Þjóðólfur - 21.04.1899, Síða 3

75
ár. Ef þetta er ekki að gera sig hlægilegan, þá
vitum vér ekki, hvernig unnt er að gera það.
Meira að segja þótt báðirfitstjórarísafoldarlégðu
saman alla sína stjórninálavizku (!) þá gætu þeir
alls ekki, þótt þeir ættu líf sitt að leysa, ritað
eina einustu grein, er staðið gæti á sporði grein
skólapiltanna í Þjóðólfi. Það er nú svo skrítið,
mínir elskanlegu!, þótt ykkur kunni að þykja það
hart. Grein skólapiltanna er miklu betur hugsuð,
miklu betur og skjmsamlegar rituð, miklu röksam-
legri, gleggri og skiljanlegri öllum almenningi, en
nokkur einasta grein, sem ritstjórar. Isafoldar hafa
skrifað um málið frá sínu sjónarmiði, þá er þeir
hafa verið einir um hituna, og eigi farið í smiðju
til sér vitrari manna, eins og þeir hafa mjög opt
gert, haft lögfræðilegan ráðanaut sér til léiðbein-
ingar til þess að „skandalísera" ekki allt of ber-
sýnilega á „allra einföldustu atriðum málsins." Og
svo þykjast þessi pólitisku núll vera að knésetja
gamla og margætða stjórnmálamenn, þá er þau
■(p. núllin) geta ekkí einusinni staðið á sporði pilt-
um í 4. og 5.bekklærðaskólansbáðir tveir. — Tii
þess að hnekkja Þjóðólfsgreininni þarf meira en
að setja upp spekingssvip, leggja undir flatt, og
læða úr sér fáeinura smekkleysum umhöfundana,
hversu óhæfilegt það sé, að skólapiltar (1) skuii
leyfa sér að hugsa eða rita um almenn mál, án
þess að biðja Isafoldar smekkmennina um leyfi.
Og svo klykkir blaðið út með endemis lokleysu
um skólapilta og púður. En það vantar alveg
púðrið í þá grein, því að það er aldrei til og
verður aldrei til hjá Isafold, meðan hún er í hönd-
um þeirra manna, sem hún ernú. Þeir hafa að vísu
þótzt finna púðrið hjá Valtý, en nú er það kom-
ið upp úr dúrnum, að það hefir verið missýning
■ein, og nú eru veslings ritstjórarnir farnir að trén-
ast upp á honum og snúa við honum bakinu, því
að þá er Eimreiðargreinin kom, hefur einhver
kunningi þeirra stungið því að þeim, að ekki
mundi nú síðar vænna að víkja við, og betra væri
að yfirgefa skipið, áður en það sykki alveg, og
eru það ekki eins dæmi, því að sagt er að rott-
urnar geri það líka, bæði „kirkjurottur" og aðr-
ar, og eru þær þó ekki taldar mjög skynugar.
Óspektir í lærOa skólanum hafa
nú, gagnstætt allri blaðavenjuhér, verið, gerðar að
umtalsefni í »ísafold«, og þeim lýst svo, að for-
eldrar og vandamenn pilta gætu haft fyllstu á-
stæðu til að ugga um líf þeirra 1 skólanum.
Sannleikurinn er, að það er miklu meira gert
air þessum óspektum, en ástæða er til. Það þarf
ekki nema einn eða tvo gikki í hverri veiðistöðu
til að brjóta góða reglu og fremja strákapör.
Nú hafa 2 piltar verið reknir burtu, og verða ef
til vill reknir fleiri, ef þessar óeirðir halda áfram.
Það er undarlegur hugsunarháttur, sem þó mun
bóla á hjá sumum bæjarmönnurn og fleirum að
ihata gaman af því, ef allur skólinn kæmist í
uppnám. Og það er mikill ábyrgðarhluti að
blása eldi að slíkum kolum, hver sem það gerir.
