Þjóðólfur - 14.12.1894, Blaðsíða 2

230
„Sjómannasamtök“.
Undir þessari fyrirsögn skýrir ritstjóri
„Fjalikonunnar" í 48. tölubl. blaðs síns
svo frá: „Sjómenn, sem reka atvinnu á
þilskipum og eiga heima í Reykjavík, hafa
að sögn gert samtök sín á milli til að
krefjast hærra kaupgjalds og annara vild-
ari kosta af hálfu útgerðarmanna en.þeir
hafa áður haft“ m. fl.
Út af þessum ummælum „Fjallk.“ XI,
48. vildi eg leyfa mér að biðja yður, herra
ritstjóri „Þjóðólfs", að taka í yðar heiðr-
aða blað reglur þær, er rúmir 80 sjómenn
hér í Reykjavík hafa samþykkt í síðast-
liðnum nóvembermánuði og skuldbundið
sig til að ráða sig ekki fyrir verri kjör
um næstu ár, svo almenningur geti séð,
hve sanngjarnar þessar kröfur eru.
Af samningsatriðum þessum geta menn
séð, að hásetar fara ekki fram á „aðjkrefj-
ast hærra kaupgjalds af hálfu útgerðar-
manna en þeir hafa áður haft“, eins og
„Fjallkonan“ kemst að orði, en hásetar
fara hér aptur fram á að fá meira af
kaupi sínu í peningum en almennt hef-
ur átt sér stað, og er það engin furða,
þótt hásetar af þilskipum finni nú loks tij
þess, hve útgerðarmenn almennt hafa
borgað þeim illa kaup sitt, þ. e. látið þá
(o: háseta taka vörur hjá sér, mjög dýrar,
fyrir meiri hlutann af kaupi sínu, og
stundum mun það hafa komið fyrir, að
hásetar hafa ekki getað fengið þá vöru,
sem þeir hafa þarfnazt fyrir, þótt þeir hafi
átt „til góða“ hjá útgerðarmanni. Ef út-
gerðarmönnum þilskipa þykir kaupið of
hátt, eða ef þeir treysta sér til að fá ódýr-
ari menn frá Færeyjum, eins og „Fjallk.“
bendir á, þá er það öldungis reiðilaust af
hásetum þeim, er hafa skrifad undir samn-
ingsatriði þessi. Þeir sjá sér ekki fært
að stunda þennan atvinnuveg, ef þeir ekki
geta fengið eitt af þessum kjörum, en amast
ekkert við því, þótt „Fjallkonan" eða út-
gerðarmennirnir sjálfir útvegi háseta frá
Færeyjum eða annarsstaðar frá fyiir minna
kaup, og meiri vöruborgun.
* * *
Samþykktarreglur þessara áður umgetnu
80 háseta eru þannig, að þeir ráða sig
ekki með lægra kaupi en hér greinir:
1. Fyrir hlut, sem sé helmingur af öllum
afla hans (a: hásetans). Borgar hann
útgerðarmanni salt í hlut sinn og verk*
un á honum með kr. 7,50 fyrir hvert
skippund verkaðs flakjar, sem til kaup-
markaðs gengur; en salt í sinn hluta
trosfiskjar hefur hann ókeypis. Fisk-
urinn borgist í peningum, ef útgerðar-
maðurinn vill kaupa hann fyrir það
verð, sem hann almennt er borgaður
með í peningum. Annars skilar út-
gerðarmaðurinn hásetanum sínum hlut
af fiskinum, og getur þá hásetinn selt
hann hvar sem hann vill. Hvort sem
útgerðarmaður kaupir fiskinn eða eigi,
skal hann_afhenda hásetanum sinn hlut
af fiskinum, og á tala fiskjarins þá að
koma heim við það, sem skipstjórinn
taldi um borð.
2. Fyrir ákveðið gjald af hverjum drætti,
nema trosfiski, keilu og upsa. Hið á-
kveðna gjald er:
a) 10 aurar af hverjum þorski 18 þuml.
löngum eða lengri, og 4 aurar af 12
til 18 þuml. löngum fiski og allri
ýsu, eða
b) 8 aurar á vetrarvertíð, en 7 aurar
vor og sumar af 12 þuml. fiski og
lengri. — Af keilu og upsa hefur
hann helming afla síns, en með tros-
fisk fer eptir því, sem umsemur við
útgerðarmanninn.
3. Fyrir mánaðarkaup, ekki minna en
35 kr. um mánuðinn og 3 aura af
hverjum 12 þuml. fiski og lengri, nema
trosfiski. Með tros fer eptir því, er
umsemur við útgerðarmanninn.
Sá, sem ráðinn er fyrir ákveðið
gjald af hverjum drætti eða mánaðar-
kaup, fær helming af kaupi sínu í pen-
ingum, hinn helminginn í vörum.
Gotu, sundmaga og lifur eru háset-
ar skyldir að hirða, eptir fyrirmælum
skipstjóra, og ber hálfdrættingum og
þeim, sem ráðnir eru upp á ákveðið
gjald af drættinum, helmingur þess af
afia sínum.
