Þjóðólfur - 06.01.1899, Blaðsíða 1

ÞJÓÐÓLFUR.
51, árg. Reykjavík, föstudaginn 6. janúar 1899. Nr. 1.

Gleðilegt nýár, landar góðir!
Enn einusinni hefur Þjóðólfur göngu
sína meðal yðar og óskar yður góðs gengis
°g alls fagnaðar á hinu nýbyrjaða ári. Hann
þarf ekki að lýsa stefnu sinni eða telja upp,
hvað hann ætli að flytja. Hann er gamall
kunningi. Og þótt hann sé nú af barnsaldri
kominn er hann eigi svo þreyttur á löng-
um erli, að hann geti ekki enn fylgzt með
hinum yngri félögum sínum. Væntir hann
uú sem fyr, að hann verði kærkominn gest-
ur hjá yður, landar góðir, og vonar, að þér
sýnið honum sömu velvild og hugulsemi
sem hingað til, bæði í orði og verki, greiðið
götu hans á allan hátt, og útvegið honum
rnarga góða og áreiðanlega viðskiptamenn.
Það er auðvitað ekkert sældarbrauð að gefa
ót stór blöð hér á landi á þessum tímum,
og lítt ánægjulegt starf, ef menn sjá engan
3vöxt erfiðismuna sinna, enga upphvatningu
Tir neinni átt, eða neina almenna hlutdeild í
málum þeim, er menn berjast fyrir. Verði
menn ekki varir við annað en hugsunarleysi
•deyfð og doða, hvernig sem ýtt er við fólk-
inu, þá er engin furða, þótt menn þreytist á
slíku Sisyfoserfiði, Þjóðin sjálf verður að
vera vakandi, kunna að gera greinarmun á
réttu og röngu og láta ekki allt sem vind
um eyrun þjóta. Hún verður að hafa virð-
ingu fyrir sjálfri sér, og kunna að meta rétt,
hvað henni miðar til heilla eða óheilla, ann-
nrs dagar hún að lokum uppi sem nátttröll,
'tilfinningarlaus fyrir öllu, sem að henni er
rétt, jafnt illu sem góðu.
Þjóðólfur hefur ávarpað yður á 50 ára
nfmæli sínu fyrir 2 mánuðum, og þarf því
ekki að gera það frekar nú. Hann fylgir
sömu meginreglu sem fyr og hún er þessi:
Áreiðanlegir kaupendur — óháð rit-
stjórn.
Þjóðólfur er enn sem komið er hvorki
styrktur af almannafé, af stjórninni, né með
samskotum einstakra manna. Hann vill helzt
Vera laus við slíka hjálp, svo lengi sem unnt
er> því að hann hatar öll tjóðurbönd, hverju
nafni sem þau nefnast.
Að svo miklu leyti sem rúm leyfir mun
^jóðólfur flytja enn sem fyrr innlendan sagna-
íróðieik, og eruþví fróðir mennbeðnir um að
Benda blaðinu stutta söguþætti um kunna
Illenn, sagnir o. fl., sem til fróðleiks heyrir.
Nýir kaupendur að þessum 51. árg. eru
^eðnir að gæta þess, að þeir fá ókeypis
^renn sógusöfn blaðsins i8pp, 1896 og 1897
e- yfir joo bls., án þess borgað sé
yrirfram og par að auki 50 ára afmœlisblað
Jóðólfs með 2 fylgiblöðum, ef þeir borga
arganginn um leið og þeir panta hann. Og
^Cndi sami maður borgun frá 3—4 nýjum
auPendum, fær hver þeirra skrautprentað
nyndablað með 6 myndum af ritstjórum
Þjóðólfs, og verður það að líkindum sent út
um land með pósti seint í febrúar, eptir því
sem síðar verður auglýst.
SjÉf* Borga má blaðið með innskript-
um til kauþmanna í Reykjavík.
Nýir kaupendur gefi sig fram
sem allrafyrst.
Frá Noregi og Danmörku,
Ferðasöguágrip
Eptir
MATTH. JOCHUMSSON,
VI.
»Já« — hugsar lesarinn — »svo marg-
ir skreppa nú til Hafnar, að ekki þykir í
frásögur færandi«. Það er nú svo. En eru
ekki sömu pistlar og guðspjöll notað ár út
og ár inn, og getur farið vel — ef klerkur-
inn er ekki því meiri hærupoki? í mínum
augum er láð og lögur lögmál og evangelí-
um, himin og jörð heilög ritning, en eyjar
og andnes, byggðir og bæir, jafnmargir pistl-
ar og guðspjöll, já, og heila ferðalagið ein-
tómir óþrjótandi textar—lifandi textar! Þeg-
ar „Arendal" sveif með mig frá Björgvin 2.
sept. og stefndi suður sund, hina fornu »inn-
leið“ í björtu og blíðu veðri — þá var „Gyðu
konu minni" skemmt, sem sé minni norrænu
sál. Og er við færðumst út sundin á Sunn-
hörðalandi þurfti eg að neyta augnanna, áð-
ur dimmdi, enda voru sundin víða þröng og
útsýni misjafnt. Fórum við um kveldið og
til næsta kvelds, því víða varð við að koma,
sömu leið og nefnd er (sem dægur siglingr)
í vísu Þórðar Sjárekssonar, er svo hljóðar:
„Sveggja lét fyrir Siggju
sólborðs goti norðan;
gustur skaut gylfa rastar
glaumi suðr fyr’ Aurnar.;
en slóð-goti síðan
Sæðings fyrir skut bæði.
