Þjóðólfur - 28.10.1898, Page 1

1
ÞJÓÐÓLFUR.
50. árg.
Reykjavík, föstudaginn 28. október 1898.
Nr. 50.
9F- Næst* blaO ÞjóOólfs flmmtiu
ára afmælisblaO hans, meO fylgi—
bltfOum kemur út laugardaginn 5.
nóvember.
Otto Wathne
hinn alkunni framkvæmdar- og dugnaðarmaður
«r látinn. Hann andaðist snögglega (úr hjarta-
slagi ?) á skipinu „ Waagen" á leið frá Aust-
fjörðum til útlanda um miðjan þ. m. En
fregnir um það eru enn óljósar. Sagt, að
gufuskipið „Egill" hafi á leið hingað til
lands hitt „Waagen" nálægt Færeyjum, og
hafi hann tekið lík Wathnes og flutt það til
Seyðisfjarðar til greptrunar.
Það er mikill mannskaði að Wathne
fyrir ýmsra hluta sakir, en einkum mega
Austfirðingar sakna hans, því að hann hefur
verið þar höfuðfrömuður margra mikilsháttar
framkvæmda og atvinnubóta mörg ár undan-
farin og lét sér jafnan mjög annt um vöxt
og viðgang þessa landshluta sér í lagi. En
landið í heild sinni hefur einnig mikils misst
við fráfall hans, því að hvernig sem menn
skoða starfsemi hans, mun engum dyljast,
að landi voru mundi betur vegna, ef vér
ættum marga hans líka, að framkvæmdar-
semi, áræði og dugnaði í því að hagnýta
sér auðsuppsprettur landsins, og þótt Wathne
sjálfur hafi, ef til vill, eigi orðið stórauðugur
maður af viðskiptum sínum hér við land, þá
mundu þó fáir í hans sporum hafa leikið
það eptir honum, að gera það, sem hann
hefur gert, og koma hingað frá Noregi alls-
I?us og öllum ókunnur með tvær hendur
tómar, enda mun enginn geta neitað því,
að mikið hafi verið í manninn spunnið. —
Hann mun hafa verið rúmiega fimmtugur,
or hann lézt. Var kvæntur íslenzkri konu,
Guðrúnu dóttur Jóns Oddssonar fyr hafnsögu-
manns hér í Reykjavík.
Þá er fregnin um fráfall hans barst hing-
að með „Hólum" í gærmorgun voru tánar
víðast hvar dregnir í hálfa stöng hér í bæn-
um.
Vítaverður ósiður.
(Framh).
í sálnaregistrum eða manntalsskrám frá
1896, er vér höfum fengið úr nokkrum presta-
köllum landsins, má sjá, hversu allskonar ó-
nefni eru nú farin að tíðkast. Einkum eru
kvennmannaheitin yfirleitt miklu afskræmis-
legri, en karlmannaheitin. Einkennilegt er
það, hversu allskonar samsetningar við »ást<
eru almennar, t. d. Ástmann, Ástmundur,
Ástvaldur, Ástvin, Ástrós o. s. frv. Kvenn-
mannaheitin: Snót, (í Dalasýslu), Fjóla (í
Norðurmúlasýslu), Eygló (í Reykjavík), Hug-
Ijúf og Sumarrós (í Skagafirði) eru að vfsu
eigi ljót nöfn, en dálítið óviðkunnanleg eru
þau. Sóley, Eyrarós, Baldursbrá, Hrafna-
klukka, Ástljúf, Haustrós mundu t. d þykja
skrítin eiginnöfn, en þau eru í fullu samræmi
við hin fyrnefndu, og engu lakari. Svo ó-
viðkunnanleg og tilgerðarleg, sem þessi nöfn
eru, geta þau kallazt sómasamleg í saman-
burði við önnur verri.
Sem lítið sýnishorn þess, hversu undar-
leg ónefni fólki getur komið til hugar að
klína á börn sín tökum vér t. d. 5 presta-
köll, er vér höfum fengið sálnaregistur frá,
eitt í Dalasýslu, eitt í Strandasýslu, eitt í
Skagafirði, eitt í Eyjafirði og eitt í Norður-
múlasýslu. Úr hverri þessari sýslu höfum
vér að eins fengið eitt sýnishorn, svo að
fleiri eru ekki til samanburðar, en það má
geta nærri, að ónefnin eru ekki fleiri tiltölu-
lega í þessum prestaköllum, heldur en 1 hin-
um, er oss vanta skýrslur úr.
í prestakalli þvf í Dalasýslu, sem hér er
um að ræða finnast t. d. einnefnin: Maríis.
