Þjóðólfur - 19.02.1897, Blaðsíða 2

34
Landshöfðingi hefur á næstl. ári leitað
álits allra sýslunefnda um nýja skipun
læknahéraðanna, samkvæmt þingsályktun
alþíngis 1895, og hlýtur það að verða góð
teiðbeining fyrir málið um niðurröðun hér-
aðauua, þegar til kemur, þrátt fyrir það,
þótt tillögur þessar kunni að reynast nokk-
uð sundurleitar á sumum stöðum.
Aðalaugnamið margra með þetta mál
mun vera það, að afnema aukalæknahér-
uðin og raða öllu niður, eptir því sem haga
þykir, í ný læknahéruð með fullum laun-
um og eptirlaunarétti.
Læknskipunarlög vor frá 15. okt. 1875
ákveða 20 læknahéruð á öllu landinu, sem
eru fiest með 1500 kr. launum, og síðan
hafa myndazt ár frá ári 16 aukalækna-
héruð með 1000 kr. launum, án eptirlauna,
alls 36 læknaumdæmi.
Nú mun mega gera ráð fyrir, að ekki
sé gerlegt að fækka héruðunum úr þessu
yfir höfuð, heidur jafna þau eptir því sem
bezt má verða. Ef aukahéruðin verða látin
fara úr sögunni og héraðatölunni haldið
með 1500 kr. launum, þá yrði sú launa-
hækkun á öllu landinu 8000 kr. árlega,
og hjá því mun trauðlega verða komizt,
nema hvað hugsanlegt er, að ekki beri
nauðsyn til að afnema öll aukahéruðin,
þar sem svo er háttað, að þau geta eins
vel átt við eða jafnvel betur, og gæti það
verið nokkur sparuaður.
Heyrzt hafa raddir um það, að hafa
héruðin enn þá fleiri, 40—45 og jafnvel
allt að 60, svo og að hækka laun lækna
allt að 2000 kr., sér í iagi í kaupstöðum.
Vitaskuld er það, að héraðslækna-
embættin eru langerfiðust ailra embætta
á landinu, og ver launuð en mörg önnur
miklu hægari; en menn kunna að segja,
að þau séu aptur óþarfiega hátt launuð
sum hver, og að læknar hafi líka marga
aukagetuna. Látum svo vera, en óneitan-
legt er það, að jafnara mætti skipta slíku,
hvað launin snertir. En hitt er satt, að
Iæknar hafa talsverðan styrk aukreitis
fyrir störf sín og ferðalög, en þess í stað
fá þeir þreytu og slit á sjálfum sér fram
yfir hina, og það svo, að ef læknirinn er
skyldurækinn, þá er hann ef til vill út-
slitinn og uppgefinn á miðjum aldri eða
fyr, en sliku fer fjærri með flesta embættis-
menn vora.
Á hinn bóginn verður það að líkindum
ísjárvert, bæði að fjölga héruðunum og
hækka laun lækna, en vera kann þó, að
það komi í ljós, þegar til kemur, að ekki
verði umflúið að fjölga héruðunum lítið
eitt úr því sem er (36) til þess að við
megi una og ekki verði ástæða til fyrst
um sinn að kvarta yfir læknafæðinui, eins
og þrávallt hefur verið gert undanfarið
með bænarskrám um aukalækna þing ept-
ir þing.
Dr. Heusler um ísland.
Þess hefur áður verið minnzt í Þjóð-
ólfi, að dr. Andreas Heusler háskólakenn-
ari í Berlín, er ferðaðist hér um land
sumarið 1895 hafi skrifað langa og merka
ritgerð um land vort og landshætti í tíma-
ritið „Deutsche Rundschau“ næstl. ár.
Nefnir höf. ritgerð þessa „Bilder aus Is-
land“ (Myndir frá íslandi,) og lýsir í fyrri
hluta hennar (í ágústhepti tímaritsins)
einkum landslaginu, en í síðari hlutanum
(septemberheptinu) þjóðinni í heild sinni.
Með því að ritgerð þessi er svo löng,
er eigi unnt að taka verulegt ágrip af
henni hér. En örfá atriði úr henni hing-
að og þangað munu geta gefið lesendum
vorum dálitla hugmynd um aðalstefnu
hennar og álit höfundarins á landi voru
og Þjóð.
