Þjóðólfur - 25.04.1902, Qupperneq 2

66
Tekjur:
1. Eign í ársbyrjun...............100
100
Gjöld:
2. Utborgað fyrir vörur . . . . ioo
ioo
En það er ekki rétt, því að þálitisvo
ú't, sem B. Kr. ætti ekkert í árslok, hefði
tapað 100 kr. á árinu, sem er ekki rétt;
hann hefur engu tapað. Dæmið á að
setja þannig upp:
Tekjur:
1. Eign í ársbyrjun................100
2. Vörur keyptar fyrir.............ioo
200
* Gjöld:
3 Utborgað fyrir vörur . . . . ioo
4. Eign 1 árslok 1 vörum . . . .100
200
Ef B. Kr. tæki 100 kr. af peningum
slnum og legði í sparisjóð, væru það ekki
»sönn útgjöld« enda þótt hann færði í
kassabók sinni: »útborgað iookr. oglagt
í sparisjóð«.
Og heldur ekki eru það sannar tekj-
ur, þótt hann hefji aptur þessar 100 kr.
úr sparisjóði og færi 1 kassabókina: »inn-
borgaðár 100 kr. frá sparisjóði«.
Hann er sem sé ekkert fátækari, þótt
hann fari með 100 kr. til sparisjóðs, og
ekkert ríkari, þótt hann sæki þær þangað
aptur.
B. Kr. mundi eptir sínum reiknings-
reglum setja þetta dæmi upp þannig:
Tekjur:
1. Eign í ársbyrjun .... ■ . 100
100
Gjöld:
2. Utborgað til sparisjóðs .... 100
100
En þetta er ekki rétt, því að þáliti
svo út, sem B. Kr. ætti ekkert 1 árslok,
hefði tapað 100 kr. á árinu, en sem ekki
er rétt. Hann hefur engu tapað. Dæmið
á að setja þannig upp.
Tekjur:
1. Eign 1 ársbyrjun................100
2. Innlagt í sparisjóð.............100
200
Gjöld:
3. Utborgað til sparisjóðs . . . ioo
4. Eign í árslok í sparisjóði . . . 100
200
Á líkan hátt er um hvern, sem tekurlán,
hann öðlast ekki við það neinar sannar
tekjur, hann er engum eyri ríkari á eptir,
og hann innir ekki af hendi nein »sönn
útgjöld« þótt hann endurborgi lánið,
hann er engum eyri fátækari á eptir.
Eins og þetta gildir um alla privatmenn
eins gildir það um alla sjóði.
Alliraðalreikningar eigaþvíaðvera færðir
svo, að þeir beri það með sér, hverjar
eignirnar eru f árslok, og því þurfa þær
upphæðir í reikningunum, sem ekki eru
sannar tekjur, að færast einnig til út-
gjalda »til jafnaðar« og þær upphæðir,
sem ekki eru s ö n n útgjöld, að færast
einnig tekjumeginn »til jafnaðar«.
Þetta er svo sjálfsagður sannleikur, að
eg sagði í fyrri grein minni, að það væri
»stórmerkilegt«, að kaupmaður B. Kr.
skuli ekki vita það.
Þetta vita allar sveitastjórnir á landinu
og gera upp hreppsreikningana samkvæmt
því; þetta veit »bóndason«, og gerir upp
reikning sinn samkvæmt því, og þetta vita
náttúrlega allir þeir, sem gera upp þá
reikninga, sem eru prentaðir í Stj.tíð., svo
sem landshöfðinginn, amtmennirnir báðir,
biskup, landfógeti, bæjarfógeti H. D. Eir.
Briem, Björn Jensson reikningskennari við
lærða skólann, Jón Jensson yfirdómari, og
margir, margir fleiri, sem ekki verða neitt
minni menn við það, þótt B. Kr. setji í
ísafold háðsmerki við nöfn þeirra, fyrir
reikningsformið, sem þeir nota.