Hestr óð lauks fyrir Lista.
lagði Körmt og Agðir“.
Þ. e. nálægt 40 mílna sigling suður
með landi frá Sunnhörðalandi til Líðandis-
ness. Eyjan Aumar þekkist enn, svo og
stóreyjan K'órmt fyrir Haugasundi, og eyj-
arnar Storð, Mostur og margar fleiri, alkunn-
ar af sögunum. (Eg nefndi í fyrri grein minni
Askeyna fyrir framan Björgvin rangt. Hún
hét Fenhring í fornöld, en bærinn á Aski.
Skammt þaðan er og eyjan Herðla, sbr. Egilss.)
Lítið sést til fjalla, er farin er innleið, en
víða er þó heldur hálent, gráberg og fura,
fura og gráberg, hryggir og dældir fagrar á
milli, og ey við ey, sigling svo þröng, að
víða má kasta steini í land á hvert borð er
vill. Svo er t. d. Karmtarsund; var eg á
flakki þegar lagt var að í Haugasundi, sem
er töluverður bær. Var mér bent á í dimm-
unni, hvar gnæfði bautasteinninn nýi, eða
varðinn á leiði Haralds hárfagra. Sá eg þaj
fátt annað, sem eg gat greint, nema bryggj-
ur og varningsbúr við höfnina. Ekkert var
tungl, en stjörnubjartur himinn, sá er frá
mörgu kunni að segja yfir höfði „Jóni“—
Haraldi gamla lúfu.
„Og den saga-nat som sænker
drömme paa vor jord“,
segir Björnstjerne, og kom mér þá það og
fl. í hug. Þetta er á hinu forna Rogalandi,
sem nú nær yfir Stafanguramt, eða meir.
Þar áttu þeir Hálfsrekkar og Heljarskinn
forðum ríki. Var hér fyrrnm mjög herskatt.
Við Bókn féll Erlingur Skjálgsson:
„Öll lá Erlings fallin—ungr fyrir norðan Tungur—
skeið vann skjöldungr auða — skipsókn við þröm
Bóknar",
kvað Sighvatur skáld. Þegar lýsti, varkom-
ið opið haf á stjórnborða. Hét það fyrrum
Bóknarfjörður. Gengur þá inn Stafangurs-
íjörður. Var allljóst, er við lögðum inn til
bæjarins, en fátt fólk risið úr rekkju. Þar
er verzlun mikil og yfir 30,000 íbúar, en fátt
um stórhýsi að sjá eða stofnanir, en dóm-
kirkja er þar forn og fræg. Var þaðan far-
ið jafnharðan. Er þar af firðinum víðsýni
mikið, ekki ósvipað og inn Breiðafjörð; mynd-
ar Rogaland þar fagran og víðan fjallahring,
svo sem augun eygja í landssuður, austurog
norður, Enn komu nokkur sund, en því
næst opið haf; liggur þá leiðin fyrirjaðarog
og svo Lista. Þar (fyrir sunnan Jaðar) end-
aði Rogaland, en þá tóku við Agðir og náðu
suður til Líðandisness, Veður var hið feg-
ursta. Við Jaðar og Lista er fátt um hafnir;
þótti þar og ekki háskalaust að sigla lang-
skipum, þegar styrma tók og styttast dagar.
En nú er ekki að slíku farið, og skiptast 6
stór og fríð gufuskip um að flytja menn og
farangur á viku hverri milli Kristíaníu og
Björgvinar. Ströndin er hér klettótt og
brimótt, land að mestu skóglaust og
nokkuð magurt, langt til fjalla. Mér var
sýndur Sóli, bær Erlings; stóð bærinn hátt,
og víða blöstu við kirkjur, garðar og akrar
en engir kaupstaðir. Þar er vík ein, er fyrr-
um hét Hafursfjörður, sem orustan er við-
kennd. Við komum í Eikundasund (Eke-
sund). Það er örmjór, langur og krókóttur
fjörður milli lands og eyjar (Eikreyjar), og
verður þar hver maður áttaviltur inni; má
sama segja um Flekkufjörð þar suður af.
Ognar hverjum, sem nú fer þessar leiðir og
nýtur hinna ótölulegu vita og uppdrátta, að
hugsa um ferðir fyrri manna gegnum þá ref-
ilsstigu. Um nóttina náðum við fyrir Líð-
andisnes og lögðum inn í hina inndælu höfn
við Kristianssand. Og þegar er við vorum
lagstir, flutti eg um borð í póstskipið, „Ny-
land“, er daglega gengur þar í milli og Frið-
rikshafnar á Jótlandi.