Þjóðólfur - 04.02.1898, Síða 2

s6
igelse af«x) pólitík dr. (Valtýs) Guðmundssonar og
og mér kom ekki heldur til hugar, að veraámóti
henni. Mér finnst dr. (Valtýr) Guðmundsson eiga
þakkir skildar fyrir það, að hann við þetta tæki-
færi fræddi að mun meðal annars danska stjörn-
málamenn um helztu atriðin í stjórnardeilu Islend-
inga. Dönum er ekki vanþörf á upplýsingum í
þessu máli. Fyrsta ' skilyrði samkomulags er, að
menn skilji hvorir aðra. Væri ríkisþinginu ljós
ágreiningurinn milli alþingis Islendinga og ráð-
gjafa Islands, mundi ríkisþingið ef til vill geta
greitt fyrir því, að hin margra ára stjórnarbarátta
yrði á enda kljáð. Þá yrði líklega álitið, að þess
gerðist engin þörf vegna hagsmuna Danmerkur,
að neita alþingi Islendinga og ráðgjafa þess um
sjálfstæð og full ráð, bæði í löggjöf og umboðs-
stjórn, að þvf, er kemur til sérmdla Islands. Að
minnsta kosti mundu menn geta sannfærzt um,
að hér væri engin hætta búin hagsmunum Dana,
ef unnið væri að málinu af góðum hug á báðar
hliðar. Eg þarf ekki að taka það fram, að Dön-
um er vel til Islands og Islendinga. ’ Hins vegar
væri æskilegt, að Danir hefðu meiri áhuga á ís-
lenzkum málum og þekktu þau dálítið betur en
nú gerist. En ætli Islendingum sjálftim sé þar
ekki að nokkru leyti um að kenna?
Kaupmannahöfn, io. jan. 1898.
Virðingarfyllst.
Octavius Hansen.
*
* *
Jafnvel þótt hinn mikilsvirti greinarhöf.
láti hér mjög varlega skoðanir sínar í ljósi,
þá ber grein þessi þó ljósan vott um, að
hann er algerlega samdóma því, að sérmái
íslands eigi að losast úr ríkisráðinu, sem var
aðalágreiningsatriðið í sumar millum Valtýs-
liðanna og meiri hluta neðri deildar. Og
skýrara en hann gerir, getur hann ekki tek-
ið það fram, að hann hafi verið andstæður
Valtýsfrumvarpinu, þótt hann á bóginn vilji
auðsjáanlega ekki teljast til neins ákveðins
fiokks í þessu máli. Dr. Valtýr getur að
minnsta kosti eigi talið hann á sínu bandi,
eins og hann gerði beinlínis í fundarskýrsl-
unni góðu í „Isafold" 1. des. f. á.
Ritstj.
Til »ísafoldar« hefur fréttaritari Þjóð-
ólfs i Kaupm.höfn sent oss svo látandi á-
varp, ds. 16. f. m:
„í 85. tölubl. sínu frá fyrra ári segir
„ísafold", að fréttagreinar Þjóðólfs frá Khöfn
séu ekkert annað en fjarstæður, sem eingöngu
birtist mönnum í draumi . , “ og enn frem-
ur að í greininni „Valtýskan í Höfn“ —56.
tbl. Þjóðólfs f. á. r— sé „mestallt sem þar
er haft eptir dönskum ræðumönnum, þver-
öfugt við það, sem þeir hafi sagt , . . “
Fyrri tilvitnunin mun yfir höfuð eiga
við „útlendar fréttir" Þjóðólfs, en bendi ísa-
fold á eina einustu fjarstœðu i þeim. —
Hvað viðvíkur síðari tilvitnuninni, þá er hún
jafnmikil fjarstæða, og hin fyrri, og ef þörf
gerist, þá mun hægt að koma með vottorð
fyrir því, »Fróðlegt væri að vita", segir
ísaf., »hver skrifi um stjórnmál í Þjóðólfi",
en skyldi ekki lesendum Isafoldar þykja eins
fróðlegt að fá að vita, hver ritað hafi fund-
arskýrsluna frá stúdentasamkundunni í ísaf.
1. f. m. Engum manni hér blandast hugur
um það, að dr. Valtýr sé sjálfur höfundur-
inn, og skyldi nokkrum heilvita og óvilhöll-
I) Þessari setningu snýr „Ísafold" þannig:
»Eg lét þess tkki getið, að eg féllist á«. Ojæja.
Það var nú Kka óþarfi að snúa þessu rétt. Viss-
ara að draga dálítið úr því(!!), svo að fundarskýrsl-
an 1. des. yrði ekki eins bjáleit. Vottorð þau,
sem dr. Valtýr hefur sargað út úr þeim Trier og
Rörd’am, eru harla lítilfjörleg og eigi mikið á
þeim að græða í þessu sambandi. Ritstj.
um manni blandast hugur um það, hverjum
hann heldur eigi að trúa, fréttaritara Þjóðólfs,
sem engan persónulegan ávinning hefur af
því, að rangherma neitt í því máli, eða sjálf-
um höfuðpauranum fyrir þessu frumvarps-
klúðri. —
Annars lítur út fyrir, að doktornum hafi
fundizt til um ræðu Boga vinar síns, þar
sem hann í gremju sinni fer persónulega að
bregða honum um það, að honum sé stirt
um dönskufia. Þó að dr. Valtýr í það sinn
talaði nokkurn veginn skiljanlega, þá er hon-
hm það ekki þakkandi, þar sem hann las
fyrirlestur sinn upp af blöðum, en annars
ferst honum ekki að vera að skúta aðra
menn út fyrir það, að þeir tali ekki vel
dönsku, hún er ekki svo burðug hans eigin
danska, að minnsta kosti er svo sagt hér,
að Scaveniusi hafi ekki þótt mikið tilhennar
koma hér um árið “.
Ný Iög. Staðfesting á 14 lagafrumvörpum
alþingis kom nú með skipinu, og eru þau öll lítt
markverð : 5 löggildingar verzlunarstaða (Grafar-
nes við Grundarfjörð, Fjörður í Múlahreppi, Haga-
nesvík, Hjalteyri og Hallgeirsey), og 2 um stækk-
un verzlunarlóða (á Eskifirði og Nesi í Norðfirði).
Hinn helmingurinn er: 8. Um brúargerð á Örn-
ólfsdalsá. 9. Um brýrnar á Skjálfandafljóti. 10.
Um umsjón og fjárhald nokkurra landssjóðskirkna,
er fengnar séu söfnuðunum í hendur. 11. Lækk.
un á fjárgreiðslum Hólmaprestakalls. 12. Breyting
á alþýðustyrktarsjóðslögunum. 13. Breyting á reglu-
gerð 3. maí 1743 m. fl. (um að gjald stúdenta til
bókasafns lærðaskólans renni í Bræðrasjóð). 14.
Viðauki við sóttvarnarlög 17. des. 1875, (að Pat-
reksfjörður og Seyðisfjörður skuli vera meðal sótt-
varnarhafna).
Strandferðabátar sameinaða gufuskipa-
félagsins eiga að hefja göngu sína frá Reykjavík
annar 15. apríl austur og norður um land til Ak-
ureyrar, og hinn 16. apríl vestur og norður um
land til sama staðar, og snúa þeir svo aptur frá
Akureyri sömu leið til baka. Ferðir vestanbáts-
ins eru 6, og 30 viðkomustaðir, en austanbátsins
7 og viðkomustaðirnir 25. Þá er hér viðbætast
svo strandferðir stóru skipanna, og ýms önnur
aukaslcip (Egill, Asgeir Ásgeirsson, kaupfélagaskip-
in, Reykjavíkin o. m. fl., auk landpóstanna þá mun
verða breinn óþarfi, að kveina um samgöngu-
vandræði.
Látinn er 5. f. m. að heimili sínu í Edina-
borg Robert D. Slimon kaupmaður, sem mörgum
Islendingum er kunnur að nafni, sakir fjárkaupa
og hrossakaupa hér áður fyr. Ha'nn var sjötugur
að aldri.
Umhverfis landiö.
Ferðasöguágtip zptir .S Jj)
(Framh.).
Kl. 11 f. h., vorum við fyrir austan Mýrdals-
sand, var þá komið moldrok á sandinn, svo illa
sá til láglendis, þó var hiti og bjartviðri; it/2
tíma sást því lítið annað en haf og hájöklar. Á
þessari leið gerðu jökulvötnin sjóinn skolhvítan.
Kl. 3 e. h. vorum við undir Öræfajökli, datt þá
á logn og ofsahiti um 22°. R., hvarf því allt mold-
rok af, og sá ágætlega til jökulsins og fjallaran-
ans vestur af honum. Eins og kunnugt er, er jök-
ullinn hæsta fjall á íslandi, enda sýndist mér hann
afar hár og hrikalegur. Fáir liafa orðið til að
ganga upp í Öræfajökul og eru Ijósar sagnir urn
að eins 2, Svein Pálsson, og hafði hann komist
alla leið upp á Knapp, það er næst hæsti tindur-
inn, og Englendingurinn F. W. W. Howell, 1890;
komst hann alla íeið upp á Hvanndalahnjúk, það
er hæsta strýtan, hafði för sú verið ilí og torsótt
vegna bratta og jökulgljúfra.— Þegar aústur fyrir
jökulinn kom, fór að»hvessa á móti. Illa sást til
bæja á landí, enda fórum við i1/^ mílu frá því.
Þegar suður fyrir jökulinn kemur, er ekkert gras,
allt kolsvartir sándar frá fjalli og fram í sjó; er
útsjónin því mjög daufleg. — Á miðjum Breiða-
merkursandi er bærinn Tvísker, beggjamegin við
hann eru biksvartir sandar svo langt, sem augað
eygir, að eins lítill grasblettur, þar sem túnið er,
og sýnist mesta furða, að þar geti verið manna-
byggð. — Fyrir austan Breiðamerkursand liggja
3 eyðisker gróðurlaus um */» mflu frá landi, og
eru þau kennd við Hrolllaug landnámsmann, son
Rögnvaldar Mærajarls. —• Kl. 6 e. m. var komið
blíðalogn og rjómasléttur sjór, útsjón hin bezta
upp að austurbrún Vatnajökuls og Heinabergs-
jökuls, sem allt sýnist ein jökul samhengja, eins
sáum við til Almannaskarðs, það er milli Horna-
fjarðar og Lóns. Undan Mýrunum vorum við kl. 8.
e. m. og sást illa ti! sléttlendis, því ströndin er
hér lág, enda var að detta á okkur svartaþoka,
sem er þar mjög tíð.