Piltar sjálfir verða að gæta sóma síns og skól-
ans, og taka sjálfir í taumana, þá er einhverjir
félagar þeirra »fara yfir strykið« eða aðhafast
nokkuð, sem er verulega »ljótt«, því að það er
stór munur á því og meinlausum brekum. Og
nú eru í skóla margir þroskaðir og efnilegir
drengir, sem trúa má til þess að styðja góða
reglu, því að enginn skólastjóri, hversu góður og
stjórnsamur sem hann er og engin skólastjórn,
getur stjórnað án alls stuðnings innan að, og
vanti hann, eru engin önnur ráð en að grípa til
þeirra neyðarúrræða, seni koma öllum piltum
I koll, saklausum jafnt sem sekum. Og það er
sannarlega hart. — Það er annars harla undar-
legt, að þessar óspektir í skólanum í vetur virð-
ast hafa beinzt allmjög að rektor persónulega,
án þess menn hafi getað fundið honum neitt
sérstakt til saka. Og þegar þess er gætt, að
ekkert hefnr bólað á samskonar óspektum und-
anfarna vetur, er hann hefur haft stjórn skólans
á hendi, að hann er viðurkenndur ágætur kenn-
ari af öllum lærisveinum sínum, og að engum
getur verið annara um hag pilta og sóma skól-
ans en honum, þá liggur næst að ætla, að þess-
ar óspektir stafi af undirróðri eða miður hollum
áhrifum utan að á einstaka ófyrirleitna pilta,
hvaðan sem sú alda er runnin. Þeir, sem unna
sóma skólans og hafa lifað þar beztu og skemmti-
legustu ár æfi sinnar, munu allir óska, að skól-
inn setji ekki blett á sitt »góða nafn og rykti«
með neinu óviðurkvæmilegu atferli. Það er nóg
svigrúm til að leika sér í skóla án þess.
Athugavert í meira, lagi er það, hvernig
útlendingar og útlend auðmannafélög eru farin
að teygja angalýjurnar til vor: til landeigna hér,
málma í jörðu og fossa. Þetta verður ekki til
þess að flytja fé inn í landið, heldur til að svipta
oss því, er vér hötum, til að leggja á oss hapt
einokunar og ófrelsis, binda hendur vorar á ó-
komnum tíma, og ef til vill gera oss að ánauð-
ugúm þrælum erlendra kúgara, er sjúga úr oss
síðasta blóðdropann. Varið ykkur því landar
góðir á þessum útlendu fjárgróðafélögum, er vilja
fá ykkur til að láta af hendi, til sölu eða leigu,
spildur úr jörðum yðar. Þér vitið ekki, hve
mikils virði það getur orðið fyrir sjálfa yður eða
eptirkomendur yðar, það sem útlendingarnir eru
nú að seilast eptir hjá ykkur fyrir lttið gjald.
Og furðulegt má það heita, sem heyrzt hefur, að
enskt félag nokkurt ætli sér að M tangarhaldi
á öllum fossum á Islandi, og enn furðanlegra,
hafi því nú þegar orðið töluvert ágengt í því. En
þessir góðu herrar hafa llklega ekki athugað það,
að þingið getur hér tekið í taumana, og bannað
einstökum útlendingum og félögum að gera til-
raunir til þess að sleggja undir sig landið« — á
hvern hátt sem, því pr varið —eða takmarkað það
svo, að engin hætta stafi af því. Og það ereitt
meðal annars, sem þingið í sumar verður að í-
huga, því að síðar getur það verið um seinan.
Það er seint að byrgja brunninn, þegar barnið
er dottið í hann.
Veturi 11 n er liðinn, en sumarið gengið í
garð, að nafninu til, því að veðuráttan er enn
lítt sumarleg. Munu allir óska, að sumar þetta
verði blessunarríkt og farsælt fyrir land og lýð,
að veðuráttan verði eigi að éins hagstæð, heldur
að það verði einnig happasmnar í pólitíkinni, og
að úr þeim skýjum greiðist, sem nú eru á hinum
pólitíska himni, því að útlitið hefur sjaldan verið
þar dekkra en nú, á ýmsan hátt: sundrung og
flokkadráttur í öllum áttum, engin alvara í neinu
og áhugi manna lítill, eða með öðrum orðum
hálfgerður eymdar- og vonleysisbragur á öllu, og
þess vegna hefur sjaldan verið jafn dapurt yfir
þjóðlífi voru sem nu. En menn mega ekki missa
móðinn og örvænta, því að allt jafnar sig. Það
er enginn vafi á því, og með þeirri sannfæringu
óskum vér löndum vorum gleðilegs sumars og
alls góðs gengis.
í kjöri um Goðdali eru séra Brynjólfur
Jónsson á Olafsvöllum og séra Hafsteinn Péturs-
son í Winnipeg. Aðrir sóttu eigi.
