Þjóðólfur - 28.07.1899, Blaðsíða 2

146
sem voru í anddyri hússins, ekki höfðu neina
hugmynd um, heldur bjuggust við að verða kall-
aðir inn til að greiða atkvæði, þegar hinn flokk-
urinn kæmi fram, notaði fundarstjóri til að bera
upp tillögu séra Sigurðar n. 1. „Valtýskuna", með-
an flokkur hans var innan grinda, og án þess
að þeir, °r á móti voru, vissu neitt, um hvað ver-
ið var að greiða atkvæði. Þá var handaupprétt-
ingin tekingild.
Það er því ljóst, að enginn, hvort sem hann
er með „Valtýskunni" eða ekki, getur öðruvísi
skýrt frá þjóðvilja kjördæmisins, en að 24 hafi
verið með „Valtýskunni", en 31 eða jafnvel 35 á
móti.
I enda þessarar „Þjóðvilja"gr. segirritstjórinn,
að eg hafi verið „eini fundarmaðurinn, sem halda
vildi fram Benskunni". Annaðhvort hlýtur rit-
stjórann að hafa hraparlega misminnt, eða hann
hefur af einhverjum óskiljanlegum hvötum sagt
það, sem hann ekki hafði minnstu ástæöu til. Ef
það á að skiljast svo, að eg hafi látið það í ljósi
með orðum eða atkvæðagreiðslu, að eg væri
hlynntur stjórnarfyrirkomulagi því, er kennt er
við hr. B. Sveinsson, þá er þessi umsögn ritstjór-
ans tilhæfulaus ósannindi; atkvæðagreiðsla fór
engin fram í þá átt á fundinum, og eg tók að
eins einu sinni til máls 1 stjórnarskrármálinu, og
lutu orð mín eingöngu að frumv. efri deildar
frá síðasta þingi, og sérstaklega að breytingunni
á 61. gr. stjórnarskrárinnar frá 74, mest út af því
að mér þótti 2. þingmaður Isfirðinga nota í frek-
ara lagi aukaþingskostnaðar-grýluna, til að fága
með stjórnarbótaskoðun sína; eg hjelt líka, ef að
stjórnarfyrirkomulag það, sem þingmennirnir héldu
fram n.l. „Valtýskan", hefði þá kosti, sem þeir
töldu upp, þá þyrfti ekki að brúka eins auðvirði-
legt vopn og aukaþingskostnaðinn til að ryðja
því burt.
Að endingu skal eg geta þess, að eg get ekki
betur skilið en að allir þeir, sem töluðu á furid-
inum, að undanskildum þingmönnum, væru óá-
nægðir með stjórnarfyrirkomulag það, sem sam-
þykkt var 1 efri deild á síðasta þingi, og víst er
um það, að enginn hélt því fram nema þingmenn-
irnir.
Þorfinnsstöðum í júlí 1899.
G. Á. Eiríksson.
Bankabygrgingin nýja.
Ætlazt er til að hún verði sýnd almenningi,
aðeins fullorðnum, fyrstu dagana í ágúst. Er
unnið að henni fram á nætur til þess að hala
hana fullgerða um það leyti, bæði innan og ut-
an. Hún er eflaust mesta skrauthýsi hér á landi,
fyllilega á borð við líkar byggingar ístórborgun-
um. Vér skutumst þar inn snöggvast um kvöld-
ið. Vér bjuggumst við þungri hurð upp að ljúka
eptir stærð, en hún var létt sem fis, svo vandlega
er frá því sem öðru gengið. Fordyrið er sér-
staklega prýðilegt með skrúðmáluðum veggjum
og upphleyptum myndum. Loptið í fjórum hvylft-
um, er mætast í miðju, og hangir þar niður for-
kunnar fagurt ljósker. Allur vesturhelmingurinn
er einn stór salur, afgreiðslustofa bankans, einkar
björt og prýðilega vönduð. Gólfið í fordyrinu
og þeim hluta afgreiðslustofunnar, sem ætlaður er
almenningi og mest verður umferðin um, er úr
brenndum leir svo hörðum, að í tvo daga var
verið að reka nagla niður í gólfið til að festa
járnristir framarlega í fordyrinu. Er gólfið í fer-
hyrntum skrúðmáluðum flötum. Á afgreiðsluborð-
inu um þveran salinn má sjá merki íslenzkrar
skurðlistar. Er það verk hins efnilega tréskurð-
armanns, Stefáns Eiríkssonar, sem og hefur verið
látinn gera stoðir þær í fornum stíl, er prýða
stigann upp á loptið. Var það vel hugsað að
nota til þessa innlenda krapta. I austurhelmingn-
um er fyrst biðherbergi fyrir þá, er finna vilja
bankastjórnina að máli, en hún á að sitja í löng-
um sal fyrir austurendanum og þar innar af er
aptur sérstakt herbergi fyrir bankastjóra sjálf-
an. Uppi á lopti erti tveir stórir salir á við af-
greiðslusalinn niðri; var Bertelsen málari þar að
leggja síðustu hönd á lopt og veggi. Eru þeir
ætlaðir fyrir fomgripasafn og málverkasafn. Niðri
í norðurendanum fyrir miðju eru innmúraðir
geymsluklefar með ramgerðum jámhurðum og
jámslám fyrir. Ein járnhurðin íslenzk gerð af
Þorsteini smið Tómássyni. Era læsingar á þeim
einkennilegar. Skal þar geyma bækur, verðskjöl,
seðla og fé bankans. Hér og hvar með veggj-
unum í hverju herhergi eru snotrir skápar; eru
þeir umgerðir um upphitunarpípurnar, því að allt
húsið er hitað upp frá miðstöðvarvél í kjallar-
anum.
