Þjóðólfur - 06.02.1894, Page 1

Árg. (60 arkir) kostar 4 kr.
Erlendi8 5 kr. — Borgist
fyrir 15. júlí.
PJÓÐÓLFUR.
Uppsogn, bundin viö áramót,
ógild nema komi til útgefanda
fyrir 1. október.
XLVI. árg. Reykjarík, þrlðjudaginn 6. febrúar 1894. Nr. 7.
Frá Chicagosýningunni.
Eptir P. M. Clemens.1
Herra ritstjóri Þjóðólfs!
Þér báðuð mig í sumar að skrifa yður
nokkur orð um sýninguna og helztu við-
burði hér. Eg hef sent yður nokkra
fréttakafla, en í bréfum minum hef eg alveg
sneitt hjá að gefa nokkra lýsingu á sýn-
ingunni. Mér fannst það efni svo um-
fangsmikið, að ekki gæti vel úr hendi
farið nema með svo langri iýsingu, að
hún væri Þjóðólfi ofvaxin. En nú hafa
Winnipeg-blöðin sýnt og sannað, að þetta
er ekki aftökumál fyrir þau, og vil eg
því verða við hón yðar, enda þótt verkinu
niegi þykja áfátt í mörgu.
I.
Svæðið, sem sýningin stendur á, tekur
yfir eina enska ferhyrningsmílu. Áður en
byrjað var á að byggja sýninguna var
þetta svæði mestallt skógi vaxin mýri; að
eins lítill blettur hafði verið ræktaður sem
skemmtigarður fyrir Chicagobæjarbúa, og
var hann kallaður „Jackson-parku. Um-
breytingin, sem gerð hefur verið, er í
raun og veru hið mesta furðuverk sýning-
arinnar. Þar sem fyrir fjórum árum var
eintóm mýri og foræði er nú hinn fegursti
blettur í heimi: rennisléttar flatir og reglu-
lega myndaðir balar, stöðuvötn og skurðir
sumstaðar með þráðbeina bakka og sum-
staðar eins ójafna og þeir væru eptir
náttúruna sjálfa, tré og blóm úr öllum
beimsálfum, veglegar hallir í öllum hugs-
an'egum byggingarstýl, stórar og smáar
myadastyttur, feikist.órir gosbrunnar, og
ratmagnsljóg, 8em 8ntia n^tt j (jag_ jjm
300 ^yggingar standa á staðnum auk fjölda
smærri húsa, Svo nú er þetta fríð og fall-
eg borg. Og þetta hefur allt veriðgert á
eirium þrem árum.
Auðvitað hefur eitthvert feiknarlegt
afl verið á bak við þetta gífurlega fyrir-
tseki, til að koma því 4 stað og }iai(ja þvl
/) Böfundur þessi er ungur íslendingur, Páll
elsteð, sonur Jðns Þorkelssonar snikkara í Eeykja-
vík og Ingibjargar Jðnsdðttnr frá Elliðavatni. Flutt-
íst hann ungur frá Eeykjavík til Chicago með for-
eldrum síuum um 1880. Hann er nú við nám á
fjöllistaskðla par í borginni.
við, en það var hvorki meira né minna
en allur hinn menntaði heimur með Banda-
ríkin í broddi fylkingar; þó að kostnaður-
inn væri því mikill, kom hann hvergi
þungt niður.
Peningar þeir, sem lagðir voru í hend-
ur sýningarstjórninni, voru nálægt 20 millj.
doll.; frá Chicagobæjarbúum komu fyrst
10,553,761 doll., frá Bandarikjastjórn 2*/^
millj. doll. í minnispeningum, en þá átti
að selja fyrir tvöfalt verð; varð því úr
þeim 5 millj. doll.; auk þess voru seld
hlutabréf fyrir 4,094,500 doll. Fyrir þetta
fé átti að endurbæta staðinn, byggja aðal-
byggingarnar, búa til myndastyttur og því
um líkt, og borga öllum sem ynnu við sýn-
inguna allt til enda; Ekki sýnir þetta þó
fullkomlega, hve mikið kostaði að byggja
sýninguna, því flestöll ríki Bandaríkjanna
og fjöldi hinna framandi ríkja byggðu sér-
stakar byggingar fyrir sig. Framandi
stjórnir lögðu samtals til sýningarinnar
5,829,198 doll.; af þeim var Þýzkaland
fremst með 800,000 doll. og eyjar Dana í
Vestindíum minnst með 1,200 doll. Stjórn-
irnar í ríkjum Bandaríkjanna lögðu til
6,060.350 doll. Kostnaðurinn verður því
ærið mikill, þegar allt er upptalið, þvi hér
bætist við tilkostnaður sérstakra manna og
félaga (verksmiðjueigenda. kaupmanna o. s.
frv.).
