Þjóðólfur - 24.08.1901, Blaðsíða 3

167
svo óvænt, eptir að búið var að samþykkja ein-
stakar greinar frumvarpsins og breytingartillög-
urnar, með öllum þorra atkvæða. Þá er um
nauðsynjamál er að ræða, verður slíkt atferli ekki
afsakað.
En hvernig stendur á þessu, spyr maður mann.
Hvað veldur því, að þingið fer þannig að ráði
sínu?
Það mun sönnu næst, enda á margra manna
vitund, að í báðum þessum málum, botnvörpu-
málinu og fasteignasölumálinu, féllu atkvæðin
svona, eingöngu fyrir ákafan undirróður nokkurra
óviðkomandi utanþingsmannna, er fyrir eigin
hagsmuna sakir börðust fyrir því að fá botnvörpu-
málið gegnum þingið eða neðri deild að minnsta
kosti, en hitt frumvarpið fellt. Og er það afar
óheppilegt, ef þingmenn láta leiðast af slíkum
fortölum, hverjir sem í hlut eiga. Er þessa hér
getið til þess að þingmenn skuli vara sig á utan-
aðkomandi áhrifum, þá er um þýðingarmikil stór-
mál er að ræða, því að virðingu þingsins er hætta
búinút á við, ef slíkt kemur opt fyrir. Og oss er
svo annt um sóma fulltrúaþings þjóðarinnar, að vér
vildum þvo hvern blett af skildi þess, ef unnt
væri. En það er helg skylda blaðanna sérstak-
lega, að draga ekki fjöður yfir það, sem miður
fer, hver sem í hlut á, hvort heldur það er full-
trúaþing þjóðarinnar í heild sinni eða einstakir
menn.
Ríflegri umbætur
en
Valtýskuna
er ekkert efamál, að þjóðin vill fá. Hún hefur
1 sumum sýslum landsins þreytzt á að etja kappi
við hægrimanna stjórnina, sem hún vissi,
að aldrei vildi sinna kröfum hennar. Samt sem
áður má sjá á þingmálafundagerðunum síðustu,
hvað óskin og þráin eptir meiri umbótum en val-
týskunni er sterk og langgæð og rótgróin (sem
von er), að t. d. ísýslusjálfs höfuðpaursins, Vest-
manneyjasýslu, er 23. júnl samþykkt »en þ ó j a f n -
framt að reyna að fá allar þær frekari
nmbætur, sem nokkur von getur verið
u m «, og svo er víðar, þar sem þingmennirnir
eru þó valtýskir sjálfir. T. d. í Vestur-Skapta-
fellssýslu óska menn á þingmálafundunum í
vor, að ráðgjafinn sé búsettur hér og að sem
ríflegastar umbætur fáist á stjórnarfyrirkomulagi
landsins. I Suður-Múlasýslu er svo skyn-
samlega til orða tekið: »Með hliðsjón af,
að ný ráðgjafaskipti eru ívændumí
Danmörkuogað þar muni komastað
stjórn, sem ætla máað verði rífari í
því að fullnægja kröfum vorum í stj,-
skrármálinu«, þá vilja þeir helzt að málinu sé
ekki hreyft á þingi í sumar. Á þingmálafundi
í Norður-Múlasýslu(á Skeggjastöðum) vildu
menn ekkert eiga við hægrimanna stjórnina, hvað
stjórnarskrármálið snerti og á Vopnafirði vildu
menn fá sem mestar umbætur að hægt væri.
Átta sýslur voru alveg á móti valtýskunni:
Strandasýsla, Húnavatnssýsla, Eyjafjarðars., S,-
Þingeyjars., N.- Þingeyjars., Dalasýsla, Snæfells-
nessýsla og Borgarfjarðarsýsla.
Þrátt fyrir allt það ofurkapp, sem haft hefur
verið 1 frammi til að halda að mönnum valtýsk-
tmni, ýmist sem ágætisbót, ýmist sem neyðar-
drræði, eptir þvl sem við átti í hvert skipti,
Þá óaði mönnum samt svo við henni, að menn
settu henni skilyrði, sterk og þjóðernisrík, jafnvel
1 þeim sýslum, þar sem forsprakkarnir sjálfir voru
fyrir, eins og í Vestmannaeyjum og V.-Skaptafells-
sýslu. Og þetta áður en menn höfðu nokkra vissu
ttm, að stjórnarbreyting mundi verða í Danmörku.
Hvað skyldi þá ekki nú verða ofan á, þeg-
menn vita, að v i n s t r i m a n n a s t j ó r n er kom-
lr> að völdum 1 Danmörku og líka vita, að sjálf-
lr fáðherrarnir nýju f þeirri stjórn hafa tjáð sig
^eðmælta búsetu ráðgjafa á íslandi.
