Þjóðólfur - 29.05.1891, Blaðsíða 1

Kemur tit á. töstudÖB-
um — Verð drg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júli.
ÞJÓÐÓLFUR
Dppsögn skrifleg, bundin
við áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLíiL árg.
Reykjavík, föstudaginn 29. maí 1891.
Nr. 25 B.
Þettii ))lað reiknast ekki kaupendunum í
blaðatölu þeirri, sem þeim er lofuð, með því
að það er fremur sjerstakleg-s efnis og varðar
lítið þeinlínis nema eitt hjerað Iandsins, en
óheinlínis varðar það mikið alla þjóðina.
Ný aöalpóstleið í Húnavatnssýslu,
Eptir
sjera Stefén M. Jónsson á Auðkúlu.
I.
Eitt af hinum mörgu málum, er nýaf-
staðinu sýslunefndarfundur Húnvetninga
hafði til meðferðar, var aðalpóstleiðarmál-
ið um sýsluna, — nú í annað sinn fyrir
nefndinni. Eins og margir vita, er þetta
mál afspringur vegalaganna frá 10. nóv.
1887, sem skipta öllum vegum landsins
í aðalpóstvegi, sýsluvegi, fjallvegi og
hreppavegi. Aðalpóstvegir eru kostaðir
yfir höfuð af landssjóði, sýsluvegir af
sýslusjóði og hreppavegir af hreppavega-
sjóði. Sú er auðsjáanlega hugsun lag-
anna með því að taka aðalpóstvegina
yfir höfúð á sína arma, að þeir sjeu lagð-
ir þannig, að eigi einungis hjeraðið eða
sýslan, sem vegurinn liggur í, hafi gagn
af honum, heldur sje hann lagður sem
hentugast fyrir þjóðina sem kostar hann
og á að nota hann, og póstinn, sem fer
með erindi þjóðarinnar, án einkatillits
til hagsmuna eins hjeraðsins fremur en
annars. Póstvegirnir eru því sannir
þjóðvegir; og vegna þess, að þessi er að-
altilgangur þeirra, segja lögin, að leggja
aðra vegi, sýsluvegi, sem sjerstaklega
eiga að greiða samgöngurnar innansýslu.
Auðvitað er ákjósanlegt, þegar gagn
þjóðar og hjeraðsbúa getur komið sam-
an, án þess rjettur aðalmálsaðila sje bor-
inn fyrir borð, en þegar það lætur sig
ekki gjöra, verður hinn rjetthærri að
ganga fýrir. Og liver getur verið í vafa
um, ef þetta er rjett, að riettur og þarfír
þjóðarinnar eigi að ganga fyrir hags-
munum hjeraðsins, ef ekki verður sam-
einað. Þessi rjettur og þarfir þjóðarinn-
ar næst án efa best með því, að aðal-
postleið í sýslu hverri sje sett í hent-
ugt samband við aðalpóstleið næsta fjórð-
u)igs o. s. frv.; og naumast mun það
hafa verið hugsun alþingis með vega-
lögunum 1887, að landssjóður legði út
stórfje t. d. til þess, að nokkrir hreppar
hvers hjeraðs gætu fengið greiða götu
í kauptún sitt. ef þar við ykist óþarfur
kostnaður og erfiðleikar á póstferðum
landsins um hjeraðið, en þessa þörf sýslu-
fjelagsins eiga sýsluvegirnir einkum að
bæta, eins og hreppavegirnir eiga • að
bæta samgönguþörf hreppsfjelagsins.
Þó jeg sje fjarri því að vera lögfróð-
ur, hygg jeg að enginn óhlutdrægur mað-
ur vilji eða geti neitað því, að þetta,
sem jeg nú hefi sagt, sje andi vegalag-
anna, um leið og það er bókstafur þeirra.
Og frá þessu sjónarmiði vil jeg segja
ágrip af sögu aðalpóstleiðarmálsins um
austanverða Húnavatnss. frá Gfiljá að Ból-
staðarhlíð, og skoðanir mínar um það
mál.
II.
Mál þetta var lagt fyrir sýslunefnd
Húnavatnssýslu veturinn 1888, og átti
sýslunefndin að segja álit sitt um stefnu
vegarins. Sýslunefndin klofnaði í þrennt.
