Þjóðólfur - 10.06.1892, Síða 1

Kemur út & föatudög-
um — Verfi &rg. (60 arka)
4 kr. Krlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júH.
ÞJÓÐÓLFUR
tJppsögn skrifleg, bundin
viö áramót, ögild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLIV. árg.
Reykjavík, föstudaginn 10. júní 1892.
Nr. 27.
BÓKMENNTIR.
Naehtegall: Sundreglur. íslenzkað hef-
ur Jónas Rállqnmsson. Önnur útgáfa
endurskoðuð og aukin af B. J. Reykja-
vík. ísafoldarprentsmiðja 1891.
„Nec litteras nec natare".
Grikkir og Rómverjar voru miklir sund-
menn og töldu hvern þann amlóða, er ekki
kunni sund. Svo var og um aðrar forn-
þjóðir Norðurálfunnar.
Frá því snemma á miðöldunum og fram
á næstliðna öld fór þeim æ fækkandi, er
þá íþrótt kunnu. Prestarnir prédikuðu í
kirkjunum á móti alls konar fimleikum
(Sport) og í skólunum þótti það þá víða
jafnmikil ósvinna, að sveinar æfðu sund
og aðrar íþróttir, eins og hitt nú, að þeir
drekki brennivín og tyggi tóbak.
í byrjun 18. aldarinnar fer loks að
bóla á öðrum skoðunum. Þá fara menn
að halda því fram, að nauðsynlegt sé að
lofa unglinsfunnm ^ ■=■*->
legt að vernda, venja og styrkja likami
skólasveina jafnframt því, að þeim er
haldið að lestri. Þessar skoðanir hafa
síðan rutt sér méir og meir til rúms.
Það var þannig um lok 18. aldarinnar,
að sundið fór að tíðkast aptur. Ýmsir
urðu þá til þess, að skrifa um sund og
sundkennslu, þar á meðal þjóðverskur mað-
ur, Gruts Muths að nafni, sem opt er
nefndur viðreisnararmaður sundlistarinnar.
[Sundreglur hans komu út 1798].
Nú er svo komið erlendis, að allflestir
ungir menn kunna sund — vér íslending-
ar erum á eptir í því, eins og mörgu
öðru.
Útgefandinn, Björn Jónsson, ritstjóri
ísafoldar, skýrir frá því í formálanum,
hverjir fengizt hafi við sundkennslu og
unnið að útbreiðslu sundlistarinnar hér á
landi; hann nefnir ekki sjálfan sig og
hefur þó, að minu áliti, unnið og áorkað
manna mest í því efni; hann hefur marg-
sinnis ritað um sund og sundkennslu í
blftð sitt; hann var einn af stofnendum
„sundfélagsins" og stuðlaði &ð því, að sund-
kennsla var hafin í Laugunum við Reykja-
vik 1884 og byrjað að nýju i fyrra vor;
mun það og starfsemi hans að þakka, að
þessu nauðsynja máli var hreyft á þingi
í fyrra sumar.