Hið fyrsta verk, sem gert var á sýn-
ingarstæðinu, var auðvitað að höggva trén
og þurka mýrina; en um leið voru grafn-
ar tjarnir og skurðir, auk þeirra sem áður
voru í Jackson-park — þetta var gert til
prýða staðinn, og einnig fyrir skemmti-
báta, sem þannig gætu flutt fólk á vatni
innan um alla sýninguna. Vatninu var
auðveldlega veitt úr Michiganvatni, sem
liggur eins og stórt úthaf fyrir framan
sýninguna. En þessi vatnaskurður var
ekki gerður af handa hófi, því í tilhögun-
inni á honum lá aðalhugmyndin fyrir
skipulagi því, sem siðan átti að ráða. —
Þessu næst voru byggingarnar fengnar í
hendur byggingarmeisturunum, sem marg-
ir eru hinir beztu í Bandaríkjunum, enda
hafa sumar byggingarnar þegar orðið
frægar fyrir fegurð sína og fullkominn
byggingarstýl.
Það er ekki auðvelt að gefa lýsing á
stað án uppdráttar, en af því hér er ekki
hægt að hafa uppdrátt með, vil eg reyna
að lýsa sýningarstaðnum, eins vel og mér
er unnt.
Vötnin, sem mynduð hafa verið, eru
fjögur; þrjú eru samanhangandi; af þeim er
miðvatnið langstærst; í því miðju er trjá-
vaxin ey, sem kölluð er Viðey; austur úr
þessu vatni er skurður út í Michiganvatn,
en norður úr því er annað vatn, sem kall-
að er Norðurtjörn, suður úr því er annar
skurður og liggur hann inn í aflanga
skál eða ker, og gengur langt inn í landið
hinu megin, svo að kerið og skurðurinn
mynda þannig réttan kross; lengsta álma
krossins, skálin sjálf, liggur austur að
Michiganvatni. Fjórða vatnið heitir Suður-
tjörn, það er syðst og er skurður úr því
út í Michiganvatu.
Sviss sem fyrirmyndarríki.
[Eptir grein i norska timaritinu nKringsjaa“ (Hringsjá)J.
Sviss er alþjóðleikans land. Mannkynið
hefur nú þegar í reyndinni tekið að bind-
ast i félagsskap sem eitt allsherjar lýðveldi.
Og miðbik þessarar félagsskipunar er í
Sviss, því landi, sem venjulega hefur ver-
ið forkólfur þessarar stefnu. Sviss hefur
grundvallað hið stórkostlega allsherjar-
póstsamband um heim allan, og auk þess
eru aðrar svipaðar alþjóðlegar stofnanir,
er Svisslendingar hafa fyrstir komið á fót,
og eru skrifstofur þessara stofnana í Bern,
höfuðborg Svisslands. Hin alþjóðlega frétta-
þráðanefnd, hið alþjóðlega bókmennta- og
listafélag og hið alþjóðlega járnbrautafélag
hafa öll aðaiaðsetur sitt í Bern, og það er
stjórnvitringum þessa litla lýðveldis að
þakka, að félög þessi hafa myndazt. Kom-
andi kynslóðir munu ef til vill telja þessi
allsherjarfélög og skrifstofur sem lítinn
vísi eða undirstöðu almenns lagakeríis og
mannfélagssambands yfir heim allan. Hin
alþjóðlega fréttaþráðanefnd mun innan
skamms fastákveða reglubundinn og sam-
kynja taxta á hraðskeytisfregnum í Norð-
urálfunni og mun starfsvið hennar, þá er
fram líða stundir, vafalaust spenna jafn-
stórt svæði sem póstsambandið, og leiða