Þjóðólfur - 14.06.1892, Page 1

Kemur út, A föetndög-
um — Verfl árg. (60 arktt)
4 kr. Erlendia 5 kr. —
Borgiat fyrir 15. jdli.
ÓÐÓLFUR
CppBögn skrlfleg, bundín
viö áiamöt, flgild nema
kcmí til ítgefttiida fyrir 1,
oktdber.
XLIV. árg.
Útlendar fréttir.
Khöfn 3. júni 1892.
ÓaMarinenn. Þeir heita á útlendu máli „anar-
kistar“. Það ])ýðir fjandmenn lögbundinnar stjðrn-
ar. Fyrir því ballaði eg þá fyrst „stjðrnféndur".
En siðar sá eg í ísafoldarfréttunum orðið „ðaldar-
menn“. Það þýðir sama, en mér þykir það fallegra
og því tek eg það. — Óaldarmenn hafa enn sem
fyrri reynt á allar lundir að vinna tjón liíi manna
og limum. En þeirn hefur orðið miklu minna á-
gengt, en áður. Þ6 hefur þeim tekizt að sundra
húsum á nokkrum stöðum, en manntjðn hefur ekki
orðið. Það hefur orðið uppvíst, að ðaldarseggir
þessir eru í félagi. Það hefur fundizt lykill, er
gengur að hirzlu þeirri, er loynirit þeirra eru geymd
í og fannst þar listi yfir félagsmenn. Heldur stend-
ur mönnum geigur af þessum félagsskap, en það
vilí til, að samlyndið er ekki sem bezt. Það kom
fyrir nýlega, að þeir börðust nokkrir og særðu og
drápu hver annan, þangað til lögreglan skarst í
leikinn. Það er og segin saga, að ungir menn af
gððum ættum hafi nú samtök að því að myrða og
drepa ðaldarmenn. Félag þetta heitir „hefndin“
(exeeutiv-comité du vendetta). Þessir menn hafa
auglýst í hlaði óaldarmanna, að einhver úr þeim
flokki skyldi kjörinn til dauða í hefnd eptir Very
veitingamann, sem nú er dauður. En ekkert hef-
ur keyrzt um framkvæmdir Hefndarinnar enn þá.
Vinnumenn. Það er eptirtekt.averður ðfriður,
sem stendur milli vinnumanna og húshænda um
heim allan að kalla má. Á íslandi lætur lítið að
þvi, og kemur það að minni hyggju af því, að
vistartíminn er svo langur og hjú og húsbændur
eiga sífelda sambúð. Því að þetta og allar ástæð-
ur heima stuðlar að því, að heimilisfðlkið er eins
og ein fjölskylda. Erlendis er þetta allt á annan
veg, einkum hjá verksmiðju- og náma-eigendum.
Þar þekkja hjúin ekki húshændur sína. Þeir lifa
ríkmannlega og drepa ekki hendi sinni í kalt vatn.
Vinnumenn eiga á hinn bðginn við þröngan kost að
búa og vinnnn er opt mjög kættuleg. Það vill opt
til að kviknar í verksmiðjum, þar sem kættuleg
efni og eldfim eru unnin. Það hefur nýlega kvikn-
að i þrem námum og hafa 3—4 kundruð látið lífið.
Það er ekki sjaldgæft við þess konar tækifæri, að
sjá konur og börn og annað frændfðlk bíða þess,
að ástvinir þeirra séu dregnir upp úr eldhafinu
dauðir og limlestir. Má nærri geta, hve hörmuleg
sjón það er. Af framantöldum ástæðum vilja vinnu-
menn hafa sem mest laun. Vopn þeirra er, að
hætta vinnunni, þangað til eptir þeim er látið.
Vegna þess, hve gott samlyndi er milli þeirra, hafa
þeir opt unnið mikið á. Nú hefur hvert verkfallið
komið á fætur öðru um tíma. I Khöfn var eitt,
sem áður var sagt; en nú er því lokið og unnu
vinnumenn engan sigur á mðtstöðumönnum sínum.
