Þjóðólfur - 14.06.1893, Page 2

106
Nýtt flugrit eða Vesturheimsferða-
agn, er nefnist: „Ágrip af fyrirlestri um
bæjalíf íslendinga í Canada“ eptir B. L.
Baldvinsson, er nú nýprentað sérstaklega
(og auk þess í „Landnemanum11). Pési
þessi er 2 arkir að stærð með smáletri og
upplagið um 2000, er öllu verður útbýtt
eins og nokkurs konar „sakramenti11 handa
trúuðum og vantrúuðum um land allt. Það
er hvimleitt fyrir „agentana" að eptirtekj-
an í ár skuli verða svo rýr, eins og nú
lítur út fyrir. Það má segja, að þeir hafi
til lítils barizt, þótt þeim öllum í samein-
ingu takist að veiða fáeinar sálir. Þær
verða nokkuð dýrar áður en lýkur.
Um efni þessa fyrirlesturs þarf ekki
að tala. Gumið um vellíðan landa vestra
og gorgeirinn um þægindin í Kanada ganga
fjöllunum hærra, eins og nærri má geta.
Dálítið sýnishorn af því er prentað í 10.
tölubl. „Þjóðólfsu þ. á. (Sauðárkróks-fyrir-
lesturinn), en hér er það auðvitað allt
fyilra og freklegar orðað, og þó kemst það
sjálfsagt ekki í hálfkvisti við hið lifandi
orð, eins og það hefur runnið af vörum
agentanna á þeim og þeim staðnum.
Aðallofgerðarrolian um kosti Kanada
endar með nokkuð kynlegri samlíkingu
(bls. 28 í fyrirlestrinum). Þar er útflytj-
endunum líkt við sauði, er menn vilji hafa
vel rúna, áður en þeim sé sleppt á af-
réttina. Það hefur víst orðið einhvern
veginn óvart hjá agentinum að líkja slétt-
unum í Manitoba við afrétt (c. óbyggðir),
en frá voru sjónarmiði er það heppilega
orðað. Agentinn hefur haft allan hugann
á sauðunum, er menn vildu rýja sem bezt,
áður en þeir væru fluttir út. En nú vilj-
um vér spyrja: Hverjir eru þeir flokkar
hér á landi, sem vilja halda fólkinu hér
kyrru til þess að geta féftett Jjað sem ræki-
legast? Vér þekkjum ekki þá menn, enda
mundi agentinum veita erfitt að færa
sönnur á slíka kenningu, ef í það færi.
Svona lagaðar getsakir eru bæði ódrengi-
legar og mjög vítaverðar gagnvart hverj-
um sem er. En tilgangurinn er auðsær:
að varpa sandi í augu alþýðu og villa
henni sjónir með því að klifa á því leynt
og ljóst, að öll mótspyrna gegn útflutning-
ingum sé sprottin af eigingirni og óhrein-
um hvötum. Agentarnir vita, að slíkar
og þvílíkar prédikanir falla í góða jörð
hjá raörgum. Þeir vita, að þetta er þjóð-
ráð til að teygja menn af landi burt und-
an kúguninni, sem á að vera hér heima,
og þeir vita fullvel, að það dugar ekki að
hafa lireint mjöl í pokanum, ef þeim á að
verða eittkvað ágengt til að byggja af-
réttina í Manitoba.
Markamálið.
er betur rætt orðið í blöðunum en mörg önnur, sem
nú Btanda hæst á baugi. Þ6 vil eg gera fáeinar
athugasemdir við það.
Eins og eðlilegt er hafa fleiri orðið til með góð-
um ástæðum að mæla með breytingunni en móti.
Af beinum tillögum um mörkin felli eg mig bezt
við tillögu eyfirzka bóndans í „Stefni“: að hafa
undirbenjar fyrir héraðamörk og skipta suinum sýsl-
um í tvö markahéruð. Á sama hátt ætti að skipta
Btærstu hreppunum í tvær markasveitir. Við marka-
tillögu eyfirzka bóndans („Stefni“ 1. apríl) vil eg
gera breytingu, þannig:
Biti apt.: V..Skaptaf., Borgarf., N.-ísaf., N.Þingey.
