Þjóðólfur - 28.02.1902, Blaðsíða 3

r
35
hann getur losað sig úr þvl með vottorð-
um kunnugra skipstjóra ? Hversvegna vill
hann af eintómum þráa og þverhöfðaskap
vekja upp aptur umræðurnar um þetta og
halda gatinu sínu sem rnest á lopti? í
hans sporum mundu flestir hafa haft vit
á að þegja, eða afsaka skyssuna með fá-
Um orðum. En til þess skortir manninn
áþreifanlega bæði vit og vilja, og þess
vegna neglist hann æ fastara og fastara f
*gatinu« við hvern rykk, sem hann ger-
,r til að losast úr því. Hann losnarhvort
sem er aldrei úr þeirri bóndabeygju, sem
t’jóðólfur hefur hneppt hann í, bæði 1
þessu og öðru, hversu mikið, sem mað-
Urinn spriklar. Það er alltsaman máttlaust
spark. Kúri hann nú í hinu víðfræga
Dyrhólagati sínu! Korriró!
Fyrirmyndarprestur
og
föstuprédikun.
stjórnarnefndin væri prýdd með þessu
»gulli« af presti. Og auðskilið er það,að
hann býður sig til þingsetu við hvert tæki-
færi, á þessum róstusömu tfmum, og það
jafnvel í tveim kjördæmum f senn. Þar
er maður, sem kann að »stilla til friðar«,
og vill fá tækifæri, til að rieyta þeirra
híéfileika sinna þar sem mest á ríður.
Dalamenn ættu að lesa þesSa gullvægu
föstuprédikun hans, fyrir næstu alþingis-
kosningar.
Væntanlega gefur prestafyrirmyndin í
Görðum út fleiri slfkar prédikanir; það
væri velgerningur, fyrst og fremst við bisk-
upinn, sem ekki kemst til að semja slíkt
sjálfur fyrir annríki, ogþar næst við flokks-
bræður þeirra, Valtýinga, sem sjálfsagt
skilja málið á þeim, þó háfleygt sé, —
þótt andvaltývar eða heimastjórnarmenn
og álíka syndugar verur séu óvanir svona
kristilegum stfl, og eigi því bágt með að
fella sig við hann.
Sæll er sá flokkur, er þú fyllir, og það
kjördæmi, er þfn nýtur.
Hrifinn lesari.
í hintt geistlega blaði ísaf. hefur fyrir-
myndarpresturinn prófasturinn 1 Görðum,
gefið út sýnishorn af prédikara-andagipt
sinni. Föstuprédikun þessi er óvenjulega
stutt hjá honum; ekki nema tveir ísudálk-
ar, enda hefur hann þjappað efninu sam-
an með svo miklu orðavali, að það er al-
veg dásamlegt. Þannig byrjar og endar
prédikunin með hinu fagra og guðrækn-
islega orði »lýgi«. Það kemur fyrir hvað
eptir annað í hverri línu, og stundum
tvisvar í sömu línunni, alls ig sinnum í
ræðunni. Márgar setningar eru líkt og
þetta: »Skoðaðu nú óþokkaskap þinn;
speglaðu þig í þinni eigin óafmáanlegri
svívirðing og reyndu að læra að skamrn-
ast þín«. Svona hógværlega áminnir þessi
guðs útvaldi þjónn sinn sannkristinn bróður.
Síðan þetta ræðttsnildar-sýnishorn birt-
ist, þykir enginn vafi á því, hver bezt
muni fallinn íslenzkra presta, til að fylla
sæti herra Hallgríms, ef til kæmi. Og
margir láþað yfirþjóðsáttanefndinni nyrðra,
hún ekki skyldi stinga upp á prófast-
inum í Görðum, sem forsætissáttanefnd-
armanni fyrir hið forna Skálholtsbiskups-
dæmi. Þar er þó auðsjáanlega maður, sem
kann að haga svo orðum sínum, að þau
hneyksli ekki náungann.
Engin furða er, þótt »framfaraflokks«-
Föstuprédikun
prófastsins í Kjalarnesþingi í sfðustu Isa-
fold þarf fárra athugasemda við frá minni
hálfu, því að höf. greinarinnar hér á und-
an hefur að miklu leyti tekið af mér ó-
makið og lýst almenningsálitinu áþessari
fáránlegu ritsmíð guðsmannsins, prófasts-
ins, sem á að ganga á undan öðrum með
góðu eptirdæmi til orða og verka. Hver
siðavönd og óhlutdræg kirkjustjórn mundi
veita alvarlega og þunga áminningu hverj-
um kennimanni kirkjunnar, er í opin-
beru blaði léti sjást eptir sig annan eins
munnsöfnuð, og Garðaklerkurinn 1 ísa-
fold. Eg vænti því þess, að yfirhirðir
kirkjunnar hér finni skyldu sína til að
veita prófastinum alvarlega ofanígjöf fyrir
föstuprédikun hans í ísafold, því að eigi
er rétt að gera ráð fyrir, að herra bisk-
upinn fari í manngreinarálit og sjái í gegn-
um fingur við alla guðsmenn 1 flokki Val-
týinga. Annars lýsir prédikun prófastsins
svo vel hinum göfuga, kristilega innra
manni hans, að ókunnugir menn geta feng-
ið ljósari hugmynd um manninn eptir en
áður. Og svo veit nú allur landslýður,
að hann er hið andlega, skært lýsandi
leiðarljós í stjórn »framfaraflokksins«(!), og
hefur ljós þetta náttúrlega reiðst Þjóðólfi
grimmilega, af því að hann hefur aldrei
getið guðsmannsins sérstaklega sem leiðar-
stjörnu »framfaraflokksins«(!) á hinum breiða
vegi hans. Þetta var auðvitað yfirsjón
mikil — manni datt ekki í hug, að mað-
urinn væri svo ákaflega þýðingarmikil per-
sóna í þessari stjórn, svo að prófastur-
inn verður að afsaka, þótt Þjóðólfi sæist
yfir liann, og léti hann liggja alveg á
milli hluta í stjórnmáladeilunum á síðustu
tímum. En ekki er nú kjarkurinn hjá
guðsmanninum meiri en svo, þá er hann
fer að þylja fræði sín yfir Þjóðólfi, að
hann þorir ekki að snúast beint að á-
byrgðarmanni blaðsins, heldur að eins að
blaðinu, og hyggur hann víst, að hann
geti skotið sér undan lagalegri ábyrgð
fyrir munnsöfnuð sinn með þvl yfirvarpi.
En ekki er séð, að það takist samt, og
getur prófasturinn því búizt við því, að
ritsmíð hans verði svarað á þann eina
hátt, sem slík »pródúkt« verðskulda, enda
þótt hann hafi þegar fengið dóm sinn í
almenningsálitinu fyrir munnsöfnuð sinn,
þann dóm, sem hvorki mun honum til
sæmdar né ánægju, þann dóm, sem opt
er þyngri en vöndur laganna, þvl að
»sjaldan lýgur almannarómur«. En al-
mannarómurinn mun vera hér um bil á
einn veg um föstuprédikun Garðaklerksins,
nema hjá hinum örfáu persónum, sem
enn eru blindaðaraf villuljósi valtýskunn-
ar. En þeir herrar eru orðnir harla fáir.
Valtýr getur nú kallazt »hershöfðinginn
liðlausi«, því að það mun lítið stoða, þótt
kennivaldið í Görðum liggi daglega á bæn,
og prédiki krossférð í hverri einustu Isa-
fold gegn hinum »vantrúuðu«, því að trú-
in á Valtý verður ekki lífguð úr þessu,
hversu heitt sem prófasturinn biður drott-
inn sinn, að auka landslýðnum þessa trú.
Af því koma tárin, af því svellur heiptin
og gremjan svo mjög í hinu volaða og
vonarsnauða Valtýsliði.