í Vín hættu ökumenn allri vinnu um tíma; en nú
hafa þeir byrjað aptur og áttu litlum sigri að
hrósa. í Póllandi hinu gerska lögðu 80,000 niður
vinnu og urðu af ðspektir. Hefur verið beitt hörðu
við ðróaseggina og undir hundrað dæmdir til
Reykjavík, þriðjudagiim 14. júní 1892.
Síberíuvistar eða fangelsis. Þess var áður getið,
að aragrúi af kolanemum í Englandi hættu vinnu,
en margir byrjuðu aptur. Meðal þeirra, sem hættu
vinnunni, voru 90 þúsundir í Durham. Kom það
af því, að námaeigendur vildu lækka kaupið um
10 af hundraði hverju. Það vildu hinir ekki, en
vildn ganga að minni lækkun. Þá færðu húsbænd-
urnir sig upp á skaptið og vildu lækka um 13Vs
af hundraði. Þess vegna stóð verkfall þetta í 12
vikur. En nú er það loks á enda og gengu vinnu-
menn að lokum að fyrri uppástungunni. Sulturinn
neyddi þá. Undir 100,000 manna, er vinna að
steinsmiðnm og byggingum í New-York hafa hætt
vinnu, en það er enn óvíst, hve fara muni.
Noregur og Svíþjóð. Svíakonungur er nú á
ferð um Frakkland og hefur verið tekið þar for-
kunnar vel. — Frá Noregi er það helst tiðinda að
þingið hefur lagt samþykki sitt á gjörðir stjórnar-
innar í umboðsmannamálinu og falið henni á hend-
ur að semja um það við sænsku stjórnina, hvernig
eigi að koma breytingunni á. Á stðrþinginu' varð
deila um það, hvort veita ætti Björnstjerne Björns-
son skáldlaun. Stang uppgjafaráðgjafi og formaður
hægrimanna mælti á móti því og með honum öll
þ vagan. Ástæðan var sú, að B. hefur aðra skoðun
á þjóðmálum en Stang. Vinstrimenn tóku drengi-
lega á mðti og sigruðu.
Rússland. Maður nokkur, er Gatschkowsky heit-
ir, þóttist fyrir nokkru hafa fundið ágætt heilsu-
lyf, og kallaði vítalin eða líflyf. Neytti hann þess
við tvo merka menn, en þeir dðu báðir. Var þá í
mæli, að hann liefði drepið þá að undirlagi gjör-
eyðanda, en ekki hefur það sannazt. Þó hefur
honum verið bannað að uota meðalið optar. Sonur
keisarans, sá er var veikur, er nú sagður betri og
von um að hann verði heill heilsu. — Það er út-
Jit fyrir að hallærinu létti, því að gróður er nú í
góðu lagi og má búast við góðri uppskeru.
Þýzkaland. Herbert greifi, elzti sonur Bis-
marcks er lofaður og heitir unnusta hans Margrét
Hoyos. Keisarinn reit honum langa heillaósk og
þykir nú líklegt, að það fari að lagast aptur á milli
hans og þeirra feðga. Það er mælt að B. muni
innan skamms sækja keisarann heim. Keisarinn
ætlar að fara til Kil einhvern af döguuum og hitta
þar Rússakeisara og þykir það góðs viti. Þó ætla
menn að flokkaskipun stórveldanna muni haldast
óbreytt. — „Das Fremdenblatt“ segir fundin vera
bréf nokkur frá Henrich Heine til mðður hans og
systur; voru þau óþekkt áður. í Visbaden á að
reisa skrautlegan minnisvarða yfir skáldið Friede-
rich Bodenstedt og nýlega hefur verið reistur minn-
isvarði yfir söngskáldið Mendelsohn Bartholdy.
