Þjóðólfur - 25.03.1892, Qupperneq 2

58
að það væri stórmikið unnið, ef einhver
breyting til batnaðar gæti komizt á hana
frá því sem nú er. Á þetta atriði verður
að leggja mikla áherzlu, en þess gættu
miðlunarmenn ekki nógsamlega 1889, og
það var einmitt þessi tilslökun gagnvart
hinum konungkjörnu, sem flestir utauþings
og innan voru óánægðastir með, enda olli
hún þvi að miklu leyti, að allt samkomu-
lag fór þá út um þúfur. Það var þetta
óheppilega ákvæði um skipun efri deildar,
sem einkum varð miðlunarmönnum að
fótakefli, og það stoðaði ekki,' þótt þeir
slægju stryki yfir það aptur á síðasta þingi.
Sundrungin var orðin svo megn og íiokk-
arnir svo andstæðir hvor öðrum við þing-
lok 1889, að engin von var um samkomu-
lag á þessu þingi, þótt versta ásteytingar-
steininum væri rutt úr vegi.
Meðan efri deild er svo skipuð, að
tala konungkjörinna og þjóðkjörinna þing-
manna er jöfn, eins og nú er, er það for-
setakosningin ein, sem ræður, livorir þar
verða í meiri hluta, og þótt hinir þjóð-
kjörnu hafi orðið það stöku sinnum, er
munurinn svo lítill, þar sem ekki munar
nema einu atkvæði, að hinum konung-
kjörnu veitir mjög auðvelt að ná þessu
eina atkvæði sín megin. Að minnsta kosti
hefur stundum sú raunin á orðið. Þessi
atkvæðamunur í efri deild þarf að vera
miklu meiri. Hinir þjóðkjörnu ættu að
vera þar helmingi fleiri en hinir. Þá væri
ekki nein ástæða framar að leita neins
samkomulags. Þá félli öll „miðlun“ af
sjálfu sér. Þetta verða menn alvarlega
að athuga.
Nú viljum vér spyrja. Eru nokkrar
líkur til, að þetta mikilsverða mál fái
heppileg úrslit innan skamms eptir liinni
núverandi deildaskipun alþingis? Jú, litl-
ar að vísu en þó nokkrar, það er að segja
ef konungkjörni flokkurinn — þessi gamli,
órjúfanlegi Kínverjamúr á alþingi íslend-
inga — hættir að einblína á vilja stjórn-
arinnar í þessu máli og öðrum. Það er
meira að segja nóg, þótt ekki taki sig
fleiri en 2—3 út úr hópnum og sláist í
lið með hinum þjóðkjörnu. Auðvitað yrðu
þeir hinir sömu ekki kosnir aptur af
stjórninni, en þá ættu hinir nýju, sem
kosnir væru í þeirra stað, að reynast jafn-
drenglundaðir og ósérplægnir. Þá fyrst
sæi stjórnin, að hún hefði ekki fylgi lands-
manna og mundi fara að gefa kröfum
þjóðarinnar meiri gaum. Hver konung-
kjörinn þingmaður, sem stjórnin hafnaði
vegna frjálslyndra skoðana, gæti átt víst
að verða kosinn í hverju kjördæmi lands-
ins, er hann biði sig fram í. Því verður
enn fremur alls ekki neitað, að margir
konungkjörnir þingménn liafa opt komið
mjög frjálslega fram í ýmsum áhugamál-
um þjóðariunar og alls ekki fylgt stjórn-
inni gegnum þykkt og þunut. Þessir menn
eru mörgum kunnir og þvi óþarft að
nafngreina þá. En aðalreglan hefur verið
og er sú, að hinir konungkjörnu skoða
sig sem nokkurs konar varðmenn, er stjón-
in hafi sett til þess að halda í hemilinn
á hinum þjóðkjörnu og gæta þess, að sem
minnst yrði gert stjórninni móti skapi. Og
þeir liafa flestir sannarlega staðið með trú
og dyggð á þessum verði. Stjórnfylgis-
ástæður þeirra geta verið af ýmsum rót-
um runnar, t. d. af löngun eptir krossum
og tignarmerkjum (krossasótt, sem kallað
er), af hræðslu við óvild stjórnarinnar og
sniðgöngu við skipun æðri embætta, af
ótta fyrir að missa þingsetu, af þakklát-
semi fyrir hina frábæru náð stjórnarinnar
og tiltrú til þeirra o. m. fl., sem oflangt
yrði að telja. Eu allar þessar ástæður
eru í sjálfu sér mjög léttvægar og þýð-
ingarlitlar, þá er þær eru skoðaðar alvar-
lega, og vér getum því sannarlega ekki
séð neitt því til fyrirstöðu, að þessi stjórn-
arflokkur gangi í bandalag við hina þjóð-
kjörnu í öllum áliugamálum þjóðarinnar.