H. fi.
Vel skotna fálka
kaupir .1 úlíus Jörgensen.
ME Ð óvanalega góðum kjör-
Um geta menn nú eignast smærri
eða stærri hús hér í bænum, ef þeir semja
við trésmið
Uoga Þórðarson, Laugaveg 47.
Blómsveigar,_______________
á líkkistur o. fl., marg-
B L Ó M - ar tegundir, ljómandi
S V E I G A R fallegir, nálægt 300
stykki um að velja,
þar ámeðal mjög stórir og fínir blóm-
sveigar, hentugir, þegar félög vilja
heiðra framliðna vini sína eða meðlimi.
Sömuleiðis blómsveigaborðar,
áprentaðir ef óskað er, margar mjög
fallegar gerðir. Blóm og puntur i
blómsturvasa, ákaflega margarog marg-
breyttar tegundir um að velja. Pálma-
greinar af öllum stærðum, vaxrós-
ir, grályng og margskonar tilbúin
blóm (um 90 tegundir), bæði til þess
að búa til úr blómsveiga og annað
skraut.
Ennfremur mjög mikið úrval af
heillaóskakortum, mjög ódýrum
og eptir nýjustu tízku.
Þetta og fleiri tilbúnir skrautmunir,
t. d. áteiknað angóla og klæði með
tilheyrandi, fæst á
Skólavörðustíg 5.
Svanl. Benediktsdóttir.
Heimsins vöndnðnstu og: ódýrnstu
Orgel og Fortepiano
fást með verksmiðjuverði beina leið frá
Beethoven Piano & Organ Co og frá Corn-
ish & Co, Washington, N. J. U. S. A.
Orgel úr hnottré með 5 áttundum, 13
tónfjölgunum, a hnéspöðum, með vönduð-
um orgelstól og skóla, kostar í umbúðum
ca. 125 krónur. (Orgel með sama hljóð-
magni og llkri gerð kostar i hnottréskassa
miunst 244 krónnr í umbúðum hjá Peter-
sen & Steenstrup). Flutningskostnaður frá
Ameriku til Kaupmannahafnar er frá 26—
40 krónur eptir verði og stærð orgelsins.
Öll fullkomnari orgel og fortepiano til-
tölulega jafn ódýr og öll með *5 ára á-
byrgð.
Allir væntanlegir kaupendur eiga að
snúa sér til undirritaðs. Einkafulltrúi fé-
laganna hér á landi:
Þorsteinn Aruljótsson.
Sauðanesi.
20
tingum þeirra, en annars skyldu menn skemmta sér við drykkju inni í
tjaldinu eða við dans fyrir utan það, svo lengi sem hverjum sýndist.
Auðvitað fór Íngiríður niður að Leirdalseyri til þess að taka á móti
Andrési.
/
Tilhugalíf þeirra hafði verið harla einkennilegt. Hann hafði verið
handtekinn nieð fyrsta kossinn hennar á vörunum og ávallt síðan orðið
að þrælka sem óbótamaður. Þegar öllu var á botninn hvolft, þá þekkti
hún hann sáralítið. Mynd hans, sem hún bar í huga sínum, var fögur
°g tilkomumikil, en hún hafði orðið til við þrá, fjarveru Og meðaumkv-
un. Var hún lík honum? Hafði hún nokkurn tima verið lík honum?
Hún var í ákafri geðshræringu og einblíndi á bátinn, sem sigldi með
fullum seglum að landi. Hún þekkti hann þegar álengdar á svarta hár-
inu, og á því, hvað hann var hávaxinn og lotinn; hann var engu bein-
Vaxnari nú, en þegar hún sá hann síðast — og það var heldur ekki að
^ynja.