Samkvæmt því sem eg hef hér að of-
an sýnt og sannað, getur B. Kr. ekki með
minnsta rétti mótmælt því, að bankinn
græðir samkv. þeim tölum, sem »Bónda-
son« notar, fyrsta árið 62,163 kr. eða —
eins og eg hef skýrt frá, að eg mundi
telja réttara 25,000 + 17,500 = 42,500 kr.,
sem hann ver á þann hátt, að hann kaup-
ir gull fyrir 25 þús. (o: afborgun af gull-
skuldinni) en leggur 17,500 kr. í varasjóð.
B. Kr. tekur í síðari grein sinni (Isaf. 21.
tölubl.) dæmi af H. J., sem hefur árslaun
2400 kr., og á að borga þar af í afborg-
un af láni 1000 kr. á ári. Það dæmi
setur hann þannig upp:
Tekjur:
1. I árslaun..................2400
2. Af laununum greidd afborgun
á ári......................1000
3400
Gjöld:
3. Greidd afborgun af láni . . . 1000
4. Lagt til heimilis á árinu . . . 2400
3400
Um þetta segir hann svo: »Þaif nú meir
en hina einföldustu, óbrjálaða skynsemi til
að sjá, hver haugavitleysa þetta er?«
Samt sem áður sýnir nú þetta dæmi,
hvernig það er upp sett, þó svo mikla
framför hjá B. Kr. frá því hann reit fyrri
grein sína, að eg gæti gefið honum 4
(vel) fyrir það, þar sem eg mundi ekki
gefa honum meira en 2 (illa) fyrir dæmi
hans í 15. tölubl. Isaf. Því að sannleik-
urinn er, að tekjuhliðin er rétt í dæm-
inu, en allslæm skekkja í 4. lið (gjalda-
megin). 4. liður á sem sé að skiptast í
tvennt:
i° Lagt til heimilis á árinu . . . 1400
20 Gróði ársins.......................1000
Það liggur sem sé í augum uppi, að ef
H. J. getur borgað af árslaunum sínum
1000 kr. í afborgun af láninu, eins og B.
Kr. gerir ráð fyrir, og kemst af með 1400
kr. til heimilisins, þá leggur hann upp
(græðir) 1000 kr. á árinu. Þennan gróða
notar hann til þess, að minnka skuld sína,
eykur allt svo hinar skuldlausu eignir sín-
ar um 1000 kr. Þess vegna er hann sann-
arlega 1000 kr. ríkari í árslok, en hann
var í ársbyrjun. Þetta þarf dæmið að
sýna. Það er því bert, að lítið vantaði
á, að þetta væri rétt uppsett hjá B. Kr.
B. Kr. skilur ekki e n n leiðrétting Indr.
Einarssonar á villu hans (í 70. tölubl.
ísaf. 1901) um borgun til banka í gulli.
Þessa villu leiðrétti Indr. ((72 tölubl. Isaf.
1901) með þessari athugasemd: »Almennt
gildir sú regla, að skuld við önnur lönd
verði ekki greidd nema í vörum eða pen-
ingum (gulli). Bankinn hér hefur engar
vörur. Þess vegna var gert ráð fyrir, að
hann yrði áð greiða skuld sína með hinu
lánaða gulli. ' En það er rangt. Því
bankinn getur keypt skuld, t. d. víxil hér
á landi fyrir seðla, og fengið hana borg-
aða í gulli erlendis«. Þetta segirlndriði.
B. Kr. staglast enn á villunni, og seg-
ist vera Indr. samdóma! B. Kr. er sam-
kvæmt þessu samdóma Indriða, þegar
Indriði segir vitleysur; hann er samdóma
setningum eptir Indriða, sem eru svo
rangar, að Indr. sjálfur neyðist til að
lýsa opinberlega yfir, að þær séu rangar.