6. ágúst kl. 4 um morguninn, var þokunni
létt nokkuð, og kl. 5V2 f. m. fórum við fyrir utan
mynnið á Fáskrúðsfirði. Þar er fjallstrókur afarhár
og einkennilegur. Strókur þessi er kallaður Skrúð-
ur. Þar átti risinn að hafa búið, er hyllti prests-
dótturina frá Hólmum í Reyðarfirði, og hefur Jón
Ólafsson skáld kveðið um það mjög fallegt viki-
vakakvæði.
Þegar inn í fjörðinn kemur, er öll útsjón
mjög stórfengleg, kolsvört háfjöll beggjavegna og
skerst fjörðurinn inn á milli þeirra. Þegar lengra
kemur inn klofnar fjörðurinn í tvennt, Reyðar-
fjörður til suðvesturs, en Eskifjörður til norð-
vesturs; inn á hann fórum við, og lögðumst á
höfnina kl. 6 f. h. Eg fór í land á Eskifirði og
litaðist þar um. Kaupstaðurinn er fremur Ktill
og hús hálf léleg, flest eru þau með pappaþaki. Frí-
kirkjuhúsið skoðaði eg og er það fremur snoturt.
A móti kaupstaðnum gnæfir Hólmatindur við
himin, en bak við kaupstaðinn eru háfjöll með
litlu undirlendi, og í kringum kaupstaðinn er
mjög ógrösugt.
Kl. 10 f. h. fórum við útaf höfninni, og átti
Vesta fi|l!t í fangi með að snúa sér við sökum
þrengsla. Djúp er hér mikið, enda skriðum við
rétt með landi. — Nú var komið bjart og gott
veður og kaldakorn á móti. Sá vel til byggðar
við fjörðinn. Þegar dregur út undir fjarðarmynn-
ið verður undirlendið grösugra, blasa þar við 2
bæir mjög reisulegir og eru þeir sitt hvoru meg-
in fjarðarins og heita þeir Karlsskáli og Vattar-
nes. Á þeim fyrnefnda býr Eiríkur ríki. Allur
fjörðurinn var hér fullur af bátum, sem voru að1
leggja og taka lóðir slnar og virtist líf og fjör f
öllu. Kl. 11V2 f. m. fór »Vesta« fram hjá Gerjii,
austasta hluta landsins. Gerpir er afarhár og
sæbrattur fjallshnúkur; niður af brúninni steypt-
ust þráxlbeinar fossbunur. Allt bjargið er sett ým-
islegum málmlitar-myndum, er koma fram við hin
ýmsu efni þess. (Frh.).
Séra Júlíus Þórðarson, sem nú dvelur í
Noregi og mun ætla sér að ílengjastþar, hefur nokkr-
um sinnum prédikað á íslenzku í Kristjaníu, og
eru norsku lýðmálsmennirnir (»Maalstrævere«)
mjög hrifnir af, að heyra ræður fluttar á hreinni
norrænu, enda er það fyrir þeirra tilstilli, að séra
Júlíus flytur þessar prédikanir einmitt á íslenzku,
og er að sjá, sem þessu verði haldið fram að
minnsta kosti í vetur, því að talað er um, að láta
prenta nokkra íslenzka sálma og guðspjallatexta
til notkunar við guðsþjónustu þessa, svo að fólli
geti fylgzt betur með, því að þótt bændamálið
norska, er lýðmálsmennirnir vilja hefja til vegs og
virðingar, sé allsvipað íslenzkunni, þá fer þó
munurinn eigi svo lítill, einkum í framburði. Að-
almálgagn lýðmálsmannanna er blaðið „Den 17.
Maí“, er Árni Garborg og Rasmus Steinsvik gefa
út í Kristjaníu. í því blaði (7. des. f. á) er dá-
lítill greinarstúfur um hina fyrstu íslenzku guðs-
þjónustu séra Júlíusar, sunnudaginn 5. des., og
sagt að þar hafi verið troðfullt hús. Eru taldir
ýmsir heldri ménn, cr þar hafi verið viðstaddir:
(A. C. Bang biskup, BIix háslíólakennari, Jakob
Sverdrup ráðgjafi o. fl.j. Séra Júlíus er kallaður
„alvarlegur, góðlegur maður", og „snjall og fjör-
ugur prédikari". Á undan prédikun var sung-
inn sálmur séra Matthíasar „Faðir andanna". Um
sj'álfa prédikunina segir blaðið: í fyrstu létu orð-
in ókunnuglega í eyrum manna, dálítið svipað
ensku. En smátt og smátt tóku menn að fylgjast