Biti fr.: Rangárv., V.-Húnav., N.-Múlasýsla.
Bragð apt.: Strandasýsla, A.-Skaptafellssýsla.
Bragð fr.: Mýrasýsla.
Fjöður apt.: Austur-Árnessýsla, Barðastrandarsýsla.
Fjöður fr.: Dalasýsla, Eyjaíjarðarsýsla.
Hangfj. apt.: Húnavatnssýsla, eystri liluti.
Hóbiti1 apt.: Árnessýsla, vestri hluti.
Hóbiti fr.: Kjósarsýsla með Bvík og Seltjarnarnesi.
Stig apt.: Snæfellsness, Skagafj., S.-Múlasýsla.
Stig fr.: Gullbringu, V.-lsafjarðar, S.-Þingeyjars.
Bita og stig, sem eg álít glöggustu mörkin,
nota eg meira en eyfirzki bóndinn, og þó þannig,
að þau vegna fjarlægðar milli sammerkjanna og
hinna líku benja eigi geti valdið misdrætti. Fjöð-
ur álít eg glöggt og gott mark, hef þó fjarlægt
hana nokkuð frá stiginu, ef ske kynni að hún félli
af. Líkt er um bragðið; það tel eg gott. Hóbita
vil eg spara, þó glöggt mark sé, og hangfjöður
því fremur; henni sleppi eg framan; þar er henni
hættast við skemmdum (t. d. af hornum). Þessi
mörk vil eg því nota minnst og að eins til aðgrein-
ingar milli hinna, eða til að fjarlægja þau.
Með samþykktarlögum vil eg leyfa sýslunefnd-
um að taka upp þessi mörk, og ákveða yfirmörk á
hægra eyra fyrir sveitamörk, eins og eyfirzki bónd-
inn leggur til; löggin sé ógildingarmark samkvæmt
tillögu „Hauks í horni“. Þegar sýslunefnd hefur
samþykkt markareglur, er amtsráð fellst á og lands-
höfðingi staðfestir, ætti að birta þær í stjórnar-
tíðindunum minnst missiri áður en byrja skyldi að
marka samkvæmt þeim. Jafnframt skyldi hver sá,
er sammerkt ætti á hœgra eyra í næstu héruðum,
þar sem samgöngur eiga Bér stað, að vera með lög-
unum skyldaður til að bregða út af því marki svo
verulega, að vafalaust yrði. Þotta væri nauðsyn-
leg ákvörðun, af því búast má við, að eigi verði
öll héruð jafnfljót að taka upp héraðsmörkin, enda
er þetta minni sjálfræðistakmörkun, en að lögbjóða
markbreytinguna alla í einu um land allt; enda
mun hún enn eigi til fulls skilin almennt, svo það
yrði óvinsælt; en reynslan mundi fljótt kenna mönn-
um að fallast á þessa nýbreytni, sem óefað yrði til
mikils hagnaðar.
Héraðsmarkið ætti að skera (eða saga) glöggt
á hornið á öllu hyrndu fé.
Pó að þannig löguð samþykktarlög yrðu samin
þegar í sumar, yrðu þau varla óvinsælli né þýð-
ingarminni en hestakynbóta-samþykktarlögin frá
alþingi síðast. Allt er hér undir héraðsbúum sjálf-
um komið. B. B.
*) ,Hó‘- mun réttara en ,hóf‘-, dregið af eldhús-
Hói (?), sem pottar héngu í yíir eldi.
