Þjóðólfur - 09.04.1898, Blaðsíða 1

V
50. árg.
Reykjavík, laugardaginn 9. apríl 1898.
Nr. 17.
»feberen“ rekið af stað þúsundir af mönnum
til Klondyke, og nú deyja þeir í hópum sem
flugur á kaldri vetrarnótt. Gullið er í fötum
og vatnskerum hingað og þangað, en þeir,
er þess hafa aflað eru máské dánir fyrir
löngu af hungri. Minnst þriðji hver maður
af námumonnunum deyr eptir lengri eða
skemmri tíma. Enginn af þeim, er þar hef-
ur verið, og kemst lifandi burt gleymir nokkru
sinni þeim hörmungum, er hann hefur orðið
að þola.
Þar er enginn dropi af vatni og óþrifn-
aðurinn á hæsta stigi, og fullt af ofdrykkju-
mönnum. Frostið vanalega um 20 stig.
Þegar hungrið dundi yfir steig öll matvara
óheyrilega mikið. Pund af brauði kostaði
3 kr. Af kartöflum kostaði pundið 20 aura.
Flesk kostaði 5—7 kr. pundið. Kol voru
enn nú dýrari. Fyrir lítið kolastykki gaf
maður 10 kr. En gullið er mikið í Klon-
dyke. Hin síðustu 2 ár hefur það numið
108 miljónum kr., sem grafið hefur verið. —
Um þjófa er þar fátt, því undir eins og ein-
hver verður uppvís að því að stela, er hann
hengdur. Þegar svo ber við, fær þjófurinn
5 mínútur til þess að búa sig undir dauðann.
En því næst er hann hengdur upp í næsta
tré án frekari umsvifa. Þeir sem ætla sérað
ferðast til Klondyke, þurfa að hafa i minnsta
lagi 10 þúsund krónur í vasanum til þessað
geta haft von um að komast lifandi þangað«.
Gullnámurnar í Klondyke.
1.
Svo bar við síðast liðið haust, að eg
Eitti agent W. Paulson, og talaði við hann
góðan tíma. Samræðan barst að Ameriku-
ferðunum og ástandinu á íslandi. Fórust hon-
umskynsamlega orð um þettahvorttveggja. Svo
minntist hann á gullfundinn í Klondyke og kvað
það undarlegt, að blöðináíslandiskylduþegja
um svo mikilvægan viðburð. Reyndar höfðu
blöðin getið um þennnan gullfund fyrir löngu
og sagt frá honum, sem öðrum fréttum, þó
Paulson hefði eigi orðið þess var, sem gat
haft við eðlilegar orsakir að styðjast. En
mér datt í hug, er hann minntist á gullið í
Klondyke, að það væri gott agn fyrir dug-
legan agent, án þess þó mér detti í hug að
segja, að Paulson noti sér slíkt til þess að
ginna fólk.
En það má segja á vissan hátt um
þennan gullfund, »að ekki er allt gull, sem
glóir«. í »Kringsjaa “ segir frá þessum gull-
námum, og er það allt annað en glæsileg
lýsing, sem gefin er af ástandinu þar. Þess-
ar gullnámur eru í eyðihéraði milli Alaska og
n.-aus'tur Kanada. Þegar fregnin umgullfundinn
barst til Bandaríkjanna, fluttu blöðin daglega
dálklangar greinir um gulllandið, og auðæfi
þau, er það hefði í sér fólgið. Þau sögðu
frá þessu á þann hátt, að það hlautaðvekja
eptirtekt, jafnframt því sem ,þau gátu um
hlutafélög og önnur sambönd, sem gerð
væru til þess að færa sér allt þetta mikla
gull í nyt. Oðara voru 20,000 manna komn-
ir á ferðina tll fyrirheitna landsins — »ef til
vill, eitthverthið mesta þjóðarflakk, sem gullið
hefur komið af stað«. Að fáum vikum liðn-
aim voru komnir upp bæir með fram Yukon-
ánni, með fleiri þúsundum íbúa. í Alaska
eða þessum landshluta, sem gullnámurnar eru
f, er hinn kaldi vetur 8 mánuði af árinu.
Einungis 4 mánuði eru árnar opnar, sem
komizt verður á skipum, og einungis með
því að nota sjóleiðina, er mögulegt að hafa
samgöngur við umheiminn. Þeir sem áræða
nð leggja af stað til gulllandsins, að leita
gæfunnar, eiga von á að mæta allskonar
skorti og neyð«.
En eptir því, sem fréttirnar segja, þá er
gullið mikið, bæði í Klondyke og dölunum
meðfram árkvíslunum, sem renna í Yukons-
ána. Hinar opinberu skýrslur til Kanada-
stjórnarinnar tala um gullhéruð, sem eru 100
þúsund [j] kílom. að stærð. »Það er því éng-
in furða«, segir höf. (í Kringsjaa) »að jafn-
vel alvarlegir menn í góðri stöðu verði snortnir
af einskonar gull-„feber", er þeir heyra slíkt,
og yfirgefi því heimili sitt, konu og börn,
til þess að leita hamingjunnar. En ef þeir
þekktu betur landið og vegina þangað, mundu
þeir hugsa sig tvisvar um, áður en þeir
legðu af stað. Auðvitað ráða gullfinnend-
urnir og Kanadastjórnin öllu um gullið, og
verða þeir er þangað leita, að sækja um
leyfi til þess að grafa, er þeir þurfa að borga
eða þá leita sjálfir eptir gulli í fjarlægum
héruðum, sem opt tekur langan tíma, og
krefur mikla þolinmæði og sjálfsafneitun. —
Trékofarnir, sem námumennirnir hafa hrófað
upp, veita lítið skjól gegn hinum voðalega
kulda. Öll matvæli eru í afarháu verði, t.
d. 1 sekkur af mjöli kostar ioodolh, 1 íi? kaffi
eða te, marga doll. og hinn aumasti dagverður
ásamt gisting kostar 10—15 doll. (37—56 kr.).