Það er svo sem ekki neitt efamál, hvað þjóð-
in segir. Hvergi mun hún spenna bogann lægra
en að biðja um innlendan ráðgjafa, ogöll
mun hún verða samtaka um þessi tvö orð:
innlenda stjórn.
-S.
Nýtt búfræðisrit.
Frumatriði jarðrœktarfrœðinnar eptir Sigurð Þór-
ólfsson. Reykjavík 1901.
Bók þessi er ekki stór, að eins 140 + IV bls.
í og þegar litið er til þess, að bókin er skrif-
uð um umfangsmikið efni, verður þess ekki með
sanngirni krafizt, að ítarlega sé út í allt farið.
Tilgangur höf. með bók þessari er sá, að gefa
bændum og búmannaefnum, sem ekki hafa stund-
að búfræðisnám, dálitla hugmynd um þau grund-
vallaratriði jarðræktarfræðinnar, sem nauðsynleg eru
hverjum manni, er jarðrækt stundar, og hefur því
höf. hér gert lofsverða tilraun til að bæta úr mjög
tilfinnanlegri þörf, því þó vér höfum áður allítar-
legar ritgerðir um ýms atriði, sem tekin eru með
í bók þessari, þá er bæði að sumar af þessum rit-
gerðum eru ekki sem bezt við alþýðu hæfi, og svo
eru þær prentaðar á víð og dreíf í blöðum og tíma-
ritum og koma því eigi að eins verulegum notum,
eins og þar sem þessi atriði eru öll sameinuð í
eina heild í aðgengilegu formi, þannig að þau geti
verið stuttur og handhægur leiðarvísir í hinum dag-
legu störfum, og til þess er rit þetta einkar hentugt.
Niðurröðun efnisins er mjög góð og framsetn-
ingin skýr og skilm.erkileg. I. og II. kafli um jurtirn-
ar og jarðveginn eru beztu kaflar bókarinnar, enda
eru það þau atriði, sem mest nauðsyn er á að fá
glögga og góða ritgerð um, er um leið geti verið
aðgengileg fyrir hvern mann, því þekking almenn-
ings á þessum atriðum er yfirleitt á mjög lágu
stigi.
Kaflinn um framræslu er góður, og nægilega
ítarlegur, samkvæmt tilgangi bókarinnar.
Kaflinn um vatnsveitingar er aptur á móti
heldur mikið samandreginn, og koma þar fyrir at-
riði, sem ekki eru nægilega skýrð. En vatnsveit-
ingar eru, að því er fyrirkomulag þeirra snertir,
svo vandasamt starf, að varla er til þess ætlandi,
að almenningur geti náð neinni verulegri þekkingu
í því efni, — enda hefur höf. bent á það. — Æski-
legt hefði samt verið, að kaflinn um að veita á,
hefði verið ítarlegri og tilfærðdæmi um innlenda
reynslu í því etni.
Dragverkfæri og notkun þeirra er einnig at-
riði, sem æskilegt hefði verið að taka dálítið ít-
arlegar í gegn, einkum að því er snertir þýðingu
slíkra áhalda fyrir jarðræktina, því þekking á nyt-
semi og kunnáttu í notkun þessara áhalda, er af
mjög skornum skammti hjá almenningi.
Það sem sagt er um hinn almenna plóg og
notkun hans er að vtsu nóg, því plægingar er starf,
sem aldrei verður af bókum lært.
Bendingarnar um grasræktmeð sáningu eru mjög
góðar, þó er aðferð sú, sem bent er á, við ræktun
á grasfræi ekki heppileg. Sumar af þeim innlendu
fóðurjurtum, er höf. bendir á til fræræktar, eru ekki
sem auðveldastar viðfangs f því efni, enda er ekki
gott að gefa reglur um það að svo stöddu. —
I töflunni um efnarannsókn á fslenzkum jarð-
vegi bls. 54 hefur slæðst inn prentvilla, sem ekki
er leiðrétt. Þar stendur „kolsúrt kalk 10,40“ en á
að vera „kfsilsúrt kalk 10,40“. Þetta er dálítið vill-
andi, þar sem jörð mun óvíða hér á landi vera
svo auðug af kolsúru kalki, en enga verulega þýð-
ingu hefur þetta.
Yfirleitt er bókin vel samin og gefur margar
góðar bendingar og upplýsingar og hún á fyllilega
skilið að vera keypt og lesin af hverjum einasta
bónda. Sá, sem starfar af þekkingu, starfar með
meiri áhuga og nánari eptirtekt á starfinu og þetta
skapar reynslu, sem hægt er að byggja á og hana
vantar oss tilfinnanlega. Þó bók þessi sé stutt,
þá er hún þannig rituð, einkum I. og II. kafli, að
nái hún þeirri útbreiðslu, sem hún á skilið, getur
hún komið að góðum notum til að bæta úr þess-
ari vöntun. f. Jónatansson
Alþi ngi.
