Þjóðólfur - 13.12.1901, Blaðsíða 1

ÞJÓÐÓLFUR.
53. árg.
Reykjavík, föstudaginn 13. desember 1901.
Nr. 59
Stefnuskrá
Hafnarstjórnarmanna.
Afsláttarpólitík Valtýs.
Biðjið ætíð um
OTTO MÖNSTED’S
danska smjörlíki
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað hina beztu vöru
og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst lijá kaupmönnnnum.
III.
(Síðasti kafli).
Naumast getur pólitisk blindni og flokks-
ofstæki gengið öllu lengra en það, að berjast fyrir
þvímeð hnúum og hnefum, að hin eina peningastofn-
un, sem landið á verði lögð niður, og fjármál lands-
ins fengin útlendingum í hendur. En þetta er í
fullu samræmi við útflutnings- og afsláttar póli-
tik foringja Hafnarstjórnarmannanna, dr. Valtýs.
Allt burtu, allt afmáð, sem á þjóðlegri rót stend-
ur, landsbankinn ekki síður en skólarnir. Þar er
allt á sönni bókina lært. Og svo mikið vilja
mennirnir til þess vinna, að vér verðum erlendra
auðmanna undirlægjur í peningamálum, að land-
sjóður á að afsala sér þeirn rétti, sem hjá öllum
þjóðum er talinn svo afar arðsamur og rnikils-
verður, að engri þjóð í heimi, hversu ræfilsleg og
ómennileg sem hún væri mundi koma til hugar
að afsala sér honum í útlendra manna hendur.
Þessi réttur er seðlaútgáfurétturinn, sem þeir Arnt-
zen og Warburg hafa verið að seilast eptir í ákafa
og fengið til þess dyggilega hjálp hjá Vaitý og
flokksmönnum hans, en örfáum öðrum.
Hafnarstjórnarmenn hafa verið einkar hróð-
ugir af því nú upp á síðkastið, að 4 heimastjórn-
armenn í neðri deild greiddu atkv. með rnálinu,
er það var afgreitt til efri deildar í sumar, enda
þótt gert væri ráð fyrirniðurlagningu Landsbank-
ans í því frv. Þær ástæður munu liggja til þess,
að úr kjördæmum sumra þessara þingmanna að
minnsta kosti munu hafa komið fram óskir um
að þm. væru stórabankamálinu fylgjandi. Einn
þessara þm. gerði og sérstaka grein fyrir atkvæði
sínu (sbr. þingtíðindin) á þann hátt, að hann vildi
gefa efri deild kost ájað athuga málið. Auk þess
var forseti neðri deildar (Kl. J.) málinu hlynntur
(vegna útibús á Akureyri ?). Þetta sýnir að eins,
að heimastjórnarmenn héldu ekki eins vel hóp í
málinu eins og hinir, því að enginn einn einasti
úr Valtýsflokknum hafði neitt við Warburgs banka-
málið að athuga, og sýnir það ljósast, hversu það
mál er gert að eindregnu flokksmáli þeirra meg-
inn. Sá flokkur veit og skilur það réttilega, að
þetta er kvistur af sömu rót og Hafnarstjórnin
þeirra, en fáeinum heimastjórnarmönnum virðist
það því miðurekki fullljóst enn, og er það hrap-
arleg missýning. En þeim mönnum fer stöðugt
fækkandi, eptir því sem málið skýrist betur.
Ritstjóri þessa blaðs og þeir 5 þingmenn aðr-
ir, er atkvæði greiddu gegn bankafrv. út úr neðri
deild í sumar, munu hvorki blikna né blána,
þótt föðurlandsvinurinn(!) Einar Hjörleifsson sé að
skæla sig yflr þeirri atkvæðagreiðslu að sögn í
»Norðttrlandi« þeirra Valtýsliða. Skilningi þess
manns í landsmálum er svo einkennilega háttað,
að hann gleypir hugsunarlaust við öllu, hver þrem-
illinn sem það er, sem Valtýr vill hafa fram, og
á hann að því leyti sammerkt við marga ósjálf-
stæða lítt hugsandi menn < þeim flokki, sem hvorki
vilja né geta gert sér grein fyrir, hvert verið er
að teyma þá, og er það sorglegur vottur um póli-
tískan þroska og samvizkusemi sumra svokallaðra
þjóðfulltrúa vorra og leiðtoga á yfirstandandi tíð.
Þessir menn geta t. d. ekki skilið það, ekki
torskildara en það er, að það er alveg sama, að
afhenda þeim Arntzen og Warburg seðlaútgáfu-
rétt landssjóðs til fullra afnota, eins og landið, þetta
fátæka land, gæfi þeim hreint og beint stórkost-
legan höfuðstól, svo hundruðum þúsunda króna
skipti, til að taka vexti af og græða á eptir eig-
in vild, játandi með því, að landið hafi ekki vit
á að hagnýta sér þennan höfuðstól eða græða á
honum. Og er ekki unnt að hugsa sér auðvirði-
legri og vesallegri þrotayfirlýsingu, auk þess sem
það er stórhneyksli og gengur glæpi næst að varpa
þessu fyrir fætur útlendinga, undir eins og þeir
rétta fingurna út eptir fúlgunni. Hvergi annar-
staðar í víðri veröld mundi slík forsmán geta átt
sér stað nema hér á Islandi á þessum síðustu og
verstu tímum.