Það má vera gaman fyrir B. Kr. að
hafa svona v í 11 a usar skoðanir, og hafa
opinn faðm Isafoidar til þess að prédika
þær fyrir fólkinu sem óyggjandi »sann-
leika« — alveg mótmælalaust. Það er
von, að B. Kr. kalli hana fyrir bragðið
»heiðarlegt blað«, sem »bægir frá öllum
greinum um mikilsverð landsmál, sem eru
villandi og blekkjandi«.
Eg nenni ekki 1 þetta sinn að leiðrétta og
benda á ýmsar fleiri villur í grein B. Kr. og
stóryrði hans og fúkyrði til mín, læt eg
eins og vind um eyrun þjóta. Eg skil
það svo ógn vel, að þetta dálæti Isafoldar
hefur hleypt svo miklum vindi 1 hann, að
hann má til að losa sig við dálítið af
honum til þess að springa ekki.
Frá útíöndum
engin stórtíðindi að þessu sinni. Síð-
ustu vopnaviðskipti Búa og Breta voru
við Dreikull 31. marz. Þar stýrði Delarey
1500 Búum. Mannfall allmikið af hvor-
umtveggja; féllu þar af Englendingum 3
foringjar og 24 hermenn, enum isosærð-
ust. Af Búum féllu og særðust 137 menn.
Eptir þessa orustu hefur allt verið kyrrt
á báðar hliðar þar syðra, því að nú er
farið að semju um frið. Hafa helztu menn
Búa, forsetarnir Stejn og Schalk-Burgher,
hershöfðingjarnir La Botha, De Wet, Del-
arey o. fl. átt tal við Kitchener í Pretoríu, og
þykir ekki ólíklegt, að saman hafi dregið, eða
dragi, og að enska stjórnin muni sam-
þykkja skilmálana, en hvernig þeim er
háttað vita menn ekki enn, þvf að þeim
er haldið stranglega leyndum. Þó þykjast
menn vita með vissu, að Búarmum krefjast
fullkomins sjálfstæðis, enda hafa foringj-
ar þeirra látið það berlega uppi, að gangi
Bretastjórn ekki að því skilyrði, þá verði
ófriðnum haldið áfram með miklu meira
krapti en fyr. Er svo sagt, að Búar standi
nú nú mjög vel að vígi, og hafi 20,000
vígra manna á að skipa, geti því haldið
ófriðnum uppi svo árum skipti, ef verkast
vill. Lítur út fyrir, eins og það séu Bú-
ar, sem nú skapi Bretum skilmálana.
Arfleiðsluskrá Cecil Rhodes er nýlega
birt og þykir merkileg. Er það afarmikið
skjal og ítarlegt. Samkvæmt skránni á
mestur bluti eignanna, er menn ætla að
séu um 144 milj. kr., að ganga til ýmsra
menntastofnana á Englandi og í Ameríku
og enda til Þýzkalands, sem styrktarsjóðir
fyrir stúdenta til andlegrar og líkamlegr-
ar menningar. Oriel-háskóladeild í Ox-
ford, er Rhodes stundaði nám sitt við,
fær meðal annars nálega 2'/i miljón kr.
Til landbúnaðarháskólaí Rhodesíu eru ætl-
aðar 48,000 kr. árlega, og grafreitur
Rhodes á Matoppohæð þar í landi á að
vera friðhelgur staður, og skulu þar greptr-
aðir þeir menn, er Suður-Afrika elur á-
gætasta. Víða er í arfleiðsluskránni gert
ráð fyrir stofnan hins nýja veldis »hinnar
sameinuðu Suður-Afriku«, er Rhodes .ætl-
aði sér að stofna, og eru ýmsar ákvarð-
anir í skránní við það bundnar.
A Rússlandi hefur í seinni tíð ýmsum
æðri embættismönnum verið veitt bana-
tilræði, þar á meðal lögreglustjóranum í
Moskwa, og þrisvar sinnum hefur verið
reynt að drepa Bobrikoff hinn alræmda
landstjóra á Finnlandi, en mistekizt. Er
sagt, að nú eigi að gera hann að land-
stjóra í Warschau, og munu Finnar lítt
harma brottför þessa böðuls, því áð verri
harðstjóra geta þeir naumast fengið.
