Þjóðólfur - 26.08.1893, Side 2

162
l
ur þjóuað embætti 30 ár. Eptir núgild-
audi lögum fær lianu 2/8 í eptirlaun eða
3333 kr. 33 aura. en eptir þessu lagafrv.
ekki nema 1000 + 600 kr. = 1600 kr., þ. e.
meira en helmingi minni eptirlaun en nú
o. s. frv. Að vísu verður munuriun minni
millum núgildandi laga og frumv., þá er
þjónustuárin eru fá, með því að eptirlaun-
in samkvæmt frumv. fara svo lítið hækk-
andi eptir embættisaldrinum, þar sem við-
bótin er ekki nema 20 kr. fyrir hvert ár,
en eptir núgildandi lögum er hækkuniu,
miðuð við þjónustuárin, hlutfallslega miklu
meiri.
Með frumv. þessu — þótt það gangi
ekki lengra — er yíirhöfuð lagður góður
grundvöllur fyrir úrlausn þessa máls á
æskilegan hátt, þótt það verði ekki að
lögum í þetta sinn, sem er alltvísýnt, þar
eð landshöfðingi mun ekki vera því sér-
lega hlynntur.
Bókmenntir.
Drauina-Jóns saga. Erster druck von
Hugo Oering. Halle 1893. 4+21 bls.
Saga þessi er æfintýri eitt lítið af bónda-
syni einum í Saxlandi, er Jón hét og var
svo frábærrar náttúru, að hann gat ráðið
allra manna drauma ósagða. Hann var í
ríki Heinreks jarls, er réð hvers manns
drauma, er honum voru sagðir þeir. Ein-
hverju sinni réð Jón draum bónda nokk-
urs og kvað vera fyrir hallæri, en bóndi
trúði honum eigi meir en svo og fór á
fund jarls, en hann réð drauminn á sama
hátt; síðan segir bóndi jarli frá kunnáttu
bóndasonar, en hann býður honum að
koma á sinn fund; eptir það ræður jarl
með aðstoð Jóns alla drauma ósagða, og
barst frægð hans nú um öll lönd. í þennan
tíma dreymdi keisarann í Saxlandi draum
einn og fer á fund Heinreks jarls, er var
mágur hans, og biður hann ráða draum-
inn. En skömmu áður hafði jarl boðið
frú sinni, er Ingibjörg hét, að láta drepa
Jón og gefa sér hjarta hans að eta, en
hún skaut lionum undan og gaf jarli hjarta
úr hundi í þess stað. En jarl verður engu
fróðari fyrir það og hefur nú engar nytjar
Jóns framar. Pykist hann nú með engu
móti geta ráðið draum keisarans og verða
þau að segja honum upp alla sögu um
fráfali Jóns. Er hann nú sóttur og ræð-
ur hann draum keisarans og reynist það
satt, er hann segir. Síðan rekur keisari
Heinrek jarl úr landi og gefur Jóni jarl-
dóm hans og svo konuna, og „tók hann
síðan fagra landsstjórn lofaður af hverri
tungu fyrir sitt frelsi og frábæra vizku“.
Sagan er gefin út eptir 4 skinnhand-
ritum frá 14. og 15. öld og er allur frá-
gangur á útgáfunui hinn vandaðasti, svo
sem útgefandans var von og vísa, því að
hann er mjög vel að sér í fornum íslenzk-
um fræðum og hefur áður gefið út Ölkofra
þátt, Fiunboga sögu og íslenzk ævintýri,
stórt rit með ágætum skýringum um ald-
ur og uppruna saguanna og orðasafui.
Sagan af Drauma-Jóni mun upphaflega
færð í letur hér á landi af þeim liiuum
sama manni, er á dögum Jóns biskups
Halldórssonar (f 1339) eða skömmu síðar
safnaði í eina bók (sbr. A. M. 567, A og B
4to og 764, B 4to) æfintýrum þeim og
smásögum, er biskupinn hafði sagt hér til
skemmtunar mönnum, en sjálfur var bisk-
upinn lærður vel og hafði numið sögurnar,
er hann var við nám suður i löndum eða
lesið þær í útlendum bókum. En bæði í
sögunni af Drauma Jóni og í æfiutýrum
þessa safnara eru ýras hin sömu orðtök,
er sýna, að sami maðurinn hefur saman-
sett hvorttveggja, því að enginu hefur
hvorki fyr né síðar í riti viðhaft þessi hin
sömu orðtök nema hann, svo að kunuugt
sé. Eg tel því mjög sennilegt. að sagan
eigi kyn sitt að rekja til Jóns biskups
Halldórssonar, eu get ekki hér farið út í
að gera glöggvari grein fyrir þessari skoð-
un minni, en áður var sagt. Útgefandinn
getur þess, að haun muni siðar að vonum
geta skýrt betur frá því, livaðan sagau
muni til íslands komin, og væri óskandi,
að honum tækist það, því að það er ávallt
mjög mikilsvert atriði í sögu bókmennt-
anna, að finna uppruua sagnanna og geta
rakið slóð þeirra land úr laudi.
Eg skal leyfa mér að benda hér á fá-
einar villur í textanum. Á bls. 800 stend-
ur: landviðri fyrir landnorðri, 871: Nú er
kunnigt f. Nú er þér kunnigt, sem eitt
handritið liefur og fer betur, IOiob: tunga
f. þunga, IO104: bak (er þannig ranglega
leiðrétt af útg. eptir einu handr., sem hef-
ur ,,bag“) f. vág (sem hin öll hafa) 0: ok
finnr fé .... svá milcit er saman kom, at
þat nenti engi maðr á vág at bera (fœra)
= vega, 134o: ligi í.liggi, 13r>2: orð fieytir
f. orðfieytir (í einu orði), I644: fordœðaskap
f. fordæðuslcap, I821: drengt f. þrengt, 19uo:
Vil f. Vill. FJest af þessu er bersýniiega
að eius prentvillur, sem hver getur lesið
í málið
P. P.
Ein hrakförin enn.
Síðaa fjárlögia voru fyrst til uinræðu í neðri
deild, hefur eitt raál verið efst á dagskrá „ísafoldar11,
mál, sein auðsjáanlega hefur verið hið mesta áhuga-
mál ritstj. á þessu þiugi, aanað en Chicago-sendi-
föriu hans séra Odds, og það er „landskjalasafns-
pakkaniðurröðunarmálið“ (!) eins og ritstj. sjálfur
nefnir það. Einhver huldumaður, er nefnist X, hef-
ur gert ritstj. þá áuægju, að fylla hvað eptir ann-
að heila dálka blaðsins með fákænlegu rausi um
þetta landsvelferðarmál þeirra beggja. Tilgangur-
inn var eingöngu sá, að koma í veg fyrir, að þing-
ið veitti mér nokkurt fé til að halda áfram og ljúka
við byrjað starf, nfl. skrásetningu og niðurröðun
stiptsskjalasafusins, en það mistókst með öllu, enda
sáu allir, að þetta var að eins löðurmanuleg til-
raun til að rægja mig persónulega í augurn al-
mennings, eins og berlega hefur komið í ljós í
greinuin hans, einkum hinni siðustu, þar sem haun
ber mér á brýn, að eg hafi ekki unnið neitt sem
gagu sé að í þarfir safnsins og þar fram eptir göt-
unum. Eu þessi og þvilík ummæli hans hafa ekk-
ert gildi, engau sönuuuarkrapt, þá er hanu skortir
hug til að rita með nafni. Eu það er skiljanlegt,
hvers vegna hanu vill heldur laumast í skugganum.
Það er ábyrgðarlítið. Eg skal að eius geta þess
að eg voit ekki til, að eg þurfi að standa þessuin X
neinn reikuiugsskap af störfum minum við safn
þetta. Það er þingið og landstjðrnin, sem á að
sjá um, að þau séu viðuuanlega af hendi leyst,
enda skal þess gotið, að sfi aðferð, sem eg hingað
tii hef haft við skrásetningu þess, er samkvæm
því, sem landritari H. Hafstein lagði fyrir mig að
fylgja, og eg veit ekki betur, en að laudshöfðiugi
væri því fyllilega samþykkur, að sú aðferð vær.
eiumitt hin rétta, eu hitt er annað mál, þótt
sumum þyki of kostnaðarsamt að veita fé til að
semja sams kouar skrá yfir allt safnið. £>að sannar
alls ekki, að aðferðin sé röng. Hún getur verið
eins gild og góð fyrir það.
Þessi hr. X talar mikið um það í síðustu ísa-
foldargrcin siuni, að eg hafl ekkert hrakið af því
sem liaun sagði, en beitt stóryrðum og fjarmælum
0. s. frv. Það er hægt að segja, en eríiðara að
sanna. Eg skal uú leyfa mér að benda lionum á
að það voru alls engin stóryrði í greiu miuni. Eg,
nefudi að eins greinar haus róggreinar, og lýsti
höf. ósannindamann tneð fullum rölcum, er voru
greinilega tekin fram í 6 atriðum, og það ætla eg
að standa við, enda getur hr. X ekki borið þau
ummæli af sér, hvernig som hann hriugar sig ut-
an um þenna rógvef sinn. Það getur hver og einn
borið saman siðustu greinarnar okkar, og séð hver
gengur framar í fjarmælunum. En hvort þetta
flapur hans er sprottið af vanþekkíngu eða illvilja
eða hvorutveggja, skiptir i sjálfu sér litlu. Það
sýnir ljósast, hveruig þingmenn hafa litið á þessar
X-greinar, að þær hafa haft alveg gagnstæð áhrif
við það, sem höf. hefur ætlazt til.
Þessi ómerkingur X verður nú að sætta sig
við beðinn ósigur í þessu flani sínu, sætta sig við
það, að hann hofur ekkert áunnið, heldur orðið sér
til minnkunar fyrir allt saman. Það er eina líkn-
in, að fáir munu vita, hver þessi meistari er, enda
mun hann ekki hafa mikla ánægju af að láta nafns
síiis getið úr þessu. En það eitt vita menn með
vissu, að höf. er einhver grjótpáll ísafoldar-ritstj.,
einhver hjartfólginn vinur, sem hefur ætlað að gera
honuin stóran greiða, þótt óhönduglega tækist.