Og þegar menn svo athuga meðulin, sem
beitt er til að ríða landsbankann á slig, og greiða
götu stóra bankans þá óar mann við öllu óhrein-
lyndinu, blekkingunum og hringlandanum. T. d.
má taka sölu veðdeildarbréfanna. Þá er einn banka-
spekingurinn (hinn nafnkunni I. E.) ætlaði að slá
stórt högg og reyna að rota landsbankann með
því að breiða það út, að bréf þessi væru háskalegir
»pappírar« og óseljanlegir nema með stórum afföll-
um,að minnsta kosti 15—20% fyrir neðan ákvæðis-
verð, þá urðu margir til að trúa þessu, og menn
fengu ýmigust á þessum bréfum, sem von var.
En þá er sú varð raunin á rúmu ári síðar, að
bréfin voru keypt af útlendum bönkum með ákvæð-
isverði, eða sama sem (99%), þá er þessi sami
bankaspekingur ekki lengi að hlaupa 1 gagnstæða
átt, og segja að það sé ómyndarsala, því að bréf-
in séu svo einstaklega »áreiðanlegir pappírar«, er
ættu að seljast fyrir 125 kr., þ. e. 25% yfir ákvæð-
isverð(ll) og það sé því tjón(!) að selja þau fyrir
99 kr. Það þarf hálsliðamýkt og óvenjumikla
samvizkusemi til annars eins. Þegar það leggjar-
arbragð á landsbankann mistókst: að enginn vildi
eiga bankavaxtabréf veðdeildarinnar, þá varð að
finna annað bragð til að gera bankastjórninni
grikk, nfl. að hún hefði verið svo heimsk fyrir
bankans hönd að selja með ákvæðisverði bréf,
sem í fyrra áttu að vera í mesta lagi 85 kr. virði
hverjar 100 kr. en nú 125 kr.(U). Þessi tindar-
lega verðhækkun kom allt í einu hjá spekingnum
eptir að bankastjóra hafði tekizt að selja bréfin
háu verði, þrátt fyrir hrakspár mannsins í fyrra.
Nú voru góð ráð dýr, því að spekingurinn
mun hafa rennt grun í að þessi nýja veðdeildar-
bréfakenning hans mundi þykja dálítið kátleg.
Og ráðið varj fljótfundið. Jafnvel þótt sami
bankavitringur hefði áður látið i ljósi, að efla
mætti landsbankann með lánsfé, meðan hann
hélt, að lán íengist ekki, þá var hann
ekki lengi að snúa við blaðinu, þá er sú varð
reyndin á, að bankinn gat fengið nóg lán ytra.
Þá varð allt í einu beinn voði og frámunaleg heimska
að ætla sér að efla landsbankann á þann hátt. Og
til að sanna þetta, lét spekingurinn á þrykk út
gangaí lífakkeri þeirra Warburgs, Isafold, þennan
fræga reikning, sem orðið hefur honum og blað-
inu til maklegs sóma nær og fjær, þar sem
maðurinn lætur landsbankann tvíborga afborg-
un lánsins árlega(H). A þennan hátt var atið-
velt fyrir þetta reikningshöfuð að láta lands-
bankann verða fyrir voðatjóni af þessu láni, því
hroðalegra sem lengur leið1). Það er óþarft að
minnast hér frekar á þetta fáránlega reiknings-
hneyksli, sem alstaðar varð til aðhláturs, nema ef
til vill hjá allra stækustu Warburgsliðum; það
hefur verið rækilega krufið til mergjar hér áður í
blaðinu.—Jafnframt hefur verið sýnt fram áþað
ómótmælanlega, að landsbankinn getur mjög vel
staðið sig við að taka lán með 4% vöxtum og
afborgun á 28 árum; græðir einmitt á þvl, en
auðvitað því meir, ef hann fengi lán með 3 eða
31/2% og þyrfti ekki að afborga það á skemmri
tíma en 50—60 árum. Og það er alllíklegt, að
bankinn gæti fengið slíkt lán, ens og Halldór Jóns-
son bankagjaldkeri vék að 1 fyrirlestri sínum í
Stúdentafélaginu. Hann gat þess, að sér þætti
mjög sennilegt, að vér gætum fengið einhverja
hlutdeild í hinu stóra rlkisláni, sem Danir væru
nú að taka, og þá auðvitað með sömu kjörum,
gætum fengið t. d, x miljón af þessum 30 mil-
jónum, er Danir taka. Þáð er mjög sennilegt,og
ætti bankastjórnin sem fyrst að leita íyrir sér um
það. Það er enginn minnsti vafi á því, að það
yrði stórgróði fyrir bankann. En þótt það tæk-
ist ekki, er afborgunarlán á 28 árum með 40/0
vöxtum hagur fyrir bankann, eins og sýnt hetur
verið fram á. Og landsbankinn getur nú þegar
með þeirri */2 niiljón kr., er hann hefur fengið
með þessum kjörum sett á stofn útibú, t. d. á
Akureyri fyrst, eins og bankastjórnin mun þegar
hafa gert ráðstafanir til. Og það er einmitt eink-
um til stofnunar útibúa, sem landsbankann hefur
hingað til skort fjármagn. En það er ekki hætt
við öðru, en mótstöðumenn landsbankans hrópi
nú: »Það er ömögulegt. Útibúgetur Warburgs-
bankinn einn sett á stofn«. En þeir gæta þess
ekki, þeir góðu herrar, að þessi Warburgsbanki
t) „Þarna gerði I. E. ykkur góðan greiða" sagði
einn af helztu forvígismönnum Warburgs bankans við
einn úr hinum flokknum, þegar reikningur I. var ný-
prentaður, með fleiri orðurn, er hann hafði uui reikn-
ingshöfuðið, og hér verða ekki gremd.