Þegar báturinn lagði að landi, tók einn bóndinn úr Haugasókn til máls
°g bauð með hárri röddu Andrés velkominn. Því var svarað ineð fagn-
aðarópi, sem kvað við um allan hópinn; Andrés stóð upp og veifaði húf-
unni; síðan gekk hann á land, en í því varð honum fótaskortur, svo að
hann hefði dottið í sjóinn, ef tveir menn hefðu þá ekki náð í hann og
varið hann falli; Ingiríði virtist menn umhverfis sig kæfa niður í sér
hláturinn, en þegar fagnaðarópin kváðu við, fylltust augu hennar af tár-
um, svo að hún sa ekki nema í þoku. Hann þurfti að skiptast orðum
á við svo marga og taka í hendina á svo mörgum, að það lá við, að
henni fyndist sér ofaukið. Loks settust þau þó í vagninn, en er þau
sátu þar tvö ein og ætluðu að fara að talast við á leiðinni að Tönjum,
þá fann hún fyrst átakanlega til þess, hve ókunnug þau voru hvort öðru.
Hann fór nú samt að tala um sjálfan sig og allt það, sem hann hefði
orðið að þo!a, um fangalíf og viðurværi, um félaga sína og um slungna
glæpamenn og svo framvegis. Gortið og hatrið, sem lýsti sér í orðum
hans, og blótsyrðin, sem hann kryddaði setningarnar með, hneykslaði
mjög Ingiríði; það varð ekki ráðið af orðum hans, að hann hugsaði neitt
>7
réttinn. Andrés frá Velii var fluttur af hermönnum til Björgvinar og
settur í Björgvinarkastala.
Efra-Rjóður var lagt undir krónuna og var það fengið hersveitarfor-
ingja Leirdæla til ábúðar. Ingiríður fór til föðursystur sinnar, sem átti
jörð þar í sveitinni, og var henni mikii hluttekning sýnd af öllum sveitung-
um hennar. í Leirdal var sett á fót ein hersveit af fótgönguliði og urðu
Leirdælir fyrirtaks hermenn, er þeir fóru að sætta sig við hlut sinn. Tím-
ar liðu og smátt og smátt fóru menn að kyrrast í skapi. Knútur hafði
verið í herþjónustu; hann var dulur og fáskiptinn, og hafði lítil mök við
aðra menn. Eptir dauða föður síns stundaði hann bú sitt í róognæði;
hin eina skemmtun hans var að fara upp að Seltúnaásnum, sem forðum,
og veiða. Hann kvæntist ekki; Ingiríður var einnig ógipt; hún tók nú
að gerast roskin stúlka.
Ingiríður vissi vel, að Knútur elskaði hana og umhugsunin um það
veitti henni nokkra fró. Sá harmur, sem hann bar, þótti henni vera dálitlar
sárabætur fyrir píslarvættisdauða föður hennar, fyrir þrælkun unnusta henn-
ar, fyrir missi óðalserfðar sinnar og fyrir hið glataða líf sitt — það mátti
ekki minna vera. Margir urðu til að biðja hennar, en hún vísaði öllum
á bug. „Eg er trúlofuð", sagði hún. „Að vísu er unnusti minn dæmd-
ur til þrælkunar æfilangt og eg verð því aldrei brúður hans; en hvað
um það ; hann fylgdi dyggilega fram máli voru og hann verður nú að
gjalda dirfsku sinnar og frjálslyndis og það má ekki minna vera en að
eg geri það Uka; það er hin eina huggun mín".
Smátt og smátt urðu tilfmningar hennar að nokkurs konar dýrlings-
dýrkun á fanganum og jafnframt því sem mynd Andrésar greyptist í
hjarta hennar fór henni að finnast minna til Knúts koma og hætti að veita
honum nokkra athygli. Öll þau ár, sem liðin voru frá dauða föður henn-
ar, höfðu þau aldrei talazt við og jafnvel aldrei kastað kveðju hvort
á annað.
í maímánuði árið 1807 fréttust þau hörmulegu tíðindi norður í sveit-
irnar umhverfis Sognfjörð, að Englendingar hefðu rænt flota Dana og
Norðmanna og síðar fréttist, að Svíþjóð hefði gengið í lið með fjand-