Þjóðólfur - 24.06.1898, Blaðsíða 2

H4
ur sleppi bráðapestinni og fjárkláðanum með
öllum þeim kostnaði, sem ’samfara er því að
verjast honum (nfl. böðunum) o. fl. Ennfrem-
ur er það athugandi-, að það ,er miklu meira
iverk að stunda að öllu leyti 70 ær og 70
lömb um árið, en.að stunda 10 kýr og 10
kálfa, (ef rétt aðferð er viðhöfð), þegar það
er frádregið að afla heyjanna, eins og gert
er í þessu dæmi, en þó allra helzt, ef bónd-
inn scm í hlut á, hefur smjörgerðar-áhöld,
annaðhvort sjálfur eður getur náð til smjör-
gerðarhúsa með mjólkina eða rjómann.
Eg veit, að 12 auraverð á mjólkurpott-
inum er meira en bændur á íslandi hafa nú
upp úr mjólkinni sinni, en eg ætla að það
sé sanngjörn áætlun, miðað við það sem
bændur á íslandi gœtu haft upp úr henni,
ef rétt væri áð farið, með tillíti til þess, se'm
hér í landi á sér stað í því efni. Það er nfl.
gert ráð fyrir, að áirnar og undanrenningin
sé jafn mikils virði og smjörið úr vissum mæli
mjólkur, bæði til manneldis og fóðurs fyrir
kálfa og svín, og verður smjörið þá úr hverj-
um nýmjólkurpotti 6 aura virði eptir minni
áætlun. Nú er reynsla fyrir því hér í landi,
að eittpund af smjöri fæst úr 8- -10 pottum
af nýmjólk til jafnaðar (22 pundum), — en
eitt pund af osti úr hverjum 4 pottum af
nýmjólk. -— Eptir þessu er 12 aura verð á
nýmjólkurpottinum sama sem 50—60 aura
verð á smjörpundinu, eða með öðrum orð-
um: sá sem fær 50—60 aura fyrir smjör-
pundið fær sama sem 12 aura fyrir nýmjólk-
urpottinn, ef rétt aðferð er viðhöfB, og það
verð ætti að vera hægt að fá fyrir smjör á
íslandi að minnsta kosti í mörg herrans ár
enn. En svo má einnig ná þessu verði (12
aura verði) upp úr nýmjólkurpottinum á ann-
an hátt, sem sé með því, að selja mjólkina
(eður rjómann að eins) til smjörgerðarhúsa,
annaðhvort fyrir víst yerð pottinn eða upp
á vissan hluta af smjörinu úr henni, (auk á-
anna og undanrenningarinnar), eða fyrir víst
verð hvert smjörpund, sem fæst úr mjólk-
inni og er sú aðferðin umsvifa- og fyrirhafn-
arminni, en að gera smjöríð sjálfur heima, og
því hentugri, þar sem vinnukraptur er mjög
lítill.
i' '* t..nr :•»;f '• •' ' * w'’. * ? < '- 4,
V.
(Siðasti kafli).
Það sem íslenzkum sveitabændum ligg-
ur nú meira á en nokkuð annað, er það, að
leggja kapp á nautgriparœkt og smjórget ci,
og ætti landssjóðurinn að veita til slíks ríf-
leg lán með góðum kjörum, bæði til ein-
stakra manna og sýslufélaga. Það er fyrst
og fremst nauðsynlegt skilyrði fyrir því, að
landbúnaðurinn a íslandi geti borið sig, og
jafnframt skilyrði fyrir því, að landið ger-
eyðist ekki af fólki á tiltölulega fáum árum,
og í annan stað þá eiga sveitabændur fulla
heimting á því, að þing og stjórn rétti þeim
hjálparhönd, til þess að koma búnaðinum í
svo viðunanlegt horf, að hann beri sig.
Þér íslenzku sveitabændur! takið nú rögg
á ykkur, og hættið að leggja eins mikið í
sölurnar fyrir sauðtjárræktina, hún er svo
völt, og farið að leggja meira í sölurnar fyr-
ir nautgriparæktina, hún er vissari, og krefj-
ist þess réttar ykkar með einhuga samíök-
um, að stjórnin veiti ykkur að láni með góð.
um afborgunarskilmálum allt það fé, sem út-
heimtist til þess að þér getið gert ykkur
mjólkina að arðberandi verzlunarvöru sem sé:
fyrir osta- og smjörgerðaráhöld, o. fl. og ef
þér gerið það — en það þolir enga bið —
þá verðið þér færir um, — smámsaman, méð
vaxandi þekking á öðrum greinum, sem að
búnaði lúta — að haldast við búskap, þótt
þér þurfið að borga vinnufólki ykkar sóma-
samleg virnulaun; og þá Sánnfærist þér um
að það sé betra að vera bóndi í sveit á íslandi,
en 'b'ÓncIi í Améríku, eða daglaunamaður,
hvort heldur er í Reykjavík eða f Winni-
peg í Manitóba.
Eg hefi skrifað jæssar línur, til þess ef
vera mætti, að þær vekti einhvern til um-
hugsunar og framkvæmda þar heima í þá
átt að bæta búnaðarástandið að einhverju
leyti í landinu, samkvæmt tillögum mínum,
eða réttara ságt; samkvæmt þvf sem allir ættu
að geta séð, að nauðsyn krefur. Og í því
sambandi vil eg leyfa mér að gefa þá bend-
ingí fám orðum: að til þess að geta stað-
izt þá óáran, sem annað veifið gengur yfir
landið, og til að geta lifað í landinu með
von um framtíð þess, svo að fólkið neyðist
ekki til að flýja fyrst heimili sín, og síðan
lartdið þar á eptir, þá þurfa menn að gera
aðalatvinnuvegi landsins sem tryggasta og
arðmesta að mögulegt er, bæði til sjós og
sveita, svo að lífi manna og velferð sé borg-
ið, hvernig sem í ári lætur, — því að gera
það, er landsmönnum innanhandar, ef þeir
bara vilja, — er alvara. — Menn mega
ekki láta allt vitið og allan áhugann lenda í
einskisverðu þrefi um „skegg keisarans", eða
halda dauðahaldi í gamla búskaparfyrirkomu-
lagið, að svo miklu leyti sem annað nýrra
er farsælla.
*
* *
Um leið og vér sérstaklega viljum vekja
athygli landavorra á grein þessari, er nú
hefur birzt hér í blaðinu, skulum vér láta
þess getið, að það er eigi alllítill munur á
svona lagaðri ritgerð og óþverraníði því, sem
ritstj. Lögbergs hefur ausið úr sér yfir land
vort Og þjóð, og aldrei hefur keyrt eins
blygðunarlaust úr hófi, eins og næstliðinn
vetur. Það er auðvitað engum orðum eyð-
andi að jafn fyrirlitlegu háttalagi af manni,
sem þykist vera Islendingur og í siðaðra
manna tölu. En því gleðilegra er það fyrir
oss Austur-íslendinga að sjá jafn ljósan vott um
einlæga velvild til forna Fróns og jafn ein-
beittan áhuga á framförum þess, eins oglýs-
ir sér í þessari grein hr. Stefáns B. Jóns-
sonar. Fengjum vér margar slíkar sendingar
frá bræðrum vorum vestanhafs, mundi vin-
átfuþel milli Vestur- og Austur-íslendinga
verða hlýrra en áður og allur ýmugustur á
báðar hliðar hverfa og við það væri mikið
unnið.
Að öðru leyti þarfnast grein hr. S. B.
J. engra meðmæla frá vorri hálfu. Hún er
fullljóst og skilmerkilega rituð til þess, að
menn geti athugað og fært sér í nyt þær
uppástungur, er hún flytur. Það stefnir allt
að því, að búskaparlag vort þurfi að breyt-
ast og þá sjálfsagt í þá átt, er greinarhöf.
bendir á: að lögð verði meiri stund á naut-
griparæktina einkum geldgriparækt. Vér
þurfum fyrst og fremst að græða út túnin í
stórum stýl, svo að vér getum fengið sem
mestan arð af litlum vinnukrapti, og það fá-
um vér auðveldast með því að beina öllum
kröptum vorum að túnræktinni.
Ritstj.
Frá ófriðnum.
bárust hingað .lausafregnir með fiskveiða-
gufuskipi af Vestfjörðum 20.þ. m. Samkvæmt
þeim áttu Bandam. að hafa unnið mikinnsigur
á Spánverjum í sjóorustu við borgina San Jago
á suðurströnd Kúba, og hafi Spánverjar misst
þar 15 skip, en Bandamenn því næst gengið
á land og tekið að. leggja . undir sig ,Kúba.
Líklega er eitthvað hæft i þessu, þótt nokkru
kunni að skakka. En hitt er lítt sennilegt,
að. Frakkar hafi ætlað að skerast í leikinn
Og veita Spánverjum, en Englendingar svo
aptur Bandamönnum. Það eru eflaust stað-
hæfulausar tilgátur.
Próf í heimspeki (forspjallsvísindum)
tóku þessir stúdentar við prestaskólann 17. þ. m.
1. Sigurbj. Astv. Gíslason: ágætl.
2. Sigurjón Jónsson: ágætl.
3. Olafur Briem: ágætl. -4-
4. Einar Gunnarson: dável. -)-
5. Böðvar Bjarnason: vel. -j-
6. Sig. Júl. Jóhannesson: vel.
7. Guðmundur Gnðmundsson: vel -4-
Nr. 1. 3. og 5. eru í prestaskólanum hínir í
læknask. nema nr. 4. er eigi sækir neinn skóla.
Nokkru áður í vor tók Jónmundur Hall-
dórsson (af prestaskólanum) heimspekispróf
með eink. dável.
Um Landeyjaþing eru í kjöri: jðn Stef-
ánsson cand. theol., Þorvarður Þorvarðarson
cand. theol. og síra Magnús Þorsteinsson að-
stoðarprestur þar í brauðinu.
f Næstliðinn uppstigningardag, 19. maí, lézt
úr lungnabólgu Hj'örtur hreppstjóri Hjálmarsson
á Skíðastöðum i Laxárdal í Skagafjarðarsýslu 58
ára gamall, valmenni mikið og fyrirmyndarbóndi.
Hann var sannnefnd sveitarprýði og meðal hinna
merkustu bænda í Skagafjarðarsýslu.
—(S)'
Hitt og þetta.
Oskari Svíakonungi þykir dágott í staupinu,
eins og kunnugt er, og er mælt, að honum þyki
jafnvel brennivín drykkja bezt. — Þá er lokið var
verðlaunaútbýtingunni við Stokkhólmssýmnguna
næstl. sumar, settist konungsfólkið og hinir tignu
gestir þess að snæðingi á Hasselbacken. En áður
en konungur settist í sæti sitt, leit hann yfir borð-
ið, og hugði vandlega að vínflöskuhum. Loksins
kallaði hann á þjón einn og sagði: „Er það
meiningin, að maður eigi ekki að fá brennivlns-
snaps hérna“r Þjónninn hneigði sig hvað eptir
annað, og fór eitthvað að afsaka sig í hálfum
hljóðum. „Eruð þér orðnir svo „fínir" hérna, að
þér berið ekki lengur þessháttar á borð“ bætti
þá kóngur við, og horfði með vanþóknunarsvip á
þjóninn, er nú þaut burtu til veitingamannsins,
og kom aptur með fulla brennivínsflösku. Það
hýrnaði yfir gestunum, og ánægjan skein út úr
andliti konungsins, en rússneska stórfurstafrúin
klappaði saman lófunum.
Soldán nokkur í Suður-Afriku, Luke Janlje að
nafni, átti fyrir skömmu í ófriði við Englendinga
og var tekinn höndum af Háskotahersveit einni
undir forustu Searle liðsforingja. Viku síðar
fékk liðsforingi þessi skipun um að senda hinn
handtekna soldán til Fort Natal, og skyldi varð-
lið gæta hans á leiðinni. En svo leið og beið
og soldán kom ekki. Var þá farið að grennslast
eptir, hvernig á því stæði, og játaði þá Searle, að
hann hefði umsvifalaust skorið höfuðið af þessum
svarta höfðingja, og látið smyrja það til þess að
gefa það gripasafni einu. Eigi er þess getið, að
liðsforinginn fengi neina áminningu fyrir þetta til
tæki sitt.
/