Ekki mun byggingin fara fram úr 80,000 kr.
Mun enginn álasa bankastjóra á næstu öld, að
hann vandaði bygginguna svo einkar vel, úr því
að bankinn þurfti á nýju húsi að halda á annað
borð. — v.
Hér hafa þeip hltann úr.
Þetta heiti gömlu kýmnissögunnar í »Þjóð-
sögunum« varð endurborið í nýrri og fegurri
mynd hér í Iðnaðarmannahúsinu, því að svo
nefndi Guðmundur Finnbogason stud. mag. fyr-
irlestur þann, er hann hélt þar 22. þ. m. um
annan hita úr öðrum árum, en sagan getur um.
Hann ræddi um andlegan hita úr árum, — ár-
um löngu liðins tfma. Hann minntist á margt,
en einkum talaði hann um trúna á hugsjónirn-
ar, er aldrei megi glatast, um lyndiseinkenni for-
feðra vorra og auðsuppsprettu þá, er vér íslend-
ingar ættum ónotaða í fornsögum vorumogþjóð-
sögnum; vildi hann að vér hctðum hitann úr
þeim, o: gætum lært af lestri þeirra að framleiða
listarit. Var sá kafli ágætlega hugsaður og
sagður. Hann gat þess, að Norðmenn og Dan-
ir hefðu getið sér frægð með því að hagnýta sér
þessa fjársjóðu vora, gömlu bókmenntirnar, og
þó stæðu þeir þar sýnu ver að vígi en vér, sem
skildum bæði málið á þeim og andann í þeim.
Eins og vænta mátti var gerður góður rómur að
fyrirlestrinum. J.
Alþingi.
Ný frumv'örþ'. V.
Stofnun kennaraskóla í Flensborg við
Hafnarfj'órð. Jens Pálsson og Þórður Thorodd-
sen flytja frumvarp um að stofna kennaraskóla
í Flensborg; þar eiga að vera 3 kennarar með
2400 kr., 2000 kr. og 1600 kr. árslaunum, auk
þess á forstöðumaður að hafa ókeypis bústað í
skólahúsinu og ábúð á Flensborg. Aðgang að
skólanum eiga jafnt konur og karlar. Frumvarp
þetta var fellt í gær.
Frumvarp til laga um greiðslu dagsverks,
offurs, lambsfóðurs og lausamannagjalds til
prests, og ljóstolls og lausamannagjalds til kirkju,
flytja þeir Sig. Jensson og Sig. Stefánsson í efri
deild.
(Gjaldskyldan nákvæmlega tiltekin).
Frumvarp til laga um breyting á lögum 6.
apríl 1898 um bann gegn botnvörpuveiðum flytur
Þórður Thoroddsen þess efnis, að hlutaðeigandi
sýslusjóður fái helming þeirra sekta, er botnverp
ingar verða fyrir.
Sami þingmaður leggur til að byggja skuli
sóttvamarhús 1 Reykjavík, ísafirði, Akureyri og
Seyðisfirði fyrir 40,000 kr.
Frumvarp tiL laga um að skiþta Kjósar-
og Gullbringusýslu í tvö sýslujélög ber Jón
Þórarinsson fram. Kjósarsýsla þ. e. Kjósarhrepp-
ur, Kjalarneshreppur og Mosfellshreppur á að vera
sýslutélag fyrir sig, og hinir aðrir hreppar eða
Gullbringusýsla félag út af lyrir sig, og á hvert
þeirra að hafa sinn fjárhag og stjórn sveitarmál-
éfna fyrir sig. Allar eigur og skuldir hins gamla
sýslufélags á að skiptast milli hinna nýju sýslu-
félaga að 2/3 eptir samanlagðri tölu fasteignar-
Og lausafjárhundraða, en að '/3 eptir tölu verk-
færra manna. Nefnd í þetta mál kosin: Skúli
Thoroddsen, Jón Þórarinsson og Jens Pálsson.
