Þjóðólfur - 05.10.1894, Síða 2

186
Ný bók.
Söngbók hins íslonzka stúdentafélags,
Oefin út af félaginu. Rvík 1894. 103
bls. 8. ísafoldarprentsm.
Fregnin um, að bók þessi væri í vænd-
um, hefur fyrir löngu borizt vestur um
haf til Ameríku, og var þá þegar skirð
ófædd og kölluð: „Brennivínsbókinu. Er
svo að sjá, sem sá er boðaði vestanblöð-
unum tilkomu þessa óskapnaðar hafi ímynd-
að sér, að kvertetrið mundi kollvarpa þeim
litla snefil af siðgæði, er enn væri til hjá
Austur-íslendingum, gera æskulýðinn ær-
an og umhverfan með hugfangandi „Bakk-
usarijóðum“, og svæfa þannig samvizku
manna með dillandi vinsöngvum, en marg-
hryggbrjóta aila bindindishreyfingu hér á
landi og þvergirða fyrir það um aldur og
æfi, að áfengisbann verði lögleitt hér o. s.
frv. Það mátti ekki minna vera. En nú
er kverið komið fyrir almenningssjónir og
virðist engan veginn svo geigvænlegt, eins
og sumir hugðu. Að vísu eru þar all-
margar svo nefndar drykkjuvísur, en flest-
ar áður kunnar og á margra manna vör-
um t. d. vísur Páls Ólafssonar, sem flest-
ar eru snilldarlega ortar, og Ijóðagerð
vorri miklu fremur til heiðurs en vanvirðu,
og sama má segja um margt fleira, sem
vant er að telja í drykkjukvæðaflokknum.
Það getur verið skáldskapur í þeim engu
síður en í annarskonar kvæðum.
Kvæðunum í bókinni er skipt í flokka:
1. Ættjarðarkvæði. 2. Alþýðuvísur. 3. Und-
ir berum himni. 4. Manvísur. 5. Tækifær-
iskvæði o. fl., 6. Veizlukvæði. 7. Drykkju-
kvæði. 8. Gamankvæði og stökur. Það er
fjölskrúðugasti flokkurinn, og eru þarýms
ný kvæði og áður ókunn, þar á meðal eitt
eptir Hannes Hafstein; „Þá Kakali gerð-
ist konungsþjón“ o. s. frv., einkennilegt
kvæði í sinni röð, ennfremur gamankvæði
eptirsamaum Eirík hinn rauða og annað
um Snorra Sturluson eptir H. Hafstein og
dr. B. Ólsen(?), ennfremur eitt frumkveðið
gamankvæði um mánann eptir Steingrím
Thorsteinsson, og tvær þýðingar eptir
sama höf. Önnur kvæði í þessum flokki
eru kunnari t. d.: „Frá Höfn er karlinn
kominn heim“; „Þó deyi aðrir dánumenn“ ;
„Fyrst allir aðrir þegja“ o. s. frv., öll eptir
H. Hafstein, sem á langflest kvæði í bók-
inni. Eru þaumerkt „á“. Af kvæðum eldri
skálda eru flest tekin eptir Stefán Ólafs-
son. Þar eru og allmörg eptir Jónas,
Bjarna, Matthías og Steingrím, þó einna
flest eptir Steingrím, þar á meðal nokk-
ur meðal hinna beztu kvæða hans, sem
allir kannast við. Nokkur kvæði eru þar
og eptir Benedikt.G-röndal, Grím Thomsen,
Kristján Jónsson, B. M. Ólsen o. m. fl.
Yfir höfuð virðist valið á kvæðunum hafa
tekizt vel, þá er þess er gætt, að
þau eru valin mestmegnis með tilliti til
þess, að þau séu sönghæf og fjörug lög
við þau, og má því ekki gera ofstrangar
kröfur að því leyti eða ætlast til þess, að
þau séu úrval af íslenzkum skáldskap yf-
ir höfuð. Það var alls ekki tilgangur fé-
lagsins, að gefa út þess konar allsherjar
sýnisbók, heldur að safna saman í eina
heild þeim kvæðum, sem sérstaklega eru
fallin til þess að örfa saklausa skemmtun á
mannfundum, kvæðum,sem fremur bæruvott
um gleði og garnan en sorg og alvöru lífs-
ins, eða yfir höfuð samkynja kvæðum, sem
stúdentafélög víðsvegar um heim gefa út
og mjög tíðkast, án þess nokkur hneyksl-
ist á. Þess vegna ber mest á gaman- og
gieðikvæðunum í söngbók þessari.
Einn höfuðkostur bókarinnar er þó ó-
talinn og það eru hin mörgu gömlu tví-
söngslög og þjóðlög, sem prentuð eru apt-
an við bókina og þannig varðveitt frá
glötun. Hefur séra Bjarni Þorsteinsson á
Siglufirði, sem er mjög söngfróður maður
unnið mest að því, og er mikillar þakkar
vert. Gömul þjóðkvæði eru fjársjóðir, sem
vér eigum að vernda frá glötun, en þau
lifa bezt á vörum þjóðarinnar með því ^að
lögin séu kunn og varðveitist. Alls eru 69
lög prentuð í bók þessari, og eru flest
þeirra íslenzk.
Vér ímyndum oss, að bók þessari verði
vel tekið af löndum vorum, því að marg-
ir eru þeir, sem unna „græskulausu gamni“
og geta litið á það óskökkum augum, án
þess að hneykslast, þótt einhverjar hend-
ingar séu ekki að þeirra skapi. Allir hafa
einhverntíma ungir verið, og flestir haft
einhverja skemmtun af saklausu gamni á
yngri árum. Þó er það alllíklegt, að ein-
hver náungi á næstu grösum, „andi fúlt“
gegn kveri þessu, og skrifi „lystugt" um
skaðsemi þess „fyrir fólkið“, en ekki mun
stúdentafélagið taka sér það nærri. Það
syngur þá í kór síðustu vísuna á bls. 59 og
drekkur skál mannsins með mestu ánægju.
Skagafirði 18. sept. „Nú er heyskap-
urinn á enda og hefur verið góður. Tíð-
in hefur verið hin ágætasta í sumar sem
hugsast má. Hey allt af þornað eptir
hendinni, og eru heyin því bæði mikil og
góð, þar sem grasvöxtur var einnig með
bezta móti. Blíðan og hitinn hefur verið
svo mikill, að elztu menn segjast varla
muna slíkt. Eins hefur verið til sjáfar-
ins, landburður af fiski að kalla má. Slík
ár eru veltiár, og líkindi til, að mönnum
liði vel og hefðu hugfast að búa sig uud-
ir hin lakari. En það er einn agnúi á,
og það er verzlunin. Að vísu getur mað-
ur ekki kallað hana vonda, vegna þess,
að lágt verð er á útlendri matvöru, en
það er svo margt, sem þessir tímar út-
heimta auk matvörukaupanua, og skuldir
eru því almennt mjög miklar, og ástæð-
urnar því alls eigi glæsilegar hjá bænd-
um. Verzlunarskuldirnar eru eitt hið
stœrsta böl þjóðarinnar. Að hitta kröpt-
ugt ráð til að minnka þær, væri að mínu
áliti miklu meira virði en öll stórpóiitík,
sem allt af er verið að klifa á. Verð á kjöti
er 12—18 au. pd. eptir þyngd skrokksins.
en fáir sem engir geta náð í hæsta verð,
því að allt vænsta féð fer í pöutun. Þorri
manna verður að sætta sig við að fá 12 a.
fyrir pund hvert. Markaði ætla kaupmenn
að halda hér í sýslu og taka að eins það
fé — sauði og algeldar ær — sem vega
100 pd. minnst, og gefa llA/2 e. fyrir pd.
í lifandi þunga kindarinnar eða 11 kr.
50 au. fyrir 100 pd. kind, og er það lágt
verð, eptir því sem nú er sagt, að útlit
sé með fjársölu í Englandi eða Skotlandi.
Heilsufar hefur ekki verið hið bezta í
sumar. Hér hefur geugið þungt kvef eink-
um í börnum með langvinnum hósta. Eng-
ir dáið það eg man, nema Björn bóndi í
Svartárdal, sem dó úr kirtlaveiki að sagt
„Fyrir 40 árum“.
Herra ritstjóri! í 44. tölubl. Hjóðólfs Ji. á.
teljið þér tvimælalaust, að Ólafur Sigurðsson í Ási
andmæli með réttu frásögninni í ritgerð minni í
13. árg. í Tímariti bókmenntafélagsins. Ijó hann
hafi alið allan aldur ainn í Skagafirði, þarf hann
þar fyrir eigi að vera kunnugri kjörum og lifnað-
arhætti alþýðu þar fyrir 40 árum en eg, sem þá
var að alast þar upp. Eg bygg, að samkvæmt
uppeldi mínu og öllum lífskjörum á þeim árum,
hafi eg staðið töluvert nær þeim hluta alþýðunnar,
er eg lýsi,en það er hinn fátækari hluti almúgans,
og átti þvi fullt svo góðan kost á að þekkja lífs-
og hugsunarbætti hans, sem dannebrogsmaðurinn.
Hann var ríkra manna, og sjálfsagt alinn upp við
sæld og sólskin lífsins. Vera má að vísu, að hann
hafi gett sér sérstakt far um að kynna sér hag
og lifnaðarhætti íátæklinga, en aldrei hef eg þó
heyrt þess getið. Um greind hans og gætni sem
rithöfundar hygg eg ekki hægt að dæma. Bg man
ekki til, að ritvcrk svo teljandi sé liggi eptir hann,
nema ritgerð þessi. í þessu máli finnst mér eigi
þýðingarlaust að gæta þess, hvor okkar vilji frem-
ur rita án hlutdrægni. í eptirmála ritgerðar minn-
ar fer eg þessuin orðum: „Sá hefur þó tilgangur
minn verið, að lýsa lifi almúgans, einkum hins fá-
tækari hluta hans, svo rétt sem mér var unnt, án
þess að vilja lofa eða lasta“. Hafi eg fylgt þessu