Að vetrinum verða námumennirnir að
grafa upp þennan gullsand, og hinn stutta
sumartíma nota þeir til þess að skilja gullið
frá eða þvo sandinn burt. í raun og veru
hefur aldrei neinn gullnemi unnið fyrir mat
sínum, ' ef erfitt hefur verið að ná gullinu.
Gullið hefur um margar þúsundir ára borizt
með vatninu ofan frá fjöllunum niður í dal-
ina, er þá hafa legið undir vatni, og liggur það
því margra metra djúpt undir yfirborðinu. Að
vetrinum er vatnið ekki einungis frosið, held-
ur einnig árfarvegurinn undir því. Eina ráð-
ið til þess að ná gullinu er því það að þíða
allt upp. Þessvegna er í marga daga í senn
kynt stórt bál og viður notaður til eldneytis.
A þann hátt er jarðvegurinn þíddur upp,
hinu þíða svo mokað ofan af svo kynt bál
að nýju, þar til komið er niður að gulllög-
unum“. —■ —- — „Vinnan er erfið og við-
urværið slæmt, og eptir því er færðin til
námanna þreytandi og leiðinleg. Á gufu-
skipum geta hinir áræðnari námumenn
komizt til Alaska einkum til námubæjarins
Jnnean. En þaðan eru þeir á leiðinni í
margar vikur, ríðandi, akandi á sleða eða
gangandi gegn um fjöll og óbyggðir þar til
þeir ná til Klondyke. Það gengur einnig
skip til Yukons-árinnar og upp eptir lienni.
En ferðin varir í 8—10 vikur og kostar mörg
hundruð dollara, og er þess utan að eins far-
in 3—4 mánuði af árinu. Eflaust mun hið
nýja gullland gefa af sér margar miljónir
dollara um ánð; en þessar miljónir kosta
einnig ótal líf.
II.
Nýlega stóð í ensku bl.aði frásögn um
ástandið við Klondykes-gullnámurnar eptir
docent við Oxfordháskóla. Þessi grein var
þýdd í dönsk blöð, og skal eg tilfæra það
helzta, sem höf. segir um lífið við námurnar.
»Hugsið yður«, segir hann, „nokkur hundr-
uð af trékofum og segldúkstjöldum í 200
mílna fjarlægð frá híbýlum Siðaðra manna
mitt á eyðimörku, þar sem augað ekki sér
annað en ís og snjó, þá fáið þér rétta hug-
mynd um lífið í Klondyke. Á þessu svæði,
sem ávallt er næstum hálfrökkvað yfir, grafa
nú sem stendur nokkur þúsund manns eptir
gulli í 15—20 stiga frosti. Áin, sem þar
rennur, er botnfrosin, og eru því námumenn-
irnir útilokaðir frá öllum samgöngum við
umheiminn. Um marga mánuði hefur gull-
III.
í bréfkafla frá Klondyke, sem eg hef
nýlega lesið i blöðunum segir, að frostið sé
þar þegar bréfið er skrifað 30. nóvember í
haust, um 50 stig. Hitamælir ekkinefnd-
ur. »Sólin hefur ekki sést í 3 vikur, því
fjöllin skyggja á. Gullið liggur 4—8 feta
djúpt, og þarf að kynda bál til þess, að ná
því upp. Á sumum stöðum geta jafnvel
verið 30 fet niður að gulllögunum. Sekkur
af méli jro pd. kostar 100 doll. Ein glugga-
rúða kostar 25 doll„ húa 15 doll., vetlingar
10 dolh, sokkar 10 doll., o. s. frv. Mið-
dagsmatur kostar 3V2 doll. Þjónusta er á-
kaflega dýr; vanalega kostar 1 doll. að þvo
eitt stykki, hvort það er heldur skyrta, bux-
ur eða vasaklútur«.
Bréf það, sem þetta er tekið eptir, er
frá józkum manni, er hefur verið í Ameríku
í mörg ár.
Eptir þessum upplýsingum og fleiru, sem
sagt er um lifið í Klondyke, er ekki sérlega
fýsilegt að fara þangað. Eg vona, að íslend-
ingar hugsi sig vel um, hugsi sig tvisvar um,
áður en þeir leggja af stað. Á íslandi eru
einnig gullnámur í vissum skilningi, og þœr
gullnámur eru auðunnari, en námurnar í Klon-
dyke, og ættu menn fyrst að vinna þær áð.
ur en farið er í aðrar heimsálfur að leita
eptir óvissu gulli. Þó kuldinn sje mikill á
íslandi, þá er hann þó meiri í Klondyke, og
þó samgöngur séu daufar og seinar hjá oss,