Einkum er þetta bandalag mjög áríðandi
fyrir heppileg úrslit stjórnarskrármálsins,
og vér hljótum því enn á ný sérstaklega
að leggja áherzlu á þetta atriði: að eina
ráðið til að fá máli þessu framgengt með
hinni núverandi deildaskipun þingsins sé
að leita samkomulags við hina konung-
kjörnu á grundvelli neðri deildar frum-
varpsins 1889, en ,þó því að eins, að þeir
slaki miklu betur til gagnvart hinum þjóð-
kjörnu en þeir gerðu þá, því að sams kon-
ar miðlun eins og þá komst á óskum vér
ekki eptir, enda má telja hana nú úr sög-
unni.
Stórisj ór.
Svar hr. Þ. Thoroddsens í 24. tölubl.
Þjóðólfs f. á. upp á grein mína í 19. bl.
hans, um Stórasjó, sýnist ekki færa frek-
ari sannanir á, að hann sé ekki til. Hinn
háttvirti höfundur segir í grein sinni, að
hann hafi nákvæmlega skoðað jökulinn í
bezta veðri með sjónpípu, frá fjöllunum
við Þórisvatn og tindunum við Tungnár-
botna, og séð meir en þingmannaleið inn
á jökulinn, og ekkert vatn séð á öllu því
svæði. Eins og grein mín sýnir, hef eg
ekki sagt, að Stórisjór ætti að vera upp á
jökli, heldur liggja upp við hann og ná
inn í hann að neðan, sem gamlar sagnir
hafa sagt. Höf. segir enu fremur, að
þeir Snorri Jóusson hafi báðir séð af
Kerlingafjöllum 1888 sama vatnið, sem
Snorri sá áður frá Arnarfellsjökli, og að
hann liafi komizt að raun um árið eptir,
að hafi verið Þórisvatn. Snorri segir, að
hann hafi af Arnarfellsjökli séð Þórisvatn
og Yeiðivötnin, og þar að auki vatn vest-
an undir Vatnajökli; honum sýndist það
langt og liggja frá norðri til suðurs.
Þegar ,menn athuga ferðasögu hins
háttv. höf. og uppdrátt hans í „Dansk
geografisk Tidskrift" má sjá, að vel get-
ur leynzt allstórt vatn neðan við jökulinn
austur af Þórisvatni, þótt skoðað sé með
sjónpípu af fjöllunum við Þórisvatn, því
fjöll og hæðir vestan við jökulinn geta
leynt því. Þar sem höfundurinn vitnar til
lýsingar Sveins Pálssonar á vötnuuum,
sýnist hún ekkert geta sannað, að Stóri-
sjór sé ekki til, því liann var þar ekki
nema mjög stutta stund, og þegar liann
fann ekki stærra vatn en Litlasjó, var
eðlilegt, að hann ímyndaði sér að það væri
Stórisjór.
Höf. ímyndar sér, að eg hafi ekki lesið
alla ferðasögu sína. Eg hef lesið hana
alla, og svo ferðasögur hans aðrar; þær
eru bæði fróðlegar og skemmtilegar; hið
eina, sem mér þykir þær vanta, eru upp-
drættir; þó þeir liefðu kostað nokkuð var
vel til vinnandi, því þeir hefðu skýrt svo
söguna.
Eg vil ekkert segja um, hvort Stóri-
sjór sé nú til, en líklegast hefur hann
verið það, og má vel ímynda sér, að jök-
ullinn sé búinn að fylla hann upp að
mestu, eða það, sem umgirt var jökli, og
það, sem eptir er, liafi verið vatn það,
sem Snorri sá frá Arnarfellsjökli. .
Eg er vel samþykkur hinum háttv. höf.
í því, að vatnið dyljist um stund uppi við
Vatnajökul, þangað til einhver í framtíð-
inui kann að finna það af hendingu.
Hlíð 25. íebr. 1892.
L. Guðmundsson.
Fyrirhuguð amtaskipting. Eins og
sést af síðustu Stjórnartíðindum hefur lands-
höfðingi með bréfi 1. f. m. skorað á amt-
manninn í norður- og austuramtinu að leita
álits sýslunefndanna í Norður-Múlasýslu og
Suður-Múlasýslu um sameiningu Austur-
Skaptafellssýslu við austuramtið, og telur