms lög frá alþingi,
t. d. lög um löggilding verslunarstaða o. s.
frv., fengju staðfestingu; þar á meðal eru
kröptug mótmæli gegn hinu lúalega og
fyrirlitlega tiltæki þeirra, að reyna að fá
ráðgjafann til að sálga sínu eigin afkvæmi,
lögunum um að fá útmældar lóðir í kaup-
stöðum og á löggiltum kauptúnum o. fl.,
sem varð sannkölluð sneipuför fyrir þá,
með því að lögin voru eigi að síður stað-
fest, sem kunnugt er.
Það sjest á því, sem að framan er sagt, að
aðalefni ritsins er verslunarmál landsins,
sjerstaklega suðaustursýslnanna, en þar
kemur einnig fleira fyrir; þar eru og
mörg eggjunarorð til íslendinga um að
sýna af sjer meiri framtaksemi og dugnað.
„Jeg er innilega sannfærður um“. segir
höfundurinn á einum stað, „að ísland á
bæði fagra og mikla framtíð fyrir hönd-
um, ef vjer erum duglegri og neytum
rjettilega krapta vorra. ísland er fram-
tíðarinnar land. . . . En þá dugar ekki
þetta dáðleysi og framtaksleysi, sem enn
er svo r'otgroið í þjóðinni bæði meðal al-
mennings og embættismanna.
Þetta eru hörð orð, en hvað er það