Fáeinir aðhylltust að leggja leiðina frá
Griljá út á Blönduós og þaðan yfir Blöndu
fram allan hinn langa Langadal (Ystaleið).
Fáeinir voru á því, að vegurinn lægi,
eins og nú, að Reykjum á Reykjabraut,
þaðan fram með austanverðu, eða rjettara
norðanverðu, Svínavatni, yfir Blöndu á
Finnstunguvaði og að Hlíð. (Fremsta-
leið); en þeir, sem þá voru eptir, voru á
þvi, að leggja veginn frá Griljá að Reykj-
um, þaðan meðfram Svínavatni að Laxá,
en þá austur yfir Ásana hjá Tindum, yfir
Blöndu á Holtastaðaferju, og þaðan fram
Langadal (Miðleið). Þessir miðleiðar-
menn rjeðu úrslitunum með 1 eða 2
atkvæða mun, við hina flokkana saman-
tekna. Þessi úrslit sýslunefndar voru
síðan send amtsráðinu; varð þar mein-
ingamunur sá, að einn (Einar í Nesi)
varð fyrst á fremstuleiðinni, en amtmaður
og Benedikt Blöndal á miðleiðinni, en
enginn á ystu leiðinni. Þá gekk málið
til landshöfðingja.
Alþing 1889 veitti 6000 kr. til að fá
vegfróðan mann frá útlöndum til að segja,
samkv. vegalögunum, álit sitt um þetta
og fleiri vegamál landsins. Hann kom
og hafði um 3000 kr. fyrir starfa sinn
sumarið 1889. Vegfræðingur þessi var
svenskur, A. Siwerson að nafni, alvan-
ur vegagjörð í Svíaríki, og einkum Nor-
egi, eigi einungis járnbrautarvegum, held-
ur vegum yfir og eptir hálsum og döl-
um, þar sem líkt er ástatt og hjá oss;
þetta sagði hann mjer sjálfur. Valið á
manninum virðist því hafa verið heppi-
legt. Þetta ákvæði laganna um, að veg-
fróða menn skuli hafa í ráðum, þegar
ákveða skal aðalpóstleiðir, virðist bæði
viturlegt og gjöra úrskurðarvöldunum
hægra fyrir; en einkum sýnist, að það ætti
að ljetta fyrir landshöfðingja í að leggja
sinn fullnaðarúrskurð á málið, hafi
meiningamunur orðið hjá sýslunefnd eða
amtsráði.
Siwerson vegfræðingur sendi í fyrra
vetur skýrslu sína til landshöfðingja, með
áliti sínu um, hvar hentugast sje að
leggja aðalpóstleiðina, og áætlun um kost-
nað hennar. Útdrátt af þessu áliti og
áætlun má lesa í Þjóðólfi nr. 10, 28. febr.
1890. Ystuleiðinni og miðleiðinni kastar
hann þar algjörlega, en er eindreginn með
því, að leggja veginn meðfram Svína-
vatni (Fremstaleiðin). Eini kosturinn
er hann nefnir þ Ystuleiðinni, er brúar-
stæði á Blöndu á svokölluðum Neðri-
klifjum, en þessi vegur er 10,340 metr.
lengri en fremstaleiðin. Á leiðinni fram
Langadalinn af Blönduós yrði vegurinn,
að hans sögn, að liggja yfir 5 smáskrið-
ur og eina stórá1. Auk þessa segir hann,
að mjög sje hætt við, að Blanda bryti af
veginum á 2 stöðum i Langadal; vegur-
inn mundi stöðugt liggja undir skemmd-
um, og viðhald hans kosta stórfje. Mið-
leiðin er 4,140 metr. lengri en fremsta-
leiðin. A miðleiðinni ekkert brúarstæði
á Blöndu (hefði mátt bæta við: „ekkert
vað“), og sömu ókostir sem á ystu leið-
inni, hvað snertir skemmdir á veginum og
hættur fyrir hann. Eptir skýrslunni, er
1) Hversu margar mundi mega telja eptir nokk-
ur ár? Eigi ólíklegt að þá lægi vcgurinn eigi leng-
ur yfir ]iær, heldur undir þeim, þar sem hann verð-
. ur að liggja við rætur á snarbröttu afarháu fjalli.