Þjóðólfur - 04.09.1896, Page 1

Arg. (60 arhir) fcoatar 4 kr
Krlendis 5 kr.- BorgUt
íyrir 15* J^U.
Crradgn, bnndin vií Iramðt,
ýgild nsna hoœi tildtgefanda
fyrir 1, ohtibor.
ÞJÖÐÖLEUE.
Iieykjavík, föstudaginn 4. september 1896.
Nr. 42.
XLVIII. árg.
Útlendar fréttir.
Kaupmannahöfn, 14. ágúst.
Friðþjdfur Nansen kominn. Það var
á jónsmessu 1893, að hann lagði af stað
frá Kristjaníu. Allur hinn menntaði heim-
ur hafði fylgt undirbúningnum með hinum
mesta áhuga, því að sá er ráða skyldi för-
inni, Dr. Friðþjófur, hafði áunnið sér traust
a]]ra þeirra, er þekktu til hans, og meðal
þeirra voru hinir frægustu norðurfarar,
svo sem Nordenskiöld og Mac Clintock.
Friðþjófur reiddi sig á, að straumar rynnu
frá Síberíu8tröndum til heimskautsins, og
þvi væri ráðið, að láta sig reka með þeim
straumum; menn voru lítt trúaðir á það
í fyrstu, en svo fór, að hann sannfærði
alla um það, kunnuga og ókunnuga. En
það var ekki nóg, þó þessir straumar væru
til — það þurfti að finna ráð til þess að
forðast íshættuna, því að það hafði flest-
um á kné komið, að skipin þeirra hafa
brotnað í ísnum. Þá var það, að Friðþjófur
fann upp skipalag, sem héðan af mun verða
brúkað í norðurförum; það lag var á skip-
inu hans „Fram“, og segir hann sjálfur,
að hann álíti það nær óvinnandi af ís. —
Útgerðina kostaði landssjóður Noregs að
sumu, en sumt var goldið með samskotum,
og gáfu margir auðugir menn stórfé. Vist-
ir höfðu þeir til 5 ára, ailur búnaður var
hinn bezti, bæði tól og annað, en fyrir
því væntu menn helzt árangurs, að for-
inginn var öruggur, þrekmaður hinn mesti
og vitur maður, eins og sýndi sig.
Þann 4. ágúst 1893 sáu menn síðast
til þeirra félaga, að þeir sigldu í norð-
austur til Síberíu. Þann 14. ágúst 1896
tók Friðþjófur land í Noregi við 2. mann.
Á þessu þrigg)a ara ^ili gerðist það, sem
bér segir að neðan, auðvitað að eins þráð-
urinn, aðalmergurinn kemur ekki fyr en
seinna, að ferðasagan kemur út.
Á austurleiðinni fundu þeir margar
eyjar, sem ekki þekktust áður, og kort,-
settu þær, 0g enn fundu þeir eyjar, eptir
að þá tók að reka í norðvestur með
straumnum, sem Friðþjófur hafði gert ráð
fyrir. Á 133. stigi austurlengdar og 78.
norðurbreiddar festu þeir „Fram“ við ís-
iaka, og voru þá ísi horfnir á alla vegu,
hvergi land, hvergi haf, ekkert annað en
kvik íshrönnin, stnndum nokkurn veginn
sljett, en optar var þó jakaferð á undir-
ísnum; mátti þá opt heyra skruðninga, er
jakarnir kollsteyptust eða rákust á, og
ekki var þá hættulaust. En „Fram“ reynd-
ist afbragðsvel, eins og þegar er sagt;
einu sinni fór að þeim jakaflóð svo geig-
vænlegt, að þeir gengu af skipinu og hugð-
ust aldrei mundu sjá það aptur, þá var
„Fram“ gaddaður níðri í 30 álna þykk-
um is, er jakarnir ruddust að honum, en
við aðganginn losnaði hann úr ísnum og
lyptist hægt og hægt upp við þrýstinginn,
einmitt eins og til var ætlazt; það gerði,
að hann hefur flatan botn og hliðarnar
eru mjög skáhallar.
