Þjóðólfur - 28.07.1899, Blaðsíða 3

147
saka fóður- og beitijurtir, og cand. mag Helgi
Jónsson jafnmikið til jurtafræðisrannsókna, Sig-
urður Pétursson cand. polyt. 2 þús. kr. til að fara
til Parísar árið 1900, dvelja þar við sýninguna og
geta skýrt frá henni, Þorv. Thoroddsen áað fá lausn
frá embætti með 2 þús. kr. árlega í eptirlaun;
stjórnin hafði einungis farið fram á, að hann fengi
venjuleg eptirlaun, um 1,200 kr.
Stjórnarskrármálið var til 2. umr. í efri
deild 22. þ. m. Framsögumaður séra Sig-
urður Stefánsson hélt langa tölu, lof og prís um
ágæti frumvarpsins, eins og það nú væri orðið
— laust við allar þióðfrelsisbakteríur, eins og
einn þingmaður hefur sagt — Þessi ræða Vigur-
klerksins var annars með þeim lökustu, sem hann
hefur haldið í stjórnarskrármálinu; þessum töluga
ræðumanni vafðist hvað eptir annað tunga um
tönn, þegar hann var að reyna að telja mönn-
um trú um, að 61. gr. stjórnarskrárir.nar gerði
hvorki til né frá.
»Perlan« er orðin svo verðlaus í hans aug-
um, að jVér getum vel selt hana dönsku stjórn-
inni fyrir að fá sérstakan ráðgjafa, sem situr í
Kaupmannahöfn, situr í rfkisráðinu, þarf aldrei
að koma hingað á þingið, heldur getur sent
hingað umboðsmann sinn og ekki einu sinni það,
heldur lætur, alveg eins og nú er, að eins lands-
höfðingja mætafyrir sína hönd, eigi á hans á-
byrgð, því þessum síðustu umbótumhefurfrum-
varpið tekið hjá nefndinni í efri deild. Það væri
hálfleiðinlegt fyrir Vigurklerkinn, ef hann nú of-
an á allt saman, þreyttur af baráttunni, eins og
hann er nú orðinn, skyldi aldrei verða þeirrar
himinsælu aðnjótandi að fá að spjalla við ráð-
gjafann á þingi. Landshöfðingi kom fram með
breytingaruppástungu um, að ráðgjafinn þyrfti
eigi að skilja eða tala íslenzku, breytingu, sem
frá sjónarmiði Valtýsmanna var alveg eðlileg,
því hvaða ástæða er til að heimta þetta, úr því
hann þarf aldrei að mæta á þingi ? En þessa
breytingu gat þó klerkurinn eigi aðhyllzt. Auð-
vitað bar hann enga tortryggni til hins núver-
andi ráðgjafa, — Það var nú líka annaðhvort—
en hann kvaðst hafa nokkra tortryggni til hinna
síðari ráðgjafa, allt svo einmitt til hinna tilvon-
andi íslenzku ráðgjafa, sem hann berst svo mik-
ið fyrir. Það var ekki trútt um að það
væri brosað á áheyrendapöllunum, þegar menn
heyrðu framsögumanninn lýsa sínu óbifanlega
trausti á herra Rump, en hafa talsverða tor-
tryggni til sinna kæru »íslenzku ráðgjafa«.
Þegar landshöfðingi lýsti því yfir, að það væri
ekki sjálfsagt að frumv. næði staðfestingu, ef
það ákvæði stæði í því, að ráðgjafinn yrði að
skilja og tala íslenzku, þá fór biskup að ókyrr-
ast og vildi nú fara að miðla málum. Með
miklum hátfðasvip og himnahljóroi talaði herr-
ann um, hve afarvarlega, og einkar-ítarlega,
með hugulsemi og sérstakri varúð og nærgætni
yrði að athuga skyldur þingsins í þessu máli
_gagnvart þjóðinni. Hann áleit reyndar óþarft,
að tekið væri fram að ráðgjafinn yrði að tala
og skilja íslenzku, en það var hljómurinn —
það bara, að það hljómaði svo vel, ef þetta
stæði nú í frumv. Þennan hljóm vildi hann
eigi missa vegna landsmanna. Það er vonandi
að Islendingar kunni nú að meta hljóminn.
Loks var málið til 3. umr. í efri deild
24. þ. m.; auk framsögumanns, töluðu þeir Jón
Jakobsson og Guttormur Vigfússon og gerðu
báðir ítarlega grein fyrir því, hvers vegna þeir
eigi gætu greitt atkvæði með því.
Málið var því næst samþykkt \ deildinni
með 7 atkv. gegn 3. (Guttorms, Jóns Jak. og
Jóns Jónssonar frá Sleðbrjót), séra Þorkell var
eigi viðstaddur. Síðan fór málið til neðri deild-
ar og er þar tekið fyrir í dag, því forseti kvað
ófáanlegur að fresta málinu þangað til B. Sveins-
son, sem nú er svo veikur, að hann hefur eigi
getað mætt á þingfundi í 3 daga, er orðinn
frískur aptur.
Fjárlögin voru til framhalds 1. umr. í
neðri deild þann 26. júlí, og héldu þingmenn
þá áfram þeim sið, er þeir höfðu byrjað á á
síðasta þingi, að andmæla ýmsum ráðstöfunum
landsstjórnarinnar, og gera fyrirspurn um ýmis-
legt, er þeim þótti miður fara í ýmsum greinum.
Guðl. Guðmundsson gerði fyrirspurn um
það, hvort leitað hefði verið samþykkis lands-
höfðingja eða ráðgjafa til hinnar nýju banka-
byggingar. Ennfremur kvartaði hann yfir því, að
það ''æri bankastjórninni að kenna þau peninga-
vandræði, sem nú væru, þar sem hún hefði
stuðlað að óhyggilegum spekulatiónum, með
því að lána of fjár til búsabygginga í Rvík og
til þilskipakaupa. Landshöfðingi svaraði því, að
ekki hefði verið leitað samþykkis síns eða ráð-
gjafa til byggingarinnar, enda myndu þeir eigi
bafaneinn myndugleika til að leyfa slíkt,því eptir
bankalögunum ætti allur kostnaður við rekstur
bankans að greiðast af tekjurn hans, og þar sem
hann nú ekki hefði getað fengið viðunandi hús-
næði, yrði hann að byggja, og þá gæti eigi komið
til máls að byggja einhverja kytru, heldur veglegt
hús. Ef hann hefði haft myndugleika til að leyfa
bygginguna, þá mundi hann hafa gefið sam-
þykki sitt til að byggja húsið eins veglegt og
það er. Skúlt Thoroddsen minntist sérstak-
lega á Presthólamálið, og að amtm. J. Havsteen
hefði nýlega fyrirskipað sakamálsrannsókn gegn
hinum svensk-norska vícekonsúl á Isafirði, út úr
privat-ágreiningi milli hans og bæjarfógeta þar,
þó þeir væru búnir að jafna þann ágreining sín
á milli. Eptir fréttum að vestan mundi þessi
rannsókn eigi leiða til annars, en að baka lands-
sjóð nokkurra hundrað króna skaða. Þá talaði
hann um holdsveikis-spítalann; kvað veitingu
ráðsmannsstarfans hafa vakið hneyksli um allt
land, og að hann færi mjög ráðlauslega með fé
spítalans, meðal annars keypti hann alla
mjólk til spítalans af tengdaföður sínum fyrir
18 aura pottinn.1)
Valtýr Guðmundsson minntist á, að það
væri farið að tíðkast að veita ungum em-
bættismönnum lausn frá embættimeð eptirlaunum,
sem þó væri réttara að víkja frá embætti eptir-
launalaust vegna drykkjuskapar þeirra. Talaði
um veitingu ýmsra embætta og loks um ástand-
ið í latínuskólanum slðast liðinn vetur, sem hann
virtist eingöngu kenna rektor. Guðjón Guðlaugs-
son talaði um, hve vegagerðarreikningar væru ó-
fullkomnir og áætlanir vitlausar, að vegfræðing-
ur landsins væri óframtakssamur, og að lands-
höfðingi mundi vera honum of mildur húsbóndi.
Þá talaði séta Jens Pálsson langt erindium
stýrimánnaskólann, kvað hann óhafandi og illa
úr garði gerðan, þannig. að það bæri bráða nauð-
syn til að gera nú þegar við hann, þó hann sé
nýbyggður. Landshöfðingi svaraði ræðumannin-
um og reyndi að bera blett af landsstjórninni.
Ný lög frá alþingl
L'og um ákvórðun verzlunarlóðarinnar í
ísafjarðar kaupstað.
L'óg um afhending lóðar til vitabygg-
ingar o. fl.
Lóg um viðauka við lóg ij. apríl 1894.
um vegi (vegur frá Borgarnesi til Stykk-
ishólms).
L'óg um friðun á Hallormsstaðaskógi.
Úr Reykjavik.
Ritstjóri þessa blaðs er fjarverandi, fórásamt
mágum sínum Friðriki og Sturlu Jónssonum
1). Það er venjulegt f Reykjavík að borga 18
aura fyrir nýmjólkurpottinn.
skemmtiferð vestur f Dali. Er væntanlegur hing-
að aptur um næstu helgi.
Skipin alltaf að koma og fara þessa viku. Á
hverjum klukkutíma heyrist pípnablástur úr gufu-
skipum.
Vidalins-trollarar alltaf á ferðinni.
Gufuskipið ,Newa", er var gjört að strandi,
átti að taka hross á Sauðárkróki, en í stað þess
var „Gwent" sendur norður. Með „Newa“ var
kolatarmur 1000 skipp. til holdsveikraspítalans.
Gufuskipið „IVloss“ til Brydesverzlunar kom
með salt í Hafnirnar ogKeflavík og fer útínæstu
viku; tók ull í Borgarnesi þessa dagana.
„Oddu r“ var hér og á ferðinni með kaup-
mann Lefolii og Nielsen verzlunarstj bra á Eyrar-
bakka. Fór í gær austur aptur.
Með „Lauru“ sigldu 26, þ. m. prestaskóla-
kennari Jón Helgasson, ungfrúrnar Ásta Péturson
(til að giptast fríherra v. Jaden) og Petrea Hall-
dórsdóttir, unnusta Júlíusar veitingam. Jörgensen,
Bentína Bjarnard., unnusta Friðriks prests Hall-
grímssonar, Jón Þórðarson kaupmaður með konu
sinni o. fl.
Gufuskip til Kaupfélags Isfirðinga „Nora“
kom hjer við á léið til Isafjarðar.
Eins og að undanförnu hefur Stúdentafélagið
gengizt fyrir að félög hér í bænum kysu nefndir
til undirbúnings hátíðarinnar 2. dgúst. Var svo
kosin aðalforstöðunefnd og eru í henni banka-
stjórí Tr. Gunnarsson, fröken Olafía Jóhannsdótt
ir, revisor Indriði Einarsson, kaupm. W. Ó. Breið-
fjörð og Vilhj. Jónsson, form. Stúdentafélagsins.
Hefur þessi nefnd svo aptur skipað hinar ýmsu
undirnefndir.
Garðyrkjurnaður Einar Helgason hefur sam-
kyæmt tilmælum sýslumanns Björns Bjarnarsonar
verið að ferðast í Dalasýslu og haldið þar 4 fyr-
irlestra um garðrækt og jarðyrkju.
Landsbókasafnið. Undir umræðum í Stú-
dentafélaginuí vor um „almennan lestrarsal" kom
fram tillaga um, að æskilegt væri að tímanum
væri breytt, er safnið væri opið á, svo og að al-
mennum alþýðlegum tímaritum væri fjölgað og
útlán skilið frá lestrarsal. Hið fyrsta hefur stjórn
safnsins tekið til greina og fært tímann, sem safn-
ið er opið á, frá fyrri hluta dags til kl. 4—7 e. h.
Efnafræðisleg tilraunastofnun (kemiskLa-
boratorium). Nefnd úr Stúdentafélaginu, (lækn-
arnir Gúðmundur Magnússon og Guðm. Björns-
son og adjunkt Björn Jensson) sendir áskorun til
þingsins ásamt upplýsingum því viðvlkjandi. Á-
skorun í sömu átt hefur komið frá Stúdentafélag-
inu f Höfn.
Dáinn er hér í bænum í gær Jón Oddsson
(fyrrum hafnsögumaður) 71 árs. Hann var mesti
merkis- og dugnaðarmaður.
Hvað talað er um í bænum þessa viku.
Trúlofun sýslumanns Gisla Isleifssonar og
fröken Lucinde M'óllers\ dóttur Jóh. kaupm. MöllV
ers á Blönduósi.
Hvað æskilegt hefði verið, að góðviðrið, þerr-
irinn og sólskinið hefði haldizt eptir allar rign-
ingarnar og að það hlýnaði nokkuð meir, svo að
menn gætu notið sumarsins fullrar sælu.
Hvað leiðinlegt hefði verið, að ferðamennirn-
ir útlendu hefðu lítið haft annað að segja um ís-
lenzkt veðurfar en sífelldar rigningar.
Hvers vegna næstæðsti foringinn á enska her-
skipinu „Blonde" hefði skotið sig fyrir vestan.
Hverjir mundu verðaþeiri2 í neðri deild, inn-
lendrar stjórnar vinir eða ráðgjafa-dýrkenaur.
Hvað bankabyggingin væri ásjáleg hið ytra
og mikil bæjarprýði og hve gaman yrði að mega
líta gullið að innanverðu.