Þjóðólfur - 30.11.1894, Blaðsíða 1

Árg (00 arkir) kostar 4 kr.
Erlendia 5 kr.— BorgiBt
fyrir 15. júli.
Þ J 0 Ð 0 L FIIR.
Uppsögn, bnndin yi9 úraniðt.
ðgild nema komi til útgefand a
iyrir 1. oktðber.
XLYI. árg.
Reykjarík, föstudaelnn 30. nóreniber 1894.

Útlendar fréttir.
Kaupmannahöfn 10. nðv.
Alexander III. Hann sýktist í sumar
og var ófær til stjórnarstarfa; í baust fór
hann suður á Krím, og settist að í sumar-
höll sinni Livadíu. Þar lézt hann 1.
nóvember.
Hann var ríkastur og víðlendastur þjóð-
höfðingi á jörðinni. Hann átti vald á lífi
og eignum fjórtánda hluta mæltra manna.
Hann gat ráðið stríði og friði á þessari
jarðarhálfu; allir þjóðhöfðingjar vildu eiga
hann fyrir vin og smjöðruðu fyrir honum
á allar lundir; Frakkar, hin dramblátasta
og glæsilegasta þjóð í heimi auðmýkti sig
fýrir honum, forkólfur frelsisins í Evrópu
skreið að fótum harðstjórans, lýðveldið bað
um molana af borði einvaldans. Bismarck
járnkanslarinn, sem tróð alla undir fótum,
taldi það lifsnauðsyn fyrir Þýzkaland, að
vingast við hann; ungi keisarinn gerði
honum það til geðs, að hleypa niður toll-
um .á rússneskum varningi, sem seldur er
til Þýzkalands, og það með aðstoð jafnað-
armanna og eldrauðra vinstrimanna, sem
hann hatar meir en sjálfan óvininn, enda
þótt hinir þýzku þegnar Rússakeisara
kveini undan oki hans. „Drottning hafs-
ins“, England, slakar svo mikið til við
hann, sem henni er auðið, án þess að skerða
viröingu sína. En — hvar sern þessi vold-
ugi maður fór og hvenær sem var, var
hann aldrei óttalaus. í Pétursborg, höf-
uðstað ríkisins, þorði hann varla að vera,
þar var hættan mest, og þar var faðir
hans drepinn. Hann dvaldi því lengst af
í höll sinni í Gatschina, skammt frá höf-
uðborginni, eða hjá tengdaforeldrum sín-
um í Danmörku. í höll hans faldist lög-
gæzlumaður í hverju skoti, . aldrei steig
hann svo eitt fótmál, að ekki væri leið
hans könnuð áður og alskipuð varðliði.
í Gatschina skipti það þúsundum, og ef
hann ók sér til hressingar, stóðu hópar
at bændum æfinlega með fram veginum
og hrópuðu húrra og óskuðu honum langra
líídaga. En — það voru altsaman dular-
klæddir löggæzlumenn!
Þessi hvildarlausa lífhræðsla hlaut að
koma einliversstaðar niður, og hún kom
^iður bæði á þegnum hans og sjálfum
honum. Eins og óvinsælum mönnum jafn-
an verður, var hann tortryggur, og sá þar
landráð og fjörráð við sig, sem ef til vill
var einlægt og drengilegt frjálslyndi, og
þá var hann grimmur og miskunarlaus,
þó að hann væri hversdagslega og að upp-
lagi gæfur og góðlyndur, — enda fjölgaði
útlögum ákaflega á hans rikisstjórnarárum.
Sjálfur fór hann ekki varhluta af áhrifum
hennar. Svefnleysi tók að sækja á hann
og matarlystin þvarr; hann var manna
hraustastur og heilsugóður fram á hin síð-
ustu ár, en þá tóku taugarnar að bila,
hann mátti ekki við geðshræringum né
mikilli áreynslu. í sumar fékk hann mátt-
leysi í báða fæturna, og varð að aka hon-
um áhægindi; að banasæng hans söfnuðust
allir ættingjar hans, þar á meðal sonur
hans, dauðvona af brjóstveiki. Það er
sagt, að hann bar vel kvalirnar og hólt
ráði fram í andlátið. Kona hans sat hjá
honum löngum, og því undi hann bezt,
svo var og þegar hann dó; þá leið yfir
hana, og á þeim dögum varð hún grá-
hærð.