Að því er snertir sjálfar sundreglurn-
ar, þá er það fljótt að segja, að þœr eru
næsta lélegar. Það er engum vafa bund-
ið, að læra má sund kennaralaust, ef menn
hafa góðar sundreglur að fara eptir, en eg
skil það ekki, að nokkur maður geti lært
sund eptir þessum sundreglum, svo óná-
kvæmar eru þær; er og sundaðferð sú,
sem kennd er í kveri þessu, að ýmsu leyti
úrelt nú. Eg ætla að færa til fáein dæmi:
Á 10. bls. stendur: „ ... fer svo aptur með
fæturna í samt lag og áður voru þeir,
kreppir knén og heldur saman hælunum
upp við þjófin, og því nœst1 beygir hann
handleggina og leggur saman lófana á
brjóstinu“, en á næstu bls. segir svo: „á
þriðja tímabili kreppir hann knén, ogl legg-
ur saman lófana Undir bringunni“ — hvað
á móti öðru. — Ekkert, er minnst á það,
hvernig haga skuli sundtökunum að því
er hraðann snertir, oa bess. er bvArcri np.\
íð, hvermg og a hverju stigi sundtaksms
menn eigi að draga að sér andann, og þó
vita allir, sem nokkra þekkingu hafa á
sundi og sundkennslu, að þetta hvort-
tveggjá hefur stórmikla þýðingu, því fátt,
loðir lengur við viðvaningana, en einmitt
þetta tvennt, að þeir bera hendur og fæt-
ur jafnhratt fram og aptur og haga ekki
rétt andardrættinum. — Á 22. bls. (um bak-
sund) stendur, að sundmaðurinn eigi að
leggja saman fæturna hægt og hægt, þá
er hann hefur spyrnt þeim frá sér; þetta
nær engri átt; sundmaðurinn á að glenna
sundur fæturna sem mest hann má um
leið og hann spyrnir þeim útundan sér, og
því næst á hann að skella þeim hart sam-
an — allir góðir sundmenn fara þannig
að. — Á 25. bls. stendur grein, „Fæturna
á að bera“ o. s. frv., sem ómögulegt er
að botna í.
Þessar sundreglur eru yfir höfuð frem-
ur ógreinilega orðaðar og kemur það sér
því ver, sem engar myndir eru í þeim til
skýringar.
Eg gat þess, að aðferðin væri í ýmsum
greinum úrelt. Þetta á einkum heima um
samtök handa og fóta á bringusundi, sbr.
11. bls. Frakkar, Þjóðverjar og Danir
J) Leturbreytingin gerð af höf.
hafa samtökin öðruvísi nú orðið, en hér er
eigi rúm fyrir skýringar á þeim mun.
Bringusund Englendinga er að vísu mjög
svipað því, sem hér er kennt, en þeir eru
ekki ánægðir með það og synda nú opt-
ast á hliðinni, hafa sjálfir fundið þá að-
ferð fyrir nokkrum tugum ára, og er hún
talsvert frábrugðin bringusundinu gamla.
Björn Jónsson hefur samið viðbæti við
þessa nýju útgáfu af sundreglunum. Þessi
viðbætir er „um að lauga sig“; hann er
fróðlegur fyrir alþýðu, og. sökum hans eru
vel gefandi 50 aurar fyrir kverið.
O. B.
Forir.
í 2. tölubl. Fjallk. þ. á. er — í ritgerð
um „Búfræði alþingis 1891“ — dálítið
minnst á forir.
Höfundi greinarinnar er í meira lagi
illa við forirnar. Honum þykir svo mikil
kð þáð er fullkomið hjartsláttarefni fyrir
þá, sem forirnar nota, að lesa greinina.
Það er líka vitaskuld, að forunum verð-
ur margt til foráttu fundið. En að fyrir-
dæma þær, hvar sem er og hvernig sem
á stendur, er þó nokkuð mikið fljótræði.
Það er fleira en vanhirða á áburði,
sem stendur landbúnaði vorum fyrir þrif-
um — miklu, miklu fleira. Og einn af hin-
um erfiðustu steinum á framfaravegi jarð-
ræktarinnar, er eflaust seinfara efnabreyt-
ing — einkum á Norðurlandi.
Farið þér með áburðinn eptir hinum
hyggilegustu fyrirmælum erlendra jarð-
yrkjumanna — svo vel, að það tapist ekki
úr kouum nokkuð það er teljandi sé — og
berið hánn svo á. En að því búnu get-
ur kaun legið árunum saman — meira
að segja öldunum saman — á jörðinni og
í, án þess að verða gróðrarlífinu að teljandi
notum — hann rotnar ekki og verður því
ekki aðgengilegur fyrir jurtirnar. Stund-
um er það fyrir ofmikinn raka og kulda,
stundum líka fyrir ofmikinn þurk (í hól-
um t. a. m.).
Á slíkum stöðum er alls ekki svo mikil
„heimska" að nota „for“ til áburðar; og
það einmitt vegna þess, að hún hleypir
„ólgu“ (rotnun) í jarðveginn.