Ný rit send ritstjórninni. 1. Nýtt barnalœr-
dómskver. Eptir Thorvald Klaveness prest í Kristj-
aníu. Þórhallur Bjarnarson íslenzkaði. Kostnað-
armaður Sigfús Eymundsson 60 bls. 8. 2. Um-
rœður um íslenzka stafsetning á fundi hins íslemzka
stúdentafélags 27. jan. 1899. Gefið út að tilhlut-
un stúdentafélagsins 31 bls. 8. Er þetta fyrirlest-
ur dr. B. Olsen um stafsetningu hins , svqnefnda
blaðamannafélags, og hefur hans verið áður
getið hér í blaðinu. Þar . er og prentuð ræða
H. Kr. Friðrikssonar á sama fundi. En Jón
Olafsson hefur að sögn látið prenta sérstak-
lega eitthvað í líka átt, og bann talaði á
fundinum til málsbóta fyrir stafsetningarreglur
þessara blaðamanna, er sömdu þær. 3. Garð-
yrkjukverið litla („Hið íslenzka garðyrkjufélag")
1899. Þar eru nokkrar smáritgerðir um garð-
yrkju eptir Arna Thorsteinsson (landfógeta), Að-
alstein Halldórsson og Einar Helgason. Kostar
20 aura. 4. Sex ritlingar guðrækilegs efnis eptir
Einar Jochumsson í Amerfku, mestallt í bundnu
máli („Örkin nýja“ „Dómur Messíasar", eða „Guð-
spjall" og „Dómsdagur" í fernu lagi). Sennilegt,
að meðritstjóri ísafoldar minnist á ritlinga þessa
og dæmi þá, því að þeir háfa eflaust verið send-
ir honum frá höf. til umsagnar.
Manualát Hinn 15. febr. síðastliðinn lézt
að Neðri Brunná 1 Saurbæ ekkjan Margrét Magn-
úsdóttir, 90 ára gömul. Hún var fædd 9. marz
1809 á Brekku í Saurbæ, þar sem foieldrar hennar,
Magnús Hallsson, og Guðrún Jónsdóttir, bjuggu
þá. Avið 1838 giptisf hún Kristjáni Bjarnasyni
frá Saurhóli, og bjuggu þau lengst af á Stóra
Múla og Neðri Brunná og þar andaðist maður
hennar sumarið 1894, eptir nærfelt 56 ára hjóna-
band. Af 15 börnum þeirra eru aðeins 5 á lífi:
Bjartmar hreppsnefndaroddviti á Neðri Brunná,
Magnús bóndi á Hafnarhólmi við Steingrímsfjörð,
Kristján bóndi á Stóra Múla'í Saurbæ, Arnbjörg,
ekkja f Vesturheimi, og Anna, ógipt á Neðri
Brunná. — Margrét sál. var stök dugnaðar- og þrek-
kona, og er því viðbrugðið með livílíkum dugn-
aði hún stóð í stöðu sinni, því efnahagur þeirra
hjóna var framanaf þröngur, en fjölskyldan mik-
il. Hún var góð og skyldurækin eiginkona og
ástrík móðir barna sinna. Hún varkona trúræk-
in og guðhrædd, fremur en flestir samtíðarmenn
hennar, fróð og minnug og hélt óskertri sjón,
svo að hún gat lesið smátt letur án gleraugna,
allt til hinnar síðustu stundar. Heilsugóð var
hún alla æfi og klæddist daginn aður en hún
andaðist.
(X.)
Nýdáin eru: Þorvaldur Vigfússon bóndi á
Heiluá Arskógsströnd, vel þokkaður maður (ý 7.
f. m.), ennfremur Jóhanna Jónsdóttir, tengdamóð-
ir Guðmundar bónda Jónssonar á Ketilsstöðum f
Jökulsárhlíð, dugnaðarkona, hnigin að aldri og
Katrín Magnúsdóttir (frá Asgrímsstöðum Asmunds-
sonar) kona Þorsteins bónda Stefánssonar á Stóra-
bakka í Hróarstungu, en systkinabarn við Jón
alþm. á Sleðbrjót, atorkusöm myndarkona.
Hinn 28. f. m. andaðist úr brjóstveiki Ivar
Jónatansson bóndi á Litlaseli hérí bænum, á
67. aldursári, fæddur í Laxnesi f Mosfellssveit
8. apríl 1832, kvæntist 8. nóv. 1872 Ólöfu Bjarna-
dóttur ættaðri austan úr Landeyjum. Af börnum
þeirra eru 3 á lífi: 1 piltur innan fermingar og 2
dætur uppkomnar og er önnur þeirra gipt. Ivar
heit. bjó alla sfna tíð laglegu búi og stundaði sitt
snotra heimili sem bezti húsfaðir og dugandis
maður, enda var hann hvers manns hugljúfi, og
stakur dyggðamaður í einu sem öllu. Frá því
hann náði fullorðins aldri bjó hann hér í
bæjarfélagi Reykjavíkur sem nýtur og góður bú-
höldur, viss og vandaður f öllum sínum fjárútlát-
um og viðskiptum, hvort heldur var við æðri eða
lægri, Vér höfum þvf við fráfall hans þeim fé-
lagsbróður á bak að sjá, sem í sannleika mátti
teljast með nýtustu mönnum 1 bændaröð.
(B.)