Þjóðólfur - 07.05.1897, Blaðsíða 1

Árg. («0 arkir) kostar 4 kr.
Erlendis 5 kr. — Borgist
fyrir 15. jöli.
Uppsögn, bnndin viö áramót,
ógild nema komi til útgefanda
fyrir 1. október.
Þ J 0 Ð 0 L l1 U R
XLIX. árg.
Þingmál í sumar.
n.
Meðal stórmála þeirra, er næsta þing
á um að fjaila er stjórnarskrármálið auð-
vitað efst á blaði. Það hlýtur að vera
öndvegismál þjóðarinnar, þangað til því er
ráðið til þeirra lykta, er þjóðin getur sætt
sig við. Að sleppa nú öllum tökum og
fresta máli þessu til óákveðins tíma nær
engri átt, enda mun fáum slík örþrifráð
í hug fljúga.
Hinn óhappalegi ágreiningur í máli
þessu á síðasta þingi, ætti að verða til
þess að sameina nú kraptana, einkum þá
er sú raun hefur á orðið, að vegur sá, er
sumir fulltrúarnir hugðu svo happasælan
i hitt eð fyrra, hefur eigi leitt að neinu
takmarki. E>að er hérumbil útséð um, að
nokkurt svar komi frá stjórninni upp á
þingsályktunartillöguna, enda gat það
naumast komið samkvæmt eðli tillögunnar
í sjálfu sér, að minnsta kosti eigi lögform-
lega, þannig að nokkuð væri á því að
hyggja frá þingsins hálfu. Að þessi þögn
standi í nokkru sambandi við væntanlega
ráðaneytisbreytingu í Danmörku mun á
litlu byggt, mun aðeins vera fyrirsláttur
einn. Hefði stjórn sú, er nú situr að völd-
um viljað sinna tillögunni á annað borð,
mundi hún hafa svarað henni á einhvern
hátt, of hún hefði talið sér það skylt, án
tillits til þess, hverja skoðun nýtt ráða-
neyti mundi hafa á málinu, auk þess, sem
það er mjög hæpið, að nýtt ráðaneyti verði
skipað þar bráðlega. En sjálfsagt er hið
núverandi nokkuð valt i sessi, og það ætti
að vera hvöt fyrir oss að slaka nú ekki
á klónni, heldur krefjast einhuga þess, sem
vér höfum verið að berjast fyrir, því að
steypist ráðaneytið af stóli bráðlega get-
um vér gert oss vonir um, að nýjar skoð-
anir komi með nýjum herrum, að því er
stjórnarbaráttu vora snertir, og skiptir þá
miklu, að m&lið liggi þá fyrir hinni nyju
stjórn í því formi, sem œskilegast er oq
hezt samsvarar kröfum þjöðarinnar og er
enginn efi á þVf, að hið óbreytta endur-
skoðunarfrumvarp frá 1893 og 1894 er
hinn heppilegasti og viðfeldnasti búningur,
sem stjórnarbótarkröfur vorar geta verið
klæddar, eigi aðeins gagnvart hinni ís-
Reykjarík, föstndaginn 7. maí 1897.
lenzku þjóð, heldur einnig gagnvart stjórn-
inni, því að það mun sannast, að eitthvert
nýtt tildur og tillöguhringl verður mál-
inu að eins til falls og foráttu í heild
sinni.
Eins og Benedikt Sveinsson hefur tek-
ið fram í athugasemdum sínum um sjálf-
stjórnarmálið, fer því mjög fjarri, að vér
höfum gert skyldu vora í alvarlegri og
einbeittri framsókn þessa máls. í raun-
inni höfum vér ekki samþykkt endurskoð-
unarfrumvarpið til fullnustu nema tvisvar-
sinnum nfl. á aukaþingunum 1886 og 1894,
því að samþykkt frumvarpsins á þingunum
1885 og 1893 er í sjálfu sér ekki nema bráða-
birgðarsamþykkt, er síðar var lögformlega
og til fullnustu staðfest á aukaþingunum.