(jrxikkland. Nú er lokið hinum nýju kosning-
um í Grikklandi og gengu þær í vil hinum nýja
ráðaneytisforseta, Trikupis. Honum fylgja 170 af
207, en hinir fylgja Delyannis þeim, sem konung-
ur vék frá. Nokkrar ðspektir urðu út úr kosn-
ingunum, en þó er nú allt kyrt.
ftalía. Þess var áður getið, að Rudini var
Nr. 28.
falið á hendur að setja saman nýtt ráðaneyti. Nú
er það oltið úr sessi. Það var hinn afarmikli her-
kostnaður, sem varð því að falli. Það var hann,
sem neyddi Rudini til að leggja á nýa skatta, en
það vildu menn ekki. Það gekk seigt að koma
nýu ráðaneyti á laggirnar, en tókst þó að lokum.
Sá heitir Giolitti, er það gerði og er hann vinur
mikill Crispis gamla ogsvoerum fleiri ráðgjafana.
Kalla menn því ráðaneyti þetta í skopi Crispiráða-
neytið Crispilausa. Giolitti lýsti ætlunum sínum
fyrir þínginu, og var borin upp sú tillnga, að lýst
væri trausti á stjórninni. Hún var samþykkt með
169 atkvæðum móti 160. Þótti Giolitti sér veita
erfitt og bað konung lausnar, en hann neitaði og
bað G. slita þinginu og boða til nýrra kosninga.
Frakkland. Wilson tengdasonnr Grevys heitins
seldi titla og önnur heiðursmerki án leyfis þeirra,
er með áttu, og stuðlaði þannig að því, að tengda-
faðir hans féll úr forsetatigninni. Þá var hann
rekinn frá öllum alþjóðlegum störfum. Héldu menn,
að hann mundi eigi þora að sýna sig framar Nú
hefur hann verið kosinn í héraðsráðið í Loches og þykir
mörgum það illt til orðs. — Ravachol hefur verið
fluttur til Montbrison, því að þar á að dæma morð-
málið, sem sótt er á hendur honum. Bæjarmenn
þar ætla að deyja úr hræðslu, einkum dómarnrnir.
R. reyndi að flýja en það tókst ekki. Loubet ætl-
ar að tala yfir moldum Yerys, veitingamannsins,
sem R. var tekinn hjá, og það er í ráði að rikis-
sjóður ali önn fyrir ekkju hans og dóttur, ogveiti
skaðabætur þeim, sem misst hafa hús og muni fyrir
óaldarmönnum.
Dagbók Victors Hugo frá útlegðarárunum verð-
ur bráðum gefin út í ensku tímariti, Atheneum.
Handritið er 2000 blaðsiður.
England. Það liður óðum að nýjum kosning-
um á Englandi, enda búast nú hvorirtveggja til
orustu. Salisbury hefur haldið tölur fyrir sínum
mönnum. Kvað hann baráttu mikla fyrir dyrum,
því að heimastjórnin á írlandi, sem Gladstone vildi
hafa væri enginn friðarboðskapur. Mundi það verða
upphaf að innlendum óeirðum og trúardeilum. Kvað
sér eigi undarlegt þykja, þótt Ulsterbúar, sem hafa
Luthers trú, vildu eigi beygja sig þingi íra, þeirra
er kaþólskir eru. Gladstonc hélt mikla tölu á þriðju-
daginn var og tók að launum lófaklapp svo að
undrum sætti. Haun kvað ætlun frelsismanna að
stytta þingtímann, rýmka kosningarréttinn (one
man one vote), og styrkja vinnumenn til að ná
þolanlegum kjörum og umfram allt og fyrst af öllu
að fá írum heimastjórn (homerule). Hann kvað
Salisbury hafa mælt þau orð um Ulsterbúa, er mundu
hafa þótt vítaverð i meira lagi, ef írar hefðu talað
þau og dðmarar S. átt að dæma.
Sagt er að Engl. hafi unnið sigurí Lagos, tekið
konung höndum ög drepið 400 af þegnum hans.
Damuörk. Þaðan er ekki annað að segja en
veizlur og hátíðahöld. Konungur og drottning héldu
gullbrúðkaup og stóð 4 daga eða lengur. Keisar-
ar og konungar drifu að úr öllum áttum og heilla-
óskum og gjöfum rigndi yfir hjónin. Gjafir sendu