Að því er snertir náttúrufegurð lands-
ins getur höf. þess, að margar ferðabækur
gefi öldungis ranga hugmynd um hana
með því að leggja áherzlu á hið „stórkost-
lega og óttalega" í þessari fegurð, er hvergi
eigi sinn líka, því að þessu sé ekki þann-
ig varið, fegurð landsins sé ekki fólgin í
háfjalladýrð eða tindaljóma, eins og í Mund-
íufjöilum eða Noregi, heldur í hinum eiu-
kennilega fögru litbrigðum, samræmi heild-
arinnar og himinfegurð. er hafi mjúk og
þægileg áhrif í för með sér, og kveðst höf.
að eins geta borið það saman við náttúru-
fegurð ítaliu._fTjtsýnið sé t. d. hvívetua
víðtækara og breytilegra en í Mundíufjöll-
um, enda hafi hann eigi séð þá sveit á
íslandi, er líkist dölunum þar syðra að
neinu ráði, nema Yxnadal, og mundi eng-
inn þýzkur maður takast ferð á hendur á
eigin kostnað til að skoða landslagið hér,
ef allt landið væri í því móti steypt. Af
einstökum fjallgörðum þykir honum Reykja-
nesfjallgarðurinn tilsýndar frá Reykjavík
minna á Berneralpana. Kriugum Þing
vallavatn og við Almannagjá þykir honum
einkar fagurt, en hrifnastur er hann af
útsýninu frá Reykjavík yfir höfnina og til
fjallanna umhverfis. Þá er hann hefur
lýst því ítarlega með allskáldlegum orðum
segir hann að lokum: „Fegurri blettur en
Reykjavik er ekki á íslandi, og hvort
nokkursstaðar í heimi geti fegurri legu
verður sá að skera úr, sem ferðazt hefur
um allan hnöttinn“. — Honum finnst og
mikið til um fegurð Búðahrauns á Snæ-
fellsnesi og gróðursins þar, og líkir því
við „afskekktan, umgirtan töfragarð“ er
menn reiki um í einskonar Ieiðslu. Það
sagði og kona hans við okkur ferðalang-
ana, er við hittum þau hjón í Berlín í haust,
að á öllum ferðum sínum hefði hún hvergi
séð yndislegri stað en á Búðum og hvergi
vildi hún fremur búa. En svo djúpt tók
maður hennar ekki í áriuni, og við sögð-
um, að henni mundi skjótt leiðast þar.
(Meira).
V erzlunarskýrsla.
Hér með vil eg biðja yður, herra rit-
stjórí, að ljá eptirfylgjandi verðl igsskýrslu
Stokkseyrarfélagsins rúm í yðar heiðraða
blaði Þjóðólfi, svo menn, sem standa
fyrir utan það eða kaupfélögin, geti séð
með eigin augum, hvaða kjör félögin geía,
og hversu mikið verzlunarmagn þau hafa,
og menn þurfi ekki eingöngu að blína á
þær illkynjuðu árásir, sem ár hvert eru
að vekjast upp til að reyna að eyðileggja
þessa nytsömustu framfarastofnuu, kaup-
félagsskapinn.
Aðalfundur Stokkseyrarféiagsins var
haldiun að Hala í Ásahreppi 15. og 16.
desember síðastl., og voru þar mættir allir
deildarstjórar, 23 að tölu. Yerzlunarupp-
hæð félagsins næstl. ár var um 100,000 kr.,
þar af um 20,000 kr. í timbri, og kom
það sér mjög vel, að félagið hafði flutt
svo mikið timbur, eins og ástandið var á
jarðskjálftasvæðiuu, og hefðu víst margir
orðið mjög nauðulega staddir, hefðu ekki
aðrar eius birgðir verið hjá félaginu.
Verð á hinum helztu vörum félagsins
með álögðum kostnaði, að frátöldum deild-
arstjóralaunum, er þetta (kornvaran er tal-
in í 200 puudum): Rúgur 12 kr. 20 a.,
rúgmjöl 12,56, bankabygg 17,46, grjón
17,08, heilbaunir 17,80, mais 12,86, hafra-
mjöl 24,56, hveiti nr. 2 13,70, flórmjöl
20,80; kaffi nr. 1 0,85 pd., nr. 2 0,79,
Export 0,38^/a kandís 0,22, melís 0,21,
rulia 1,35, rjól 1,01, spritt 1,08 pt., romm-
spritt 1,03, grænsápa 0,19 pd., hvítt garn
0,77, brúnt garn 1,11, rúsínur 0,15, stanga-
járn 0,11, hófíjaðrir þús. 3,13, saumur frá
0,19—1,80 eptir lengd, 3 álna þakplötur
rifflaðar 1,57, 4 álna do. 2,07, steinolía
0,14Va, strákaðall 0,31 pd., tjörukaðall
0,29.
Margar vörutegundir flutti íólagið, sem
eg vil ekki eyða rúmi til að telja upp, en
þetta eru aðalvörurnar, að frátöldu timbri.