X.
Frv. um sk i p t i n g Is a fj a r ð ar s ýs 1 u
í tvö kjördæmi er fallið í efri deild.
Fram kvæ mdarstj óri söfnun arsjóðs-
ins er endurkosinn í sameinuðu þingi 16. þ. m.
Eiríkur Briem.
Verðlaunanefnd »Jóns Sigurðssonargjaf-
arinnar« er endurkosin í sameinuðu þingi 16. þ.
m.: Björn M. Ólsen, Eiríkur Briem og
Stgr. Thorsteinsson.
E n du rsko ð u n a rme n n landsreikn-
inganna eru endurkosnir 21. þ.m.:Jón Jens-
son af neðri deild og Sigurður Jensson af
efri deild.
Gæzlustjóri við landsbankann er
endurkosinn af efri deild 21. þ. m. Kristján
Jónsson.
Gæzlustjóri við söfnunarsjóð ís-
lands er kosinn af e. d. 21. þ. m.Jón Jensson.
Tolllagafrumvarpinu hefur efri deild
breytt nokkuð, fært upp vínfangatollinn, en fellt
í burtu toll á skonroki, skipskexi og öðrum til-
búnum brauðtegundum og niðursoðnum matvæl-
nm. Að þessum breytingum hefur n. d. gengið
og er frv. þannig orðið að lögum frá þinginu.
Kosningarlagafrumvarpið ernú kom-
ið aptur úr nefndinni og hefur hún gert við það
allmargar breytingar. Helztu br. eru, að ein kjör-
stjórn skuli vera í kjördæmi hverju í stað einn-
ar yfirkjörstjórnar fyrir land allt og kjördagur
skuli vera 10. sept. í stað 1. nóv. Frv. var til
2. umr. í n. d. 21. þ. m. og voru þá samþykkt-
ar allar breyt.till. nefndarinnar því nær í einu
hljóði.
Stofnun innlends brunabótafélags.
Frv. er nú samþ. af n. d. Helztu breyt., sem
hún gerði á því, voru, að Reykjavík skyldi ekki
vera í félaginu og að þvf skyldi stjórnað af full-
trúaráði en ekki af stjórn landsbankans.
Ávarp til konungs. E. d. hefur kosið
nefnd til að semja ávarp til konungs: Kristján
Jónsson, Hallgr. Sveinsson og Axel Tulinius(l)
Bankamálið
er nú hér um bil afgreitt frá efri deild með
lítilsháttar breytingum og kemur því aptur til
neðri deildar, líklega þinglokadaginn (26. þ. m.)
Biskupinum þótti málið svo ágætt, er það kom
frá neðri deild, að hann vildi alls ekki láta setja
nefnd í það(!). En öðrum flokksmönnutn hans
þótti þó sú aðferð nokkuð viðurhlutamikil við
svo alvarlegt mál, og skipuðu 3 manna nefnd til
málamynda, og komst biskupinn í hana ásamt
séra Magnúsi Andréssyni og séra Eiríki Briem.
Varð séra Eirikur þar í minni hluta, því að hin-
ir vildu ólmir gleypa við hlutafélagsbankanum,
og hröðuðu nefndarálitinu, eins og þeir ættu lffið
að leysa, svo að við sjálft lá, að það riði heilsu
biskups að fullu. En mikið skal til mikils vinna.
Ný lög frá þinginu:
28. Lög um að landssjóður Islands kaupi jörðina
Laug.
29. Fjáraukalög fyrir árin 1900 og 1901.
30. Lög fyrir ísland um tilhögun á löggæzlu við fiski-
veiðar fyrir utan landhelgi í hafinu umhverfis
Færeyjar og Island.
31. Lög um viðauka við lög 6. apr. 1898 um bann
gegn botnvörpuveiðum.
32. Lög um fiskiveiðar hlutafélaga í landhelgi við
ísland.
33. Tolllög fyrir ísland.
34. Lög um frestun á framkvæmd laga 25. okt. 1895
um leigu eða kaup á eimskipi og útgerð þess á
kostnað landssjóðs.
35. Viðaukalög við lög 11. des. 1891 um samþykkt-
ir um kynbætur hesta.
36. Lög um friðun hreindýra.
37. Lög um löggilding verzlunarstaðar við Sandgerð-
isvík í Gullbringusýslu.
38. Lög um löggilding verzlunarstaðar á Hjallasandi
í Neshreppi utan Ennis innan Snæfellsnes- og
Hnappadalssýslu.