Það slys vildi til við fótknattleik í bænum
Glasgow, að pallur einn, eráhorfendurstóðu
á, hrundi, og létust þar 18 manns, en um
250 meiddust. Múgurinn braut niður vír-
girðinguna kringum leikvöllinn, ruddist
inn og heimtaði, að leiknum væri haldið
áfram, eptir sem áður.
Látinn er 12. þ. m. hinn nafnkunni
roælskumaður og prédikari de Witt
T a 1 m a g e, prestur við höfuðkirkju pres-
byteríana í Washington, rúmlega sjötugur
að aldri.
Fyrlrlestur
um sölu íslenzkra afurða erlendis hélt
Guðjón Guðmundsson búfræðiskandídat í
Iðnaðarmannahúsinu 19. þ. m. Hefur
hann í vetur ferðazt um Skotland og
England til að kynna sér markaðinn fyrir
íslenzkar afurðir þar. Var því töluvert
á fyrirlestri hans að græða, þótt margt
væri áður kunnugt. Talaði mest um út-
flutning á nýju kjöti og hestamarkaðinn,
einnig um smjörsölu, útflutning á fiski, ull
og gærum m. fl. Áleit, að vér ættum sem
fyrst að komast í hagfellt viðskiptasam-
band við England, því að þar væri aðal-
markaðurinn fyrir vörur vorar. Stakk upp
á, að fengið væri stórt, hraðskreitt gufu-
skip til að flytja héðan kjöt, smjör og
fisk í kæliklefum, og gangi það tvisvar á
mánuði milli Englands og helztu hafna á
íslandi. Bráðnauðsynlegt væri einnig að
hafa erindreka eða ráðanaut, helzt búsett-
an í Leith, til að leiðbeina bændum og
kaupmönnum um sendingu og sölu á ísl.
vörum. Þessu atriði hefur einmitt verið
hreyft áður í blöðunum og enda á þingi,
en það virtist ræðum. ókunnugt um. Fyr-
irlestur þessi mun birtast í heilu lagi 1
Búnaðarritinu innan skamms.
Skrif-fimms-skrækur.
»Skrifum« og »skrifum« enn,
»skorum á« »Vora menn«,
(gín við Oss gröfin senn
geigvænleg, dimm):
Bjargið Oss, »bræður«, þér;
bágstaddir erum Vér;
í ströngu stöndum Vér
»stjórnendur« fimm.
Ver erum »vinstrimenn«
»vitrir« »stjórnbótarmenn«
»sannir« »framfaramenn« ;
fjandasveit grimm,
»fyrir« Oss »eitrar« þar
áður sem björgin var,
ætlar til »afsláttar«
»umboðsmenn« fimm.
Vér elskum »frið« — æ, »frið!«
(fjandsköpumst alla við
Oss sem ei leggja lið;
lund þeirra’ er grimm).
»Fleygana« »forðumst« Vér;
»fylgið« Oss »eptir«, þér,
til lífsins leiðum Vér
»leiðtogar« fimm.
»Kvíðboga berum« Vér;
bæn Vora heyrið þér!
orrustan að nú fer,
ógurleg, grimm.
Hatir ef föllum Vér
framavon glötuð er,
auður og umbun hver
»útvöldum« fimm.
Valtý og Warburg enn
veitið lið, »góðu« menn ;
kollhríðin kemur senn,
kvíðvænleg, grimm.
Dugið, æ, dugið nú!
»drengir«, í von og trú
á Valtý, Warburg — nú
veitið Oss fimm!
(Meira?),
K. - £. - B. - J. - S.
Úr greipum lðgreglunnar
hér í nöfuðstaðnum smaug hollenzkur
botnverpill »Camellia« á sunnudagsnótt-
ina var. Hafