Þjóðólfur - 15.12.1899, Side 1

ÞJOÐOLFUR.
5 1 . árg.
Reykjavík, föstudaginn 15. desember 1899.
Nr.59.
T H U LE ~m.
er útbreiddasta lífsábyrgðarfélag á Norðurlönpum.
Lág iðgjöld, hár bonus, enginn aukakostnaður,
þýðingarmikil hlunnindi fyrir sjúklinga. THULE
er stjórnað undir yfirumsjón sænsku ríkisstjórnar-
innar. Upplýsingar um THULE fást ókeypis
hjá umboðsmönnum félagsins og aðalumboðs-
manninum.
BERNHARÐ LAXDAL.
Patreksfirði.
Útlendar fréttir.
Kaupm.höfn, 22. nóv.
Það hafa ekki borizt nein stórtíðindi frá
■ófriðnum milli Breta og Búa síðan 14. þ. m.;
þær fregnir, sem hingað flytjast, eru og sem opt-
ast ógreinilegar og því vandi að vinsa sannleik-
ann úr. — Að því er menn frekast vita er
Ladysmithí Natal enn á valdi Breta; Bú-
ar hafa gert hverja atrennuna á fætur annari,
þannig t. d. 9. og 14. þ. m., en orðið frá að
hverfa; þeir leita jafnframt suður á bóginn, hafa
tekið Colenso og Estcourt og náð brúnni
Á Tugela fljótinu þar 1 nánd; þar er gott til
varnar en sókn ervið, ef Bretar leita á þá að
sunnan. Að vestanverðu hafa Búar gert harðar
árásir á Kimberley, sem þeir þó ekki hafa
náð; jafnframt hafa þeir farið herskildi yfir land-
ið þar fyrir sunnan og tekið Colesberg og fleiri
bæi.
Búar eru þannig enn þá ofan á, en nú er
hætt við, að Bretar fari alvarlega að sækja sig.
Buller yfirhershöfðingi hefur enn ekki getað
tekið til starfa, af því að hann vantaði lið, en
nú kemur liver hersveitin á fætur annari frá Eng-
landi og fleiri væntanlegar. Hann ætlar svo að
haga áhlaupunum þannig, að hann frá Kap-
staðnum sendir 3 hersveitir norður eptir. Fyrsta
sveitin heldur undir forustu Methuen lávarðar til
Kimberley til þess að bjarga þessum bæ og það-
an til Bloemtontein í Oranjeríki. Önnur her-
sveitin á undir forustu G a t a c r e hershöfðingja
að halda beina leið til Bloemfontein, og þriðja
sveitin á að fara til Natal og reyna að hjálpa
White hershöfðingja ( Ladysmith. Sjálfur ætlar
Buller að setjast að í de Aar (norðan til í Kap-
nýlendunni), þar sem er járnbrautamót.
Hinn 14. þ. m. byrjaði þing Frakka fundi
sfna, og varð þegar gauragangur mikill. Mótstöðu-
menn stjórnarinnar með Meline í broddi veiti
sér yfir ráðherrana með allskonar útásetningum;
Galliffet hermálaráðgjafi hélt sína fyrstu þlngræðu
•og þótti takast röggsamlega, en einkum var gerð-
ur góður rómur að ræðu Waldeck-Rousseau’
ráðaneytisforseta, enda er hann bæði stilltur og
orðheppinn. Umræðum lauk svo, að þingið 'ýsti
trausti sínu á ráðaneytinu með 317 atkv. gegn
212. Sigur stjórnarinnar þótti langtum skýlaus-
ari en búizt var við. Meðal annara studdu sós-
ialistar ráðaneytið, enda situr einn af þeirrra
mönnum í því, eins og kunnugt er.
Það er haldið, að stjórnin muni ætla að
koma með tillögu um uppgjöf' allra saka, er
standa í sambandi við Dreyfiismálið; meðal
annars mun þá mál þeirra »Zola og Picquart«
falla niður.
Dreyfus er nú seztur að fyrst um sinn í
Genf; áður en hann fór úr landi, varð hann að
borga kostnaðinn við mál sitt: 20,823 fr- 7 cent.
Þess er getið, að dómurinn einn hafi kostað 12
fr. og að hershöfðingjar hafi sem vitnaþóknun
fengið 800 fr. hver.
Hinn 19. þ. m. var í París afhjúpaður minnis-
varði, er reistur hefur verið til minningarumstjórn-
arbyltinguna: »sigurmerki þjóðveldisins« kalla
blöðin það.
I samsærismálinu, sem enn er óútkljáð, varð
sá atburður 18. þ. m., að Derouléde var dæmd-
ur í 3 mánaða fangelsi fyrir ósæmileg umyrði í
réttarsalnum um Loubet forseta.
Þess er getið til, að Philip Eulenburg
greifi, sendiherra Þjóðverja í Wien, muni bráðum
verða skipaður í sæti Hohenlohe ríkiskanzlara,
Vilhjálmur keisari er nú hjá ömmu sinni á Eng-
landi.
v. Kiderlen-Wáchter, sendiherra Þjóð-
verja í Kaupmannahöfn, á að flytja búferlum til
Búkarest í Rúmeníu; eptirrennari hans heitir v.
Schön.
Þing Þjóðverja hefur í gær við aðra umræðu
fellt hið áðurnefnda lagafrumvarp um vernd
vinnufúsra verkmanna og hegningu fyrir ofsókn-
ir gegn slíkum mönnum. Það er lialdið, aðþað
rísi ekki úr gröf sinni aptur; keisara er nú ekki
svo umhugað um neitt sem flotamálið. o: fjár-
veitingar til nýrra herskipa,
Kona Salisbury’s ráðaneytisfosseta í Eng-
landi er dáin.
Stephanía, ekkja Rúdolfs krónprins í Aust-
urríki ætlar að giptast aptur. Unnusti hennar
er réttur og sléttur greifi, Lonyay að nafni.
18. þ. m. var minnisvarði Ferdinand de.
Lesseps, þess er gróf Suezskurðinn, afhjúpaður í
Port-Said 1 viðurvist fjölda manna, Myndastytt-
an er 20 feta há og stendur á háum palli með
ágreiptu orðtaki hans: aperire terraiu gentibus.
Nýfrétt er, að Englendingar hafi unnið mik-
inn sigur á Aröbum suður í Súdan, og þar hafi
fallið kalífinn, sem komst Wfs af úr orustunni við
Omdurman í fyrra sumar; má því búast við, að
Englendingar mæti ekki mikilli mótspyrnu þar
suðurfrá úr þessu.
Geta má þess, að nýdáin er í Triblitz í Bæheimi
Ulrike v. Levetzow, 96 ára gömul, nafnkunn
sakir þess, að skáldið Goethe var svo alvarlega skot-
inn í henni, að hann beiddi hennar, er hún var tvítug
að aldri, en hann nærri hálfáttræður (74 ára). En
karlinn fékk hryggbrot og Ulrike stílaði neitun-
ina á þessa leið : »Því meiri hamingja sem það
væri að eignast sllkan mann, því meir hlýt eg
að óttast þá hættu að missa hann bráðlega«.
Goethe ritaði henni mörg ástarbréf, er hún af-
henti löngu síðar bókmenntasöguhöfundinum Wil-
helm Scherer, er átti að gefa þau út eptir dauða
hennar, en hann dó á undan henni. Nú von-
ast menn eptir, að þau verði gefin út. Julian
Schmidt segir, (í bókmenntasögu sinni) að þessi
síðasta ástríða hafi verið sterkari og áhrifameiri,
en nokkur önnur, er Goethe hafi orðið fyrir á
æfi sinni og sjáist þess merki í »Trilogi der
Leidenschaft«, er einmitt á við þetta síðasía ást-
aræfintýri skáldsins. Ulrike v. Levetzow hafði
einnig verið forkunnarfögur á yngri árum, menntuð
vel og einkar kjarkmikil. Lifði hú^ 67 ár eptir
dauða Gotehes og giptist aldrei. Hún dóumþað
leyti, sem verið var að halda 150 ára afmælis-
dag Goethes hátíðlegan um allt Þýzkaland og
víðar.
Nýdáin er og í Hamborg frú Charlotte
E m b d e n, systir skáldsins Heinrich Heine’s, sem
dáinn er fyrir 43 árum. Hún varð 99 ára göm-
ul. Þótti Heine mjög vænt um þessa systur sína,
er var að eins 3 árum yngri en hann. Nokkur
síðustu kvæði hans eru ort til hennar, er hann
nefnir »Lotte«.
Forntijngurnar.
Opid bréf til hr. Einars Hjörleifssonar.
Kæri frændi!
Þú hefur ofreiðst mér 1 ísafold, 16. sept. síð-
astl. fyrir ritgerð mína um afnám forntungnanna
(Tlmariti bókmenntafélagsins. Varsú greinþóhóg-
værlega skrifuð, fékkst að eins við málefnið, en
fór í ekkert manngreinarálit. Að eg ekki titlaði
hátt það athygli, sem afnámsmenn hafa veitt
þessu máli, kom af því, svo eg segi þér eins og
er, að það gengur hreint fram af mér, að nokk-
ur maður skrifi um mál eins óskoðað, eins og
skrif ykkar afnámsmanna votta, að þetta mál er
ykkur. Þið lítið ekki á hlutarins eðli heima, en
útlenda rithöfunda mislesið þið ykkur sjálfumívil.
Þegar á þetta er bent, reiðist þú mér náttúrlega
á ísafoldar vísu, svo aðjritleg og ritstjóraleg ráð-
vendni og mannúð verða að umskiptingum. Var-
úð, reynsla, rannsókn, sannleiksást, sannleikurinn
sjálfur — allt þetta verður þér vaðall og vit-
leysa, er mín er þar við getið. Skal eg nú sýna
þér, að hér er ekki mælt um skör fram.
1. Þú segir mig teljaþað »eitt útaffyrirsig
vltavert, að gera afnám þessara kennslugreina að
blaða- og tímaritsmáli«. Hér heggur þú aptan
af orðin: — »á þann hátt, sem það þegar
hefur verið gert, því að hætt er við, að það
vekji hjá vanstilltum og óþroskuðum unglingum
anda óreglu og óbeitar á námslífi, þeim sjálfum
eingöngu til óhamingju og kennurunum til skap-
raunar«. Undirstrykuðu orðin eru atriðisorðin f
málsgreininni; með þvf, að sleppa þeim, léztu
mig halda fram sannfæringu, sem hvorki var
mín, né mér datt í hug að halda fram. Er
þetta atferli grandvars og ráðvands ritstjóra?
Annars skal eg geta þess í sambandi við
þetta atriði, að í huga mínum var sár vorkunn
við afvegaleidda pilta, foreldrum fjarri, sem af
véluðum ungæðisskap leiddust til að vinna
sjálfum sér í fyrra, æfilangt iðrunarverk, feðrum
og mæðrum langæja, táruga skapraun, og skól-
anum óhróður. Ekki er þetta svo að skilja, að
eg telji þig né blað þitt hafa átt neinn beinan
þátt 1 þeim tiltektum, er hér ræðir um. En að
víkja máli að forntungnanámi við Reykjavíkur-
skóla með útvöldum níðsyrðum, svo sem : »forn-
tungnakák«, »forntungnakáks-áþján« og þar fram
eptir götunum, er s\ro ber ásökun borin á kenn-
ara fyrir illa kennslu, svo bein áskorun til pilta,
að brjótast upp gegn slíkum þrældómi, sem op-
inbert blað vel fær vogað sér að látauppi. Slíkt
atferli sjá’ allir menn, að hefur^ enga aðra þýð-
ingu en þá, að vekja ólgu og æsing hjá piltum,
fjarri athvarfi hjá föður og móður gegn því, að
hlýða lögum og reglum og gegna skyldu sinni.
Slíkt atferli er ekki einungis vítavert, það er
glæplegt.