Hvar í víðri veröld mundi það vera
talin fullnaðartilraun gagnvart yfirstjórn
einhvers lands, þótt stjórnarbótarkröfur
landsmanna hefðu að eins tvisvarsinnum og
með alllöngu millibili verið lagðar fyrir
ríkisstjórnina á löglegan hátt, og eigi feng-
ið áheyrn? Og hvernig getur nokkur
stjórn borið virðingu fyrir jafn þróttlítilli
og hvikulli baráttu, þar sem vopnin eru
bæði deig og höggin máttlaus? Það er
þá alveg eins gott, að láta hendurnar síga,
falla fram og kyssa á klæðafald þess, sem
menn voru að krukka í. En óneitanlega
er það dálítið drengilegra að láta sér eigi
allt í augum vaxa og hvika eigi, þótt við
harða mótspyrnu sé að eiga.
Nú ættu „leglarnir11 að minnast yflr-
lýsinga sinna frá síðasta þingi, og taka
nú stranglega í taumana, þá er aðferð
þeirra hefur reynzt algerlega árangurslaus.
Það tjá engin útbrot eða vífilengjur til að
draga fjöður yfir jafn skýlaus ummæli.
Hvorki Valtýs-flugan né „stjórnarráðið“
hans öuðlaugs geta réttlætt neitt fráhvarf
frá þessum yfirlýsingum,því að hvorttveggja
er jafn staðlaust, og óaðgengilegt, auk
þess sem launungarmál Valtýs mun þegar
dauðadæmt og uppástungu öuðlaugs var
þannig háttað, að maðurinn hafði auðsjá-
anlega ekki skilið sjálfan sig, eins og
„Dagskrá“ hefur áður með rökum sýnt
fram á, og þarf ekki að eyða mörgum
orðum að slíkum og þvílíkum útbrotum,
sem aðeins virðist vera varpað fram til
að “segja eitthvað“, og laumast með hægð
Nr. 23.
burtu frá öðru, er menn þykjast áður of-
talað hafa, og tryggja sér með því und-
anhaldið, svona fyrirfram eða til vonar
og vara. Betur, að þessu væri ekki þann-
ig varið, og að allir „leglarnir" stæðu
fyllilega við yfirlýsingar sínar á síðasta
þingi, því þá gætu menn ekki lengur sak-
að þá um hálfvelgju eða óheilindi í þessu
velferðarmáli voru.
Samkvæmt því, sem nú horfir við og
með sérstöku tilliti til væntanlegrar stjórn-
arbreytingar í Danmörku innan skamms
virðist tvímælalaust, að næsta þing eigi
að samþykkja óbreytt endurskoðunarfrumv.
frá 1893 og 1894, með því að enn sem
komið er, hefur eigi tekizt að finna ann-
an heppilegri grundvöll til að byggja stjórn-
arbótarkröfur vorar á, auk þess sem þetta
form og ekkert annað mun vera næst skapi
þjóðarinnar, og ættu allir þingmálafundir
í vor, að leggja sérstaka áherzlu á, að þing-
ið fylgdi einmitt þessari stefnu í málinu,
er afiarasælust mun verða að þessu sinni
að minnsta kosti. Ef vér fáum þriðju
neitunina frá nyrri stjórn að afloknu auka-
þingi 1898, þá gæti ef til vill komið til
tals að leita annara ráða.
Þjóðmálefni og þmgmálafundir.
Eptir Sighv. alþm. Arnason.
VI.
Þó eg hafi lítilsháttar hugleitt fleiri
breytingar á fátækrareglugerðinni, þá ætla
eg samt að láta hér með staðar numið um
sinn og sjá til, hverjar undirtektir þessar
tillögur mínar fá, en setja þær fram að
endingu, til nánari glöggvunar, í frumvarps-
formi, á þann hátt, að tæma 6. gr. reglu-
gerðarinnar.
Frumvarp
til laga um framfærslurétt þurfamanna.
1. gr.
Hver sá, sem hér eptir verður þurfa-
maður, skal hafa framfærisrétt í þeim
hreppi eða bæjarfélagi, sem hann á aldr-
inum frá 16 til 56 ára hefur löglega dvalið
lengst í, án þess að hafa þegið óendur-
goldinn styrk af fátækrafé, sem sé að
minnsta kosti 3 ár, hvort þau hafa verið
samfleytt eða ekki, og hafi hann dvalið