Þjóðólfur - 09.07.1901, Blaðsíða 3

i35
felur hann á medan oðrum manni á hendur
stjórnarstórf sín innanlands á sína ábyrgð,
en gceta verður hann fess, að sámaður full-
nœgi öllum þeim skilyrðum, sem heimtuð eru
af mónnum til að gegna embætti á íslandi.
4. gr. (5. gr. stj.skr.). Konungur stefnir
saman reglulegu alþingi annaðhvort ár. An
samþykkis konungs má þingið eigi setu eiga
lengur en 8 vikur. Ákvæðum greinar þess-
arar má breyta með lögum.
5. gr. (11. gr. stj.skr.). Þegar brýna
nauðsyn ber til, getur konungur gefið út bráða-
birgðalög milli þinga, fjárlögin þó því að
eins, að þingið hafi eigi getað komið sér
saman um þau. Bráðabirgðalög mega eigi
koma í bága við stjórnarskrána, og skulu þau
ætíð lögð fyrir næsta alþingi á eptir.
6. gr. (12. gr. stj.skr.). Konungur náð-
ar menn og veitir almenna uppgjöfá sökum.
Þó getur hann eigi náðað ráðherrana, nema
með samþykki neðri deildar alþingis.
J. gr. (14. gr. stj.skr.). Á alþingi eiga
sæti 32 þjóðkjörnir alþingismenn og 4 alþing-
ismenn, er konungur kveður til þingsetu.
Tölu hinna þjóðkjörnu alþingismanna má
breyta með lögum. Bæði kosningar hinna
þjóðkjörnu alþingismanna og umboð þeirra,
er kvaddir eru til þingsetu af konungi, gilda
venjulega fyrir 6 ára tímabil, og umboð þeirra,
er konungur tilnefnir eins fyrir það, þótt al-
þingi kynni að verða leyst upp. Deyi nokk-
ur eða fari frá af þeim,. sem kosnir eru eða
kvaddir til þingsetu, meðan á kjörtímanum
stendur, skal samt að eins kjósa eða kveðja
til þingsetu fyrir það tímabil, sem eptir er
af kjörtímanum.
8. gr. (17. gr. stj.skr.). Kosningarrétt til
alþingis hafa:
a. bændur, er bú hafa á 1 hndr. úr jörðu
eða meira og gjalda nokkuð til allra stétta;
þó skulu þeir, er með sérstakri ákvörðun kynnu
að vera undanskildir einhverju þegnskyldu-
gjaldi, eigi fyrir það missa kosningarrétt sinn;
b. allir karlmenn í kauþstöðum og hreþþ-
um, sem ekki eru öðrum háðir sem hjú, ef
þeir gjalda að minnsta kosti 4 kr. á ári, sem
aukaútsvar ;
c. embættismenn, hvort heldur þeir hafa
konunglegt veitingarbréf eða eru skipaðir af
yfirvaldi því, er konungur hefur veitt heimild
til þess;
d. þeir, sem tekið hafa lærdómspróf við
háskólann, embættispróf við prestaskólann eða
lœknaskólann í Reykjavík, eða eitthvcrt ann-
að þess háttar opinbert próf, sem nú er eða
kann að verða sett, þó ekki séu þeir í embætt-
um, ef þeir eru ekki öðrum háðir sem hjú.
Með lögum má veita konum kosningar-
rétt til alþingis.
Enginn getur átt kosningarrétt, nema
hann sé orðinn fullra 25 ára að aldri, þeg-
ar kosningin fer fram, hafi óflekkað mannorð,
hafi verið heimilisfastur í kjördæminu eitt ár,
sé fjár síns ráðandi og honum sé ekki lagt
af sveit, eða hafi hann þegið sveitarstyrk, að
hann þá hafi endurgoldið hann eða honum
verið gefinn hann upp.
Með lögum má breyta ákvœðunum um
auka-útsvarsgreiðslu í stajl. b.
9. gr. (18. gr. stj.skr.). Kjörgengur til
alþingis er hver sá, er hefir kosningarrétt sam-
kvæmt því, er nú var sagt, ef hann
1. ekki er þegn annars ríkis eða að öðru
feyti er í þjónustu þess;
2. hefir að minnsta kosti í síðustu 3 ár ver-
ið í löndum þeim í Norðúrálfunni, er liggja
undir Danaveldi; og
3. sé orðinn fullra 25 ára að aldri, þegar
kosningin fer fram.
