Þjóðólfur - 11.01.1901, Síða 2

7 fastir kennarar við skólann, þar af einn yfir-
kennari. Auk þess eru 2 sérstakir kennarar, ann-
ar í söng, en hinn 1 leikfimi.
Umsjón með hegðun skólapilta hefur lengst
af verið í höndum kennaranna undir yfirstjóm
rektors. Þó var sérstakur umsjónarmaður skip-
aður 1866, og hélzt það til 1879.
Rektorar við Reykjavíkurskóla hafa verið:
1. Sveinbjörn Egilsson (1846—1851). 2. Bjarni
Jónsson (1851—1868). Mun það almæli, að hann
hafi verið að öllu samtöldu stjórnsamastur og mest-
ur skólamaður þeirra skólastjóra, sem verið hafa
við Reykjavíkurskóla. 3. Jens Sigurðsson. 4. Jón
Þorkelsson. 5. Bjöm M. Olsen.
Þegar skólinn var fluttur til Reykjavíkur, þótti
fljótt brydda á því, að bæjarlífið þar hefði ekki
sem heppilegust áhrif á skólalífið. Hið ánægju-
lega samlíf milli piltanna sjálfra og milli kennara
og pilta varð allt lausara, og hefur stundum eink-
um af því leitt uppþot og óspektir, t. d. uppþotið
móti rektor Sveinbirni Egilssyni 17. jan. 1851.
Samt verður ekki annað sagt, en að skólinn hafi
starfað vei, og ekki hafa komið neinar kvartanir
um það frá háskólanum, að stúdentar fráReykja-
víkurskóla væru miður að sér en stúdentar frá
dönskum skólum. a.
Apturgangan.
Smágreinar um Valtýskmia
eptir
N N. í Uöfn.
I.
Hvað er Yaltýskan? Það er stjórnar-
stefna, sem miðar að því að minnka
það litla sjálfsforræði, sem vér nú höf-
um hér á Islandi, og á að þvergirða fyrir
það, að Island fái nokkurn tíma sjálfs-
forræði í sérmálum sínum, eða með öðru
nafni heimastjórn. Valtýskan er útlend
stj órnarstefn a, hin svokallaða Hafnar-
stjórnarstefna. Hún er apturganga.
n,
Valtýskan er gömul. Hún gengur aptur á
óhamingjustundum Islands. Hún liggur aldrei
kyr. Hún væri réttnefndari Hákonska, eptir
Hákoni gamla Hákonarsyni Noregskonungi, en
Valtýska. Hann átti þúsund sinnum meira í
henni en dr. Valtýr — því Nellemann samdi frum-
varpið fyrir Valtý. — Það mætíi kalla hana
Hallvörðsku eptir Hallvarði gullskó, Loðnu
eða Leppsku eptir Loðni lepp, Bjelksku eptir
Henrik Bjeike, með alveg sama rétti og Valtýsku
eptir dr. Valtý, því þessir menn voru leiguliðar
og erindrekar Hákonskunnar, og annað er dr.
Valtýr ekki. Allir sem fallast á valtýskuna hafa
verið réttilega nefndir apturgöngur, af því val-
týskan er apturganga. Apturgöngurnar kalla
aptur heimastjórnarmennina apturhaldsmenn,
af því þeir halda apfurgöngunum aptur og kveða
þær niður. Hafa apturgöngurnar sagt margt ó-
sannara en þetta.
III.
Valtýskan vill flytja þá litlu heimastjórn, sem
vér höfum fengið, til kongsins Kaupmanna-
hafnar. Svo illa er valtýskunni við alla stjórn
innanlands, að þar má ekki einungis vera
nein skrifstofa fyrir landsmál, hvað þá meira.
En í Kaupmannahöfn mega vera margar
og miklar skrifstofur, sem stjórni ís-
lan d i.