Nefndarkosningar aðrar hafa farið fram í n. d.
I málinu um veitingu og sölu áfengra drykkja:
Skúli, Guðl. Guðmundsson, Jens Pálsson, Þórður
Thoroddsen og Sigurður Gunnarsson.
I málinu um breyting á bæjarstjómartilskip-
un í Rvík. Jón Jensson, Kl. Jónssson og Skúli
Thoroddsen.
í fjárkláðanefnd: Ólafur Briem, Þorl. Guð-
mundsson og Kl. Jónsson.
I málinu um bann gegn innflutningi á ósút-
uðum húðum. Guðlaugur, Klemens og Skúli.
Bankamálunum báðum úr efri deild um stofn-
un veðdeildar í landsbankanum, og um heimild
til þess að gefa út í viðbót 250. þús. í seðlum,
var í neðri deild vísað til nefndarinnar, sem I
þingbyrjun hafði verið kosin til að íhuga frumv.
um hlutafélagsbanka.
Fjárlaganefndin í n. d. hefur nú lokið störf-
um sínum, og eru það tiltölulega fáar breytingar,
sem hún vill láta gera við stjórnarframvarpið. Helztu
breytingar eru þessar: Hún vill lækka aðflutnings-
gjald af áfengum drykkjum um 10 þús. kr. á ári,
veitahinu nýstofnaða búnaðarfélagi fyrir Island 8
þús. kr. áári,þó með vissum skilyrðum; — til að
byggja spítala á Seyðisfirði 4 þús kr. og 3 þús.
kr. til spítalabyggingar á Patreksfirði, þó með
því skilyrði, að helmingi hærri upphæð verði
veitt til þess fyrirtækis annarsstaðar frá;—-þávill
nefndin veita Guðm. lækni Hannessyni 800 kr.
árlega til að launa aðstoðarlækni. Nefndin geng-
ur inn á að veita þau útgjöld til póststjórnar-
innar, sem farið hafði verið fram á, en leggur
jafnframt til, að póstbréfakassar séu settir á ýms-
um stöðum í Rvík, og að bæjarpóstur gangi um
bæinn að minnsta kosti einu sinni á dag, og að
bréfburðargjald í bænum séu 4 aurar fyrir venjulegt
bréf eins og í Kaupmannahöfn, en til þess yrði
auðvitað að búa til ný frímerki, og virðist allt
þetta á góðum rökum byggt. — Fé til vega-
bóta vill nelndin veita eins og stjómin fer fram
á, en að eins bæta við 2,500 kr. til vegagerð-
ar yfir Breiðdalsheiði gegn jafnmiklu tillagi frá
sýslubúum í Isafjarðarsýslu. — Til að bæta inn-
sigling og skipalagi á Stokkseyri vill nefndin
veita 5000 kr. — I frumvarpinu hafði stjórnin
farið fram á 35 þús. hvort árið til ritsíma milli
íslands og útlanda, að því tilskildu, að sá, er
leyfi fær til að leggja ritsímann í sæ, veiti 300
þús. kr. tillag til lagningar á ritsíma yfir land frá
þeiir stað, er sæsíminn kemur á land og til
Rvíkur. Auk þess átti stjórninni að ve^a fieim-
ilt að verja á fjáhagstímabilinu allt að 75 þús.
kr. til þess að undirbúa landsímalagningu og til
þess að útvega efni og áhöld til þess; þettaskil-
yrði og athugasemd leggur nefndin til, að falli
burt. — Netndin leggur til, að aðalumsjáMöðru-
vallaskólans verði eptirleiðis falin amtmanninum
yfir Norðuramtinu í stað landshöfðingja ogstipts-
yfirvalda. — Landsskjalasafninu ætlar nefndinrúm
1 alþingishúsinu, þar sem forngripasafnið er nú,
en forngripasafninu aptur rúm í hinu nýja banka-
húsi. Þessar styrkveitingar vill nefndin veita:
Bjárna Jónssyni kennara 500 kr. uppbót á tíma-
kennslu, Guðlaugu Wíum á Seyðisfirði 500 kr. til
að halda uppi kvennaskóla, til Stefáns Eiríksson-
ar »hins oddhaga« 600 kr. til að halda uppi
kennslu í teikningu og tréskurði í Rvik, Jóni
Jónssyni sagnfræðing ætlar nefndin 600 kr., en
vill taka styrkinn af Boga Th. Melsted, Geir Zo-
gga á að fá 500 kr. á ári til að halda áfram að
semja íslenzk-enska orðabók, Stefán Stefánsson á
Möðruvöllum á að fá 1000 kr. á ári til að rann-