Skaptafellssýslu (miðri) 23. maí: „Veður-
áttan hefur verið hagstæð og góð upp á grasvöxt
síðan sumarið byrjaði, enda er nú alstaðar kominn
góður gróður fyrir allan búpening hér um nálægar
sveitir. Skepnuhöld eru því alstaðar með bezta
móti. Fiestir hefðu orðið heylausir hefði illa vor-
að, eu nú fyrna víst flestir eitthvað af heyi. Illa
lítur út með eldivið hjá þeira, sem helzt brúka
sauða- og kúa-tað, því það liggur enn hjá flestum
á túnunum, og farið að vaxa upp úr því. — Skip
kom hér fyrst til Papósverzlunar 29. april. Það
fór brátt aptur hlaðið með kjöt, og eitthvað af ull,
sem legið hefur þar síðan í vetur. Dýrt þykir okk-
ur að kaupa kaffið þar fyrir 1 kr. 25 au. pundið. —
Á sýslufundi í Austur-Skaptafellssýslu voru kosnir
2 menn til að vera vörumatsmenn. Þeir eru kost-
aðir af sýslusjóði og verzluninni. Ullin verður
tekin frá 25. júní til 9. júlí. — Dálítið kefur hér
um slóðir rekið af plönkum, sem sýslumaður mun
láta selja sem strand-reka.
Ekki er ennþá búið að lialda hér þingmálafund,
en vissulega heldur séra Jón hann áður hann fer
til þings, og hygg eg þar muni koma til umtals
helztu ákugamál okkar hér, svo sem: 1. Samgöngu-
málið. 2. Bindindismálið. 3. Tiundar- og skatta-
málið. 4. Presta- og kirkjumálið. 5. Fastákveðið
þingfararkaup. 6. Eptirlaunamálið. 7. Afnám vist-
arbandsins. 8. Póstmálið, o. fl.“
Seyðisfirði 31. maí: „Öndvegistíð er hér nú
á Austurlandi; má heita að sama veðurblíðan hafi
haldizt síðan um jafndægrin í vor, er veðuráttan
breyttist, þó fáeinir kuldadagar hafi komið í þess-
um mánuði; muna elztu meun naumast eptir jafn-
hagstæðri veðuráttu um þetta lcyti.
Síldarvart hefur nýlega orðið hér í firðinum;
hafa menn nú róið til fiskjar þessa síðustu daga og
aflað vel.
„Ernst“ kom liingað 28. þ. m. frá Færeyjum og
með honum 200 Færeyingar, er hafa dreift sér hér
um firðina; von á viðlíka mörgum með „Vágen“.
Eins og kunnugt er var lögð fyrir alþingi 1891
bænarskrá þess efnis, að Seyðisfjörður fengi kaup-
staðarréttindi, en þar eð láðzt hafði þá, að bera mál
þetta undir sýslufund hér, var því vísað heim apt-
ur. Mál þetta var nú lagt fyrir sýslunefndarfund
hér í vor, og fékk það þar kinn bezta byr; veitti
sýslunefndin því samþykki sitt í einu hljóði, og
lét í ljósi áhuga á því, að það næði sem fyrst fram
að ganga, en benti jafnframt á, að heppilegt mundi
vera, máli þessu til fljótrar fyrirgreiðslu, að bera
það enn á ný undir almennan sveitarfund, svo vissa
fengist fyrir því, hvort vilji sveitarmanna væri
eigi hinn sami og 1891, Var fundur haldinn hér
í- gær til að ræða um þetta mál, og var samþykkt
með 33 atkvæðum gegn 6, að allar þær ályktanir
og ráðstafanir, er gcrðar voru hér 1891 viðvikjandi
skiptiugu sveitarinuar i tvennt, og að Seyðisfjarðar-
verzlunarstaður fengi kaupstaðarréttindi, skyldu
standa óraskaðar. Verður nú mál þetta á ný falið
á hendur þingmönnum vorum, og má telja víst, að
það nái fljótt og greiðlega frain að ganga“.
Herra ritstjóri!
í blaði yðar nr. 25 2. þ. m. er prentaður bréf-
kafli úr Suðurmúlasýslu, og í honum stendur, að eg
hafi skemmt fyrir pöntunarfélagi Austfirðinga með
því að spilla lánstrausti þess utanlands. Þetta er
að öllu leyti ósatt, og verð eg að lýsa yfir því, að