Hin útlenda yfirstjórn íslands er
ekki annað en skrifstofustjórn, og hef-
ur aldrei verið annað en skrifstofustjórn, nema
þegar þessi útlenda stjórn hefur gert út einhvern
sendíherra til Islands, eins og Henrik
Bjelke, til þess að hnekkja frelsi Islands. Nú á
seinni árum hefur stjórnin ekki gert út neinn
slíkan mann, þangað til dr. Valtýr kom til sög-
unnar og gerðist nokkurs konar leynilegur
sendiherra hennar. Það var þó ekki mein-
ing stjómarinnar að gera út neinn slíkan sendi-
svein, en dr. Valtýr bauðst til þess og bað
u m þ a ð, og þá fékk hann að fara, er ráðgjaf-
10
inn loks hafði sannfærzt um, að það var virki-
lega meining dr. Valtýs að flytja inn-
lenda valdið apturtil Kaupmannahafn-
ar, og fá þær breytingar, sem valtýskan býður.
En lengi ætlaði ráðgjafinn ekki að trúa sínum
eigin eyrum, er dr. Valtýr talaði við hann og
bauð sig fram. »Þ&ttaer þvertámóti því,
sem Islendingar hafa ávallt viljað í
s tj órn arskrá r m ál i n u«, sagði ráðgjafinn, »en
þeir geta auðvitað fengið það fyrir
stjórninni, efþeir vilja«. Þó bætti ráð-
ráðgjafinn við: »að Islendingar mundu ekki geta
gengið að þessu«. »Jú eg held þeir vilji það«,
sagði ráðgjafaefnið, »því þá fá þeir sérstak-
an ráðgjafa, sem verður I slendingurl*
Aldamótahátíð Eyrbekkinga.
Af Eyrarbakka er Þjóðólfi ritað 2. þ. m.
Eyrir tilhlutun hr. verzlunarstjóra P. Nielsen’s,
var haldin hér aldamótaminning í fyrri nótt, með
þvl að kirkjan, Goodtemplarahúsið og flest öll í-
búðarhús voru skrautlýst (illumineret), ártölin 1900
—1901 og ýms smekkleg orð og teikn, flest ept-
ir hr. verzlunarm. Guðm. Guðmundss. (yngra),
sýnd með gagnsæis-myndum (transparent-myndum)
á gluggunum, Hornleikaflokkur hr. Gísla Jóns-
sonar lék fyrst uppi á veggsvölum Good-Templ-
arahússins, laust fyrir kl. 12 lagið: »Eldgamla Isa-
fold«, þá lagið: »Þið þekkið fold með blíðribrá*,
eptir hr. Helga Helgason og loks lagið: »Kong
Christian stod ved höj en Mast«. Um miðnætt-
ið var kirkjuklukkúnum hringt og á meðan lét hr.
P. Nielsen þrjú stórskot dynja (Kanon skud). Loks
söng söngfélagið uppi á veggsvölum G.-T.hússins
með karlmannsröddum eptirfylgjandi kvæði ept-
ir hr. Brynjólf Jónsson dbrm. frá Minna-Núpi.
Aldamótakvœdi
á nýjársnótt 1900—1901, um miðnætti).
Lag: Fanna skautar faldi háum.
Stundin mikla stendur yfir,
stutt, en merk og tignarhá:
aðra slíka enginn lifir,
er nú þessa fær að sjá.
Eins og hverfur augnablikið
er hún raunar fram hjá skjót.
En hún þýðir þó svo mikið
:,þessa,: stund eru’ aldamót. :,:
Öldin, sem oss alið hefur,
eilífðar í djúp nú hvarf.
Hana munum! Hún oss gefur.
helgra menja dýran arf.
Framfara hún sáði sæði.
sendi not frá margri hlið.
:,: Þökkum fyrir þegin gæði,
:,Þökkum,: Drottins hjálp og lið. :,:
Straumur alda stanzar eigi:
Strax er byrjuð öld á ný.
Hver af oss þó henni deyi
hana blessum fyrir því:
Framfaranna blóm hún beri,
bæti' og auki notin góð,
:,: farsæla með guðs hjálp geri,
:,góða’,: og nýta vora þjóð. :,:
Söngnum stýrði hr. Jón Pálsson organleikari,
er átti mestan þátt í söngskemmtun þessari, sem
þótti fara mætavel úr hendi.
Veðrið var hið ákjósanlegasta: logn og bjart-
viðri,með ysjuskúrum við og við, og var minningar-
stund þessi öllum viðstöddum hin ánægjusamasta
og hátfðlegasta. x.
Leiðréttingar við ,ísafoId‘.
Með því, að nú mun mega gera ráð fyrir
því, að alþingiskosningaærsl »ísafoldar« sé um
garð gengin að mestu 1 þetta sinn, þá leyfi eg
mér, að biðja yðtjr, herra ritstjóri »Þjóðólfs«, að
flytja heiðraðri alþýðu á Islandi leiðréttingar og
athugasemdir við fréttaburð »ísaf.« um þingkosn-
ingarnar hér í Húnaþingi. — Eg tekst þetta á
hendur af því að eg hygg, að engir aðrir verði
til þess, af þeirri ástæðu, sem öllum er kunn:
að »ísafold« er alls ekki svaraverð. — Öfgarhenn-
ar og hlutdrægni í »pólitík«er þó alls ekki meira
en v e s t u r h e i m s k, en eg held, að annað verra
sé á seyði, ritstjórnin sé ekki heilbrigð, og að
henni sé því ekki sjálfráð ósköp sfn. En vegna
þeirra, sem blaðið lesa, verður þó að tjá sann-
leik þessa máls.
»ísaf.« byrjar í 61. blaði 3. okt.:
»Svo óhentuglega var kjördagur valinn, að hann
»lenti í miðjum fjallgöngum í mörgum hreppum
»sýslunnar, Svínadals, Vatnsdals, Víðidals o. fl.«
Þessi setning er sönn, en svo kemur viðbótin:
»einmitt þeim hreppunum, er B. Sigfússon hafði
mest fylgi í«. Þessi setning er ósönn, enda hefur
ritstjórnin sett »þanka«-stryk framan við hana;
lftur því út fyrir, að hún hafi bætt þessum ósann-
indum við að yfirlögðu ráði, en þó hugsað sig
um og hikað við; þess var og full von, því djarf-
lega er drýgður mjöðurinn hjá kerlu.
Sannleikurinn er sá, að kjördagurinn lenti
í miðjum fjallgöngum í öllum hreppum sýslunn-
ar að fráskildum 4:. Engihlfðarhr. (Langadal ut-
anv. og Refasveit), Vindhælishr. (Skagaströnd) og
Þverár- og Kirkjuhvammshr., er báðir liggja kring-
um Vatnsnesfjall. I þessum hreppum var ekki
gengið fyr en mánudag 17. sept.
Eg set hér skýrslu um kosningarnar í öllum
hreppum sýslunnar, sem eg skal ábyrgjast, að er rétt:
ln
%
Staðarhreppur ....
F remri-T orfastaðahr.
Ytri-Torfastaðahr. .
Kirkjuhvammshr. . .
Þverárhreppur ....
O 00 O' CO
— 00 CO (S
t-l t-4
I I I* I I
O ND o uy
1-1 O *-• m
co. ►-
I I I I !
Lr» co O W
O —' d JC'— M
1
I I l I I
Þorkelshólshreppur . g, 0 1-1
Ashreppur ....
1
Sveinsstaðahreppur . 2“
n —
Torfalækjarhreppur . *j* U
Svínavatnshreppur . " I'' 0
i I I I I
Bólstaðarhlíðarhr. . . ^ 2? m 21 0
I I I ! I
Engihlíðarhreppur. . o S' ^ "
Vindhælishreppur .
-Ö
bc

W-
>
*<: <
>
>
nj
3
c
M
aá
_o
ÚH
Fyrir kjörfundinn var það almennt álitið,
að auk Vatnsdals, (Ashr.) og Svínadals mundu
Valtýingar helzt ná fylgi úr Kirkjuhvamms- og
Þverárhreppum, og skal eg geta þess þessu til sönn-
unar, að meðmælandi Bjarnar, séra Ludvig mág-
ur minn, sagði mér að morgni kjördagsins, að B.
Sigfússon ætli sér að minnsta kosti 40 atkvæði
kringum Vatnsnesfjall, en reyndin varð önnur, og
kom það báðum flokkum jafnóvart, þó auðvitað
hefði slfkt engu ráðið um úrslit kosninganna.
Hafa því Vatnsnesingar verið hafðir fyrir rangri
sök,4 sem betur fór og sæmilegra var.
Eins og hér er sýnt, höfðu Valtývar ekkert
fylgi að kalla úr neinum hreppi, nema Ás- og
Svínavatnshreppum; og úr Víðidal, sem ísafold
dreifir við Valtýsfylgi, fengu þeir ekkert atkv.
að undanskildum flokksleysingja einum, er kaus
Björn.