Kjósa má samt þannmann, sem á heima
utan kjördæmis eða hefir verið þar skemur
en eitt ár.
Hinar nákvætr\ari reglur um kosningarn-
ar verða settar í kosningarlögunum.
III.
10. gr. (ný gr). Alþingi er friðheilagt.
Hver, sem raskar friði þess eða frelsi, gej-
ur eða hlýðir þar að lútandi fyrirskiþunum,
verður sekur um drottinssvik.
11. gr. (19. gr. stj.skr.). Hið reglulega
alþingi skal koma saman fyrsta virkan dag
í júlímánuði annaðhvort ár, hafi konungur
eigi til tekið annan samkomudag sama ár.
Breyta má þessu með lögum.
12. gr. (25. gr. stj.skr.). Fyrir hvert
reglulegt alþingi, undir eins og það er sam-
an komið, skal leggja frumvarp til fjárlaga
fyrir ísland fyrir tveggja ára fjárhagstímabil-
ið, sem í hönd fer. Með tekjunum skal telja
tillag það, er samkvœmt lögum um hina
stjórnarlegu stöðu íslands í ríkinu, 2. jan.
1871, 5. gr., sbr. 6. gr., er greitt úr hinum
almenna ríkissjóði til hinna sérstaklegu gjalda
íslands. Þó þannig, að greiða skuli fyrir
fram af tillagi þessu útgjöldin til hinnar
æðstu innlendu stjórnar Islands, eins og þau
verða ákveðin af konunginum.
Gjöld, sem ákveðin eru með gildandi
lögum, tilskipunum, konungsúrskurðum, eða
öðrum gildum ákvörðunum, skulu, þangað til
breyting verður á því gjörð með lögum,
bæði í frumvarpinu til fjárlaganna og í þeim
sjálfum færð til með þeim upphæðum, sem
einu sinni eru ákvednar, nema krafist sé sér-
staklega viðbótar fyrir hið einstaka fjárhags-
tímabil eða hún veitt.
Frumvarp til fjárlaganna og eins frum-
varp til fjáraukalaga skal jafnan fyrst leggja
fyrir neðri deild alþingis.
13. gr. (28. gr. stj.skr.). Þegar lagafrum-
varp er samþykkt í annarihvorri þingdeild-
inni, skal það lagt fyrir hina þingdeildina í
því formi, sem það er samþykkt. Verði þar
breytingar á gjörðar, gengur það aptur til
fyrri þingdeildarinnar. Verði hér aftur gjörð-
ar breytingar, fer frumvarpið að nýju til hinn-
ar deildarinnar. Gangi þá enn eigi saman,
ganga báðar deildirnar saman í eina málstofu,
og leiðir þá alþingi málið til lykta eftir eina
umræðu. Þegar alþingi þannig myndar eina
málstofu, þarf til þess að gjörð verði fullnað-
arályktun á máli, að meir en helmingur þing-
manna úr hvorri deildinni um sig sé á fundi,
og eigi þátt í atkvæðagreiðslunni; ræður þá
atkvæðafjöldi úrslitum um hin einstöku máls-
atriði, en til þess að lagafrumvarp, að und-
anskildum frumvörpum til fjárlaga og fjár-
aukalaga, verði samþykk't í heild sinni, þarf
aptur á móti að minnsta kosti, að tveir þnðj-
ungar atkvæða þeirra, sem greidd eru, séu
með frumvarpinu.
14. gr. (34. gr. stj.skr.). Ráðherranum
á íslandi skal heimilt vegna embættisstöðu
sinnar að sitja á alþingi, og á hann rétt á
að taka þátt í umræðunum eins opt og hann
vill, en gæta verður hann þingskapa.
Ráðherrann getur einnig veitt öðrum
manni umboð til þess a sína abyrgð að mœta
á alþingi, þegar sjúkdómar eða önnur slík
forfóll hamla honum frá því.
Atkvæðisrétt hefir ráðherrann eða sá,
sem kemur í hans stað, því að eins, að þeir
séu jafnframt alþingismenn.