Það var 22. sept. að þeir festust við
ísinn og rákust með honum fram eptir
vetrinum; heldur var kalt þar nyrðra;
mesta frost var 52 stig, en vikum saman
var kvikasilfrið frosið. En ekki létu þeir
það á sig bíta, þeir báru sig vel, og segir
Friðþjófur, að varla muni geta röskari
menn í svaðilfarir en félaga sína. Þeir
létu reka allt árið 1894, og var drjúgur
skriður á ísinum; þann tíma fengust þeir
við vísindaleg störf, könnuðu sjóinn og
loptslagið, strauma og vinda. Lætur Frið-
þjófur vel yfir árangrinum. Eitt undruð-
ust þeir mest, hve lítill gróðurinn var á
sjávarbotni.
Sú kom, tíðin, að „Fram“ var hættur
að ganga í norður; annar straumur hafði
tekið við honum, og í marz 1895 var hann
kominn á suðurleið; þá hafði hann borizt
450 mílur í vestur og 45 í norður; Frið-
þjófur vildi komast lengra norður, og þá
var það, á 83. stigi norðurbreiddar, að
hann staðfesti með sér að fara af skipinu
og halda lengra norður fótgangandi. Einn
af skipverjum, Johansen, gaf sig til fylgd-
ar við hann. Sverdrup tók við yfirstjórn
á „Fram“, en foringinn sjálfur lagði á ís-
inn þann 14. marz 1895 með 28 hunda,
3 sleða, 2 boldángskænur, mat handa hund-
unum í 30 daga og 100 daga forða handa
sér og félaga sínum. Fyrstu vikuna fóru
þeir rúmar 2 mílur á dag og gengu þó
allan daginn frá morgni til kvölds eða
óku, en aðra vikuna var svo mikill skrið-
urinn á ísnum suður á bóginn, að þeir
komust ekki meira en 3 rastarfjórðunga
á dag, þá var jakaflug og broti mikill, og
erfitt að sækja fram með sleðana; þó héldu
þeir fram um stund og allt til 7. apríl;
þá sneru þeir við á 86° 14', og er það
nál. 40 mílum nær heimskautinu en nokk-
ur annar maður hefur komizt fyr.
Ekki sáu þeir land og ekki haf; grá
ísbreiðan á alla vegu. Þá var kalt, um
40 stig á hverjum degi, og þeir félagar
höfðu ekki annað en ullarföt; feldina höfðu
þeir látið eptir, þóttu þeir of þungir í
sleðunum. Það var mestur hiti -s- 20 stig
en 45 stig minnstur. Þegar sótti fram í
apríl tók færðin að versna, þá stönsuðu
úrin hjá þeim, og eptir það vissu þeir
ekki upp á víst, hvað langt þeir fóru í
austur og vestur. Þegar vora fór, urðu
fleiri og fleiri vakir fyrir þeim, vistir þurru,
og nú slátruðu þeir flestum hundunum, og
i sláttarbyrjun í fyrra vor voru þeir svo
heppnir að skjóta 3 ísbirni og 1 útsel;
selspikið höfðu þeir fyrir viðbit. Þá héldu
þeir kyrru fyrir um stund, unz snjóa leysti,
enda voru þeir villtir og færð hin versta.
í allt fyrra sumar voru þeir á ferða-
lagi, ýmist í kænum eða þeir stikluðu á
ísnum og sóttist þeim seint, en hitt var
verra, að nú voru þeir ramvilltir, því að
kortið (kennt við Payer) reyndist rangt;
ekki gáfust þeir upp að heldur, fóru eptir
hugviti sínu og útreikningum og létu
landabréfin eiga sig. Land fundu þeir og
kölluðu Hvítaland. 26. ágúst í fyrra sett-
ust þeir loks um kyrrt á 81° 12' n. og
56° a., bjuggu sig undir veturinn, byggðu
kofa, saumuðu húðföt og feldi; að mat
höfðu þeir bjarnarkjöt hrátt og selspik.
„Yeturinn gekk vel“, segir Friðþjófur,
„og við vorum við beztu heilsu“.
Um vorið lögðu þeir aptur af stað og
fóru ýmist á ísi eða reru, og stefndu til
Spitzbergen, en miðja vegu, á 81° n., mættu
þeir mönnum, Jackson, enskum norður-
fara, liann flutti þá til Spitzbergen, og
þaðan komu þeir til Yardö í Noregi, 14.
ágúst, sem fyr segir, eptir 3 ára og 10
daga útivist.
Þetta er í stuttu máli sagan af för
hins fræga manns. Haun komst að vísu
ekki að heimskautinu, en eigi að siður
er mikið unnið, margt ransakað og margt
íundið, sem engiun vissi um áður. Og