Sigurvin, Elísabjörg og Feldís, og eru þau
ekki svo herfileg, en verri eru nöfnin Bjarna-
sigrún, og Bjarnaþórey. Slíkur andhælis-
skapur, eins og lýsir sér í þelm nöfnum get-
ur gengið æði langt. Eptir því mætti eins
skíra t. d. Bjarnasigríður, Eyjólfsþórunn, Ö-
lafsþorbjörg, Þórðarragnhildur o. s. frv. Það
eru dáfalleg nöfn eða hitt þó heldur. Af
tvínefnum í þessu prestakalli eru t. d. Lilja
Lalíla, Lovísa Svafa, Indíana Torfhildur og
Bjarney Sigurmey en af fleirnefnum: Guð-
munda Valgerður Mikkelína og Jóhanna Eyj-
ólfa Ólavía Seymora (eða Seymorca). Ekki
vanta nöfnin. Þetta síðasta nafn er afar-
hlægilegt ónefni á einu höfði, og er undar-
legt, að prestar skuli ekki koma vitinu fyrir
fólk með slíka vitleysu. Barn þetta hefur
líklega átt að heita eptir Jóhönnu Seymour
Englandsdrottningu á 16. öld(!l), en þá hef-
ur orðið að breyta endingunni í Seymoura
eða Seymorca, og svo hefur einhver Eyjólf-
ur og Ólafur endilega þurft að komast að
með drottningarnafninu, og þá hefur orðið
úr því þessi fallegi samsetningur. — í þessu
sama prestakalli finnst og annað nokkuð ein-
kennilegt skírnarnafn: Ólafur Þórðarson Guð-
finnur(l). Það má nokkurnveginn gizka á,
hvernig þetta nafn muni til orðið. Barnið
hefur verið skírt svona eptir einhverjum Ó-
lafi Þórðarsyni, er hefur verið andaður, og
nafnið Guðfinnur hefur átt að sýna, að þessi
Ólafur Þórðarson væri kominn til guðs,(l) og
barnið hefur verið skírt „Þórðarson", til þess
að menn skyldu ekki villast á því, hvaða Ó-
fafur það væri, sem farið hefði til himnaríkis
og barnið héti eptir, því að Ólafur pá og
Ólafur uppá er ekki hið sama og allir Ó-
lafar verða sjálfsagt ekki sáluhólpnir. — Slík
og þvílík nöfn eru blátt áfram hlægileg, og
það ætti fólk almennt að sjá, en þaðsérþað
ekki, og þykir þetta bæði fallegt og
eðlilegt. Annars er sá herfilegi ósiður víða
farinn að tíðkast, að skíra börn fullu föður-
nafni annars manns, t. d. Jón Árnason, Ó-
lafur Jónsson o. s. frv. eða þá með eignar-
fallsendingunni t. d. Jón Benedikts, Eyjólfur
Einars, Jón Eyjólfs o. s. frv. og er hvort-
tveggjasamaafmánin. Stundum erubörneinnig
skírð fullum ættarnöfnum annara manna, þótt
þau eigi ekkert skylt við þá ætt. Þannig
var einhver Páll Briem vinnumaður suður í
Krísuvíkurhverfi í hitt eð fyrra, þá á þrítugs
aldri, og hefði aldurinn samsvarað, hefði
manni dottið í hug, að amtmaðurinn yfir
Norður- og Austuramtinu hefði sagt af sér
embætti, og ráðizt í vinnumennsku suður í
Krísuvík. En þessi Knsuvíkur-Páll á oss
vitanlega ekkert skylt við Briemsættina, en
þetta hefur verið skírnarnafn hans, er hann
sjálfsagt tekur sem ættarnafn, og eykur svo
kyn sitt í blóra við „Brímana". Vér höfum
einnig heyrt, að á Norðurlandi væri einhver
Eggert Briem og Ólafur Briem, er ekkert
ættu skylt við þá bræður: sýslumann Skag-
firðinga og umboðsmanninn. Hverveitnema
þeir séu bræður Krísuvíkur-Páls, og karl fað-
ir þeirra hafi látið alla syni sína heita bókstaf-
lega í höfuðið á hinum bræðrunum, Eggerts-
sonum, að svo miklu leyti, sem sonafjöldi
hans hefir hrokkið til. Þeir séra Eiríkur
Briem og póstmeistarinn mega ef til vill búast
við, að einhver Eiríkur Briem og Sigurður
Briem fari að gera þeim ónotalegar skrá-
veifur, þá er minnst varir.
(Niðurl. næst.)
Ljósmyndan af
himinhvolfinu.
Eptir Camille Flammarion.
(Frh.). Nú á tímum ljósmynda menn leiptrið, sem
menn svo í næði geta athugað á myndunum, er
sýna baráttu rafmagnsneistans, þegar hann þýt-
ur gegnum lopthafið og rnætir þar þúsundum
mótspyrna, þúsundum hvers kyns þröskulda, er
koma honum til að breyta stefnu sinni, svo að
hreyfing hans verður öll í hlykkjum. Menn ljós-
mynda hest á harða spretti, svo sem stæði hann
kyrr, menn ljósmynda eimreið í skyndiferð, menn
ljósmynda fallbyssukúluna og henda hana þannig
á fleygingsferð sinni.
Ojá, þetta tilbúna sjáaldur sér skjótar og
betur, og af því að það hefir eiginlegleika, sem
er alveg gagnstæður því, sem á sér stað um
augu vor, þá fær það skyggnzt inn 1 þau hyldýpi,
þar sem vér aldrei lítum og aldrei fáum litið
neitt. Og það er ef til vill þessi hæfilegleiki,
sem er enn furðulegastur af öllu.
Lítum t. d. í kfki, þar sem fjarglerið er 3»