Þjóðólfur - 12.03.1897, Page 1

Árg. (60 arklr) kostar 4 kr.
Erlendis 5 kr. — Borgist
fyrir 15. Jöll.
Uppsögn, bnndin vi8 áramöt,
ögild nema komi til útgefanda
fyrir 1. október.
ÞJÓÐÓLFUR.
XLIX. árg.
Lagasynjanir stjórnarmnar.
(NiSurl.). Lagafrumvarp þingsins um kjör-
gengi kvenna telur stjórnin nú sem fyrri
óþarft og eigi til þess fallið að öðlast laga-
gildi, og ráðgjafinn segir, að áskoranir
þær, er komið hafi til alþingis frá miklum
hluta hinna íslenzku kvenna um aukin
pólitísk réttindi, geti eigi haft nein veru-
leg áurif á þetta mál. Landshöfðingi hef-
ur eigi berlega lagt á móti frumvarpi
þessu, en „skýtur því til úrskurðar hins
háa ráðaneytis" (þ. e. hvort frumvarpið
geti álitizt til þess fallið að verða að lög-
um). í bréfi sínu til stjórnarinnar 27. sept.
1893, sem nú er prentað í Stjórnartíðínd-
nnum samkvæmt skipun ráðgjafans, getur
landshöfðingi þó þess, að það sé mjög ó-
víst, að íslenzkar konur þrái mjög þessi
auknu pólitisku réttindi, því að kjörgengi
í sveitastjórnarmálum og safnaðamálum séu
réttindi, sem einnig hafi í sér fólgna skyldu
tii að taka á móti kosningu, og þær sýsl-
anir, sem konum eigi nú að gefa kost á,
séu eigi svo eptirsóknarverðar, að líklegt
sé, að konur yfirleitt óski að takast þær
á herðar, eínkum eigi þetta heirna um setu
í hreppsnefnd.
Fimmta lagafrumvarpið, sem stjórnin nú
hefur skorið niður er um borgaralegt hjóna-
band eða um heimild þeirra manna, sem eru
í þjóðkirkjunni til að ganga í þetta hjóna-
iSn^ band. Hefur álits bisj^psins verið leitað
um mál þetta, samkvæmt tilhlutun ráða-
neytisins og hefur hann, að því er sjá má
af ráðgjafabréfinu, látið það í ijósi, að
hætt sé við, að óvildarmenn kirkjunnar
mundu fagna hinni umgetnu breytingu sem
óvlnveittri árás á sjálfa kirkjuna, o. s. frv.
Bréf landshöfðinga um málið er alllangt,
og lýsir hann gangi málsíns á þingunum
1893, 94 og 95, og hvað frumvarpinu sé
til stuðnings. Virðist haun vera því með-
mæltur, en ráðaneytið vill hvorki heyra
það né sjá, og segir, að frv. „eigi ekki
við neina almenna þörf eða alvarlega ósk
þjóðkirkjumanna yfirleitt að styðjast", og
þess getið, að þeir einir muni óska þess-
arar breytingar, sem ekki sé mikill slæg-
ur í fyrir þjóðkirkjuna, og mundi því eigi
vera mikið tjón fyrir hana, þótt þessir
Piltar segðu sig úr henni. Og eigi þykir
Reykjavík, föstudaginn 12. marz 1897.
ráðaneytinu takandi í mál að breyta hinni
eldgömlu hjónavígsluathöfn sakir þessara
manna, en iandshöfðingi getur þess í bréfi
sínu, að sumir kunni að fráfælast „ritus“
kirkjunnar við hjónavígslu.
Að síðustu rekur ráðaneytið á rembi-
hnútinn með synjun lagashólans enn einu-
sinni, og er nú ekki verið að vanda hon-
um kveðjurnar, enda gerist þess ekki þörf.
Ráðaneytið hefur svo opt snúið hann úr
hálsliðunum, að það þykist ekki þurfa að
hafa langar „formúlur" fyrir þeirri at-
höfn nú orðið. Landshöfðingi fræðir og
ráðaneytið á því í bréfi sinu, að ástæður
þess gegn stofnun lagaskóla séu óhraktar(!)
og það hafi verið greinilega tekið fram,
af nokkrum hinna skynsömustu þingmanna
í neðri deild, að stofnun þessa skóla yrði
að teljast þýðingarlaus nú sem stendur,
með því að eigi væri við því að búast,
að neinir lærisveinar færu á þann skóla
fyrst um sinn.