Hásetar fá allan kost ókeypis hjá
útgerðarmanni, eins og hann er ákveð-
inn í farmannalögunura.
Koykjavík 10. desember 1894.
í umboði félagsins
J'on Jónsson.
Rosmhvalanesi 1. des.: Þótt mjög hafi
verið rigningasamt næstl. sumar þá skemmdist þó
fiskur ekki neitt; en mjög var tíðin þreytandi, því
opt varð að breiða og taka saman opt á dag.
Grasvöxtur varð í góðu meðallagi, en töður skemmd-
ust allmikið. Hér var fátt fólk heima í sumar,
Hestir bæði karlar og konur, sem mögulega gátu
farið að heiman, fóru í atvinnu, sumir austur á
fjörðu, aðrir norður í land, nokkrir vestur og all-
margir lentu á fiskiskútur. Þeir, sem austur fóru,
fengu flestir nokkurt kaup, einstöku ágætt, all-
margir þolanlegt, on sumir næsta lítið. Þoir sem
fóru norður og vestur fengu bezt kaupið, en lang
minnst báru þeir úr býtum, sem voru á fiskiskút-
um, og mun það þó verða verra hér eptir. —
Yerzlun hefur verið hér í sumar svipuð og að und-
anförnu, nema hún hefur verið nokkuð dreifðari.
Menn hafa verzlað við Keflavíkurkaupmenn, kaup
félag Zöllner’s og Vídalíns, Þorbjörn Jónasson og
bvo ýmsa kaupmenn úr Reykjavík. Nú er af sú
tíð, þegar allir verzluðu í Keflavík og fóru ekkert
annað. Kaupfélagið hefur aldrei haft jafnstóra
verzlun sem í ár. Garðmenn, Leirumenn og Kefl-
víkingar hafa mest verzlað í því, en Miðnesingar
og Hafnamenn hafa mest verzlað við Keflavík og
Þorbjörn Jónasson. — Lítið hefur verið hér um
byggingar i sumar. í Leirunni hafa verið byggð
tvö íveruhús úr timbri allgóð, á Miðnesi eitt, auk
þess hefur verið byggður mesti fjöldi af fiskiskúr-
um úr timbri. En hér hefur komið í sumar mesti
fjöldi af eldavélum bæði til þurrabúðarmanna og
bænda, svo menn eru óðum að segja skilið við hlóð-
in og má það teljast mikil framför, sem þeir geta
dæmt um, er hvorutveggju hafa kynnzt. — Good-
templarafélögin i Keflavík, Leiru og Garði þrífast
vel, það má heita, að drykkjuskapur sé alveg horf-
inn úr þessum byggðum. Goodtemplarastúkan á
Miðnesi mun eiga mjög erfitt uppdráttar. — Barna-
skólarnir byrjuðu með október og urðu um 20 börn
í Keflavíkurskólanum, 37 í skólanum á Útskálum.
Á Miðnesinu er umgangskennsla á tveimur stöðum,
sinn mánuðinn á hvorum stað, og munu vera 15
—16 börn á hvorum stað. Oss er eigi kunnugt
um, hve mörg börn ganga í skóla i Höfnuuum né
í Grindavík. — Heilbrigði hefur verið almenn hér
síðan inflúenzan hætti í vor, og fáir hafa dáið.
Af þeim, sem látizt hafa, má nefua Jón Matthías-
son (Jónssonar prests Matthiassonar frá Arnarbæli),
er fyr bjó lengi í Gröf í Mosfellssveit og var mörg-
um að góðu kunnur; hann lézt á Útskálum í ágúst-
mánuði úr langvinnum magasjúkdómi. Um sama
leyti andaðist húsfrú Steinunn Sigurðardóttir frá
Landakoti á Miðnesi, mesta merkiskona. — Það
sem af er haustvertiðinni hefur verið mjög aflalitið
alstaðar suður með.
Samsöngur var haldinn hér í bænum
8. og 9. þ. m. af „söngfélaginu frá 14. jau.
1892“ undir forustu lierra söngkennara
Steingríma Johnsen, er söng þar einradd-
að nokkur lög. Geir Sæmundsson cand.
theol. söng þar einnig einraddað, þar á
meðal nýtt lag eptir Jón Laxdal verzlun-
armann. Annað nýtt lag ísleuzkt eptir séra
Bjarna Porsteinsson á Hvanneyri söng
Stgr. Johnsen. Af margraddaða söngnum
þótti „Brúðförin í Harðangri“ eptir H.
Kjerulf einna fegursta og skemmtilegasta
lagið. Hvers vegna íslenzki textinn „Þú
bláfjallageimur“ o. s. frv. var ekki fremur
sunginn en hinn sænski „Du gamla, du
friska“ o. s. frv. sjáum vér ekki neina á-
stæðu til. Sænsku vísurnar eru þó í engu
fegri. Annars þótti samsöngur þessi fara
mjög vel úr hendi.
Beaver-línan, sem margir landar vorir
hafa heyrt nefnda, kvað vera farin á höf-
uðið, eptir því sem skrifað er frá Englandi
10. f. m. Voru öll gufuskip hennar seld í