Það segir sig sjálft, að hinir frægustu
læknar hafi stundað keisarann, en þeir
urðu auðvitað ekki á eitt sáttir. Banamein
hans er talið að hafa verið: Nýrnaveiki;
bjartað of stórt.
Alexander III. fæddist 10. marz 1845;
hann var ekki borinn til rikiserfða, en
1865 dó bróðir hans Nikulás, og þá stóð
hann næstur til arfs. Skömmu síðar kvænt-
ist hann Dagmar Danaprinsessu, heitmey
liins dauða ríkiserfingja. Það er sagt, að
hann hafi ekki haft mikið ástríki af föður
sínum, hinum svallsama Alexander II., og
hafi hlotið þunga áminningu, ef hann lót
í ljósi skoðun sína á einhverjum hlut;
fóru sögur af ósætti þeirra feðga. Af
þessu hefur það líklega verið, að menn
vonuðust góðs af honum, bjuggust við að
fá frjálslyndan og staðfastan keisara þar
sem hanu var. fin það var öðru nær en
að þær vonir rættust. Við dauða föður
síns '1881 tók hann ríkisstjórn, og sýndi
þegar, að hann var hinn rammasti aptur-
haldsraaður. Hann hafði um sig aptur-
faramenn og enga aðra; klerkar höfðu
hin mestu áhrif á hann, hvort þau hafi
verið góð eða ill, getur sá bezt borið um,
sem þekkir Gyðingaofsóknirnar, og Alslaf-
ar hafa kúgað Pólverja og Þjóðverja
miklu nceira en nokkurntíma áður, jafn-
vel Finnar hafa fengið að kenna á stað-
festuleysi keisarans, allt rikið hefur sopið
seyðið af því, að hann hefur ekki haft
sjálfstæðar skoðanir, heldur látið stjórnazt
af miðaldalegu klerkavaldi og þröngsýnum
aðli, sem skildi svo illa tákn tímanna,
að hann var sannfæiður um, að auðið
væri að drepa niður frelsishugmyndum um
aldur og æfi með kúgun og hervaldi.
Keisarinn var góðmenni, en gáfumaður
var hann ekki; um hans daga hefur land-
búnaði farið stórkostlega aptur; faðir hans
slakaði á ófrelsisböndunum, hann herti á
þeim, um hans daga var enginn sjálfstæð-
ur maður óhultur í húsi sínu, prentfrelsi
og samvizkufrelsi varla til; liann var
kallaður vörður friðarins, en það var ekki
honum að þakka, heldur vanmætti lands-
ins eptir tyrkneska stríðið, og atfylgi
Giers utanríkisráðgjafa, að Evrópa logaði
ekki i ófriði. Það er nóg að minna á að-
farir Rússa í Búlgariu, til þess að sýna,
að hann gaf nægilegt ófriðarefni.
Eins og aðrir stjórnendur Evrópu jók
hann her sinn stórkostlega og greiddi
fyrir samgöngum með járnbrautasmíð og
skurðagrepti.
Nikulás II., liinn ungi keisari Rúss-
anna, er algerlega óreyndur. Menn segja
hann vel uppalinn og fróðan í stjórnvís-
indurn; það er og sagt, að hann hafi feng-
ið margt að sjá, sem einvaldar fá aldrei
að líta, að hann hafi séð ok og áþján
bænda og svik og lygar embættismanna;
menn kalla liann jafnvei frjálslyndan. Eu
það sama var sagt um Alexander föður
hans, áður en hann varð keisari, og allir
vita, hvernig þær spár hafa ræzt. — Heit-
mey hans heitir Alix, prinsessa frá Hessen,
fríð kona og sköruleg; hún tók „trú rétta“,
með öðrum orðum grísk-katólska, áður en
hún settist í drottningarsæti, en ekki vildi
hún bölva sinni fyrri trú, og svo fór eptir
langt þref, að hún hafði sitt fram. Meðal
þeirra Rássadrottninga, sem hafa afneitað
barnatrú sinni, er Dagmar Danakonungs-
dóttir, en ekki er annars getið, en að