15. gr. (36 gr. stj. skr.). Hvorug þing-
deildin má gera ályktun um neitt, nema
meir en helmingur þingmanna sé á fundi og
greiði þar atkvæði.
16. gr. (39.gr. stj.skr.). Þyki þingdeild-
inni ekki ástæða til að gjöra ályktun um
eitthvert málefni, þá getur hún vísað því til
ráðherrans a íslandi.
17. gr. (40. gr. stj.skr.). Fundir beggja
þingdeildanna og hins sameinaða alþingis
skulu haldnir í heyranda hljóði. Þó getur
hlutaðeigandi forseti eða svo margir þing-
menn, sem tiltekið er í þingsköpunum, kraf-
izt að öllum utanþingsmönnum sé vísað burt,
og skal þá þingdeiíd sú, er hlut á að máli,
skera úr, hvort ræða skuli málefnið f heyr-
anda hljóði eða á leynilegum fundi.
18. gr. (62. gr. stj.skr.). Stjórnarskiþ-
unarlög þessi um breyting á stjórnarskra um
hin sérstaklegu malefni fslands, g.jan. 1874,
öðlast gildi asamt þeirri ákv'órðun um stund-
arsakir, er hér fer a eþtir.
19. gr. (2. ákvörðun um stundarsakir í
stj.skr,). Þangað til lög þau, er getið er um
í 3. gr. 1. málsgr., koma út, skal hæstirétt-
ur ríkisins dæma þau mál er konungur eða
neðri deild aiþingis kann að höfða á hend-
ur ráðherranum á tslandi út af embœttis-
fœrslu hans, eptir þeim málsfærslureglum, er
gilda við nefndan rétt.
Smágreinar um grasræktina.
Eptir Jón Jónatansson.
VII.
I akuryrkjulondunum hata menn hinn mesta
sæg af ýmiskonar plógum og herfum, og fer lög-
un þeirra eptir ástandi jarðvegarins og tilgang-
inum með noktun þeirra. Hjá oss er ekki nú sem
stendur um neina akuryrkju að ræða, og vér þurf-
um ekki á margbreyttum áhöldum að halda, og
allra sízt meðan vér ekki höfum tekið upp gras-
rækt með sáningu. En þrátt fyrir þetta þá getur
eitt plógform ekki átt við undir öllum kringum-
stæðum. Ólafsdalsplögurinn er ætlaður til þess,
að nota hann á allskonar jörð og hann er bæði
að því er lagið og stærðina snertir mjög vel snið-
inn eptir vorum kringumstæðum. Hann er ágæt-
ur á lausa jörð og nægilega sterkur til að bola
þó jörðin sé dálítið grýtt, en hann er of erviður
fyrir hestana á seigri mýrarjörð, þótt hún sé nokk-
urnveginn þur. A slíkri jörð þurfum vér að hafa
sérstakan plóg, sem þarf að vera frábrugðinn hin-
um að ýmsu leyti, einkum ætti hann að hafa lengri
veltifjöl og brjóta jörðina minna, hin seiga
mýrajörð er svo samloðandi, að lítt mögulegt er
að láta plóginn brjóta hana í fyrsta sinn, og sé
plógnum ætlað að gera þetta verður það aðeins til
að þyngja dráttinn, ristillinn þarf að bíta vel
og vera svo þunnur sem unnt er. Þetta hefur af-
armikla þýðingu og einkum þar sem mjög þýft
er og strengurinn verður að vera svo þykkur í
þúfunum. Tilraunir, sem gerðar hafa verið 1 Dan-
mörku með misjafnlega þykkaristla sýna, að þeg-
ar bakkaþykkt hans eykst um x/4 þuml., eykst
dráttarþungi plógsins um 60%. Hið sama má
segja um skerann, hann þarf einnig að vera vel
beittur. Þetta er hinn helzti mismunur, sem vera
þarf á þeim plógi, stm ætlaður er fyrir seiga mýra-
jörð, og hinum, sem ætlaður er fyrir lausari, og
ef til vill grýtta jörð. Mismunurinn er ekki mik-
ill, en þó svo mikill, að mönnum hlýtur að vera
Ijóst, að ekki er hægt að fullnægja svona ólíkum