Þetta er að eins örstutt ágrip af síðasta
syndaregistri landstjórnarinnar. Það ligg-
ur í augum uppi, að meðan þessi stjórn
situr við stýrið, ætlar hún sér að knésetja
oss sem óvita börn og fetar Rump að því
leyti í fótspor Nellemanns fyrirrennara síns.
En vér verðum að setja hart á móti hörðu
og eigi bugast láta. Yér verðum að beita
kröptum vorum gagnvart stjórninni ein-
mitt á því sviði, er hún treystir sér ekki
til að beita ofurvaldi sínu, en það er í
fjárlöqunum. Vér eigum að gera þau
sem allra viðtækust, að unnt er, því að
þá má mörgu koma þar að, er vér getum
eigi fengið framgengt á annan hátt, að
minnsta kosti öilu, sem stendur í einhverju
sambandi við fjárveitingu eða fjárframlög
til þjóðþrifa, og er þá mikið unnið. Og
hvað bráðabyrgðarfjárlög snertir, þá mun
stjórnin hvorki þora að beita þeim, né
nokkurt íslenzkt blað framar dirfast að
eggja hana á það. Landráðapólitík stjórn-
arblaðsins, sem mörgum mun í fersku minni
síðan í hitt eð fyrra, var óþokkalegur draug-
ur, er snöggvast gægðist upp í birtuna,
lengst neðan úr Djúpadal, en var að vörmu
spori svo gersamlega kveðinn niður, að sá
Vondi sjálfur gleypti hann með húð og hári,
og mun trauðla vilja senda þann pilt úr
sér aptur upp í dagsljóslð. Háskalegra
Nr. 12.
heimskuflan hefur sjaldan nokkurt blað
álpazt út í. Eða hvað er ódrenglegra og
svivirðilegra en að spana útlent drottnun-
arvald til að fótumtroða helgustu réttindi
umkomulítillar þjóðar? Því níðingsbragði
ætti enginn sannur íslendingur nokkru
sinni. að gleyma, því það á að geymast
í sögunni sem óafmáanlegur biksvartur
blettur á pólitiskum skildi hlutaðeiganda,
honum til ævarandi smáuar, en öðrum til
viðvörunar.
Þjóðmálefni og þingmálafimdir.
Eptir Sighv. alþm. Arnason.
IV.
Fátækralöggjöfin.
í ýmsum kjördæmum landsins hefur
því verið hreyft bæði fyr og síðar, að öll
þörf væri á því að taka fátækralöggjöfina
til gagngerðrar endurskoðunar, sökum þess,
að hún væri að” sumu leyti óhagkvæm,
úrell, og á víð og dreif. Þessum hreyf-
iugum hefur fylgt sú tillaga, að sökum
þess, að málið væri umfangsmikið, mundi
vera vel til fallið að skipa í það milliþinga-
nefnd til að rannsaka það og undirbúa til
næsta þings. Þessar raddir hafa borizt fyrir
nokkru síðan inn á þingið og þar verið
bornar upp tillögur um milliþinganefnd í
málið, en ekki fengið framgang.
Á þinginu 1893 var á ný borin upp
tillaga um þetta, sem fór á sömu leið, og
enn á ný á síðasta þingi var borin upp
tillaga um milliþinganefnd í málið, sem
fékk talsvert fylgi, on þó ekki nóg til
þess að því yrði framgengt á þingiau.
Flestir þingmenn hafa ávallt játað, að
fátækralöggjöfin þurfi umbóta við, en hafa
þó ekki getað komið sér saman um að-
ferðina. Þingið hefur auðvitað veigrað
sér við jafuumfangsmiklu máli, sem ekki
er láandi, þegar haft er íyrir augum að
taka það fyrir í einni heild, en þó ekki
getað verið á eitt sátt um milliþinganefnd
í það.
Sumir þingmenn hafa nfl. þá skoðun,
að heppilegra muni vera að laga þennan
kafla löggjafar vorrar smátt og smátt án
þess að umsteypa honum öllum í einu.
Þessar tvískiptu skoðanir í þinginu,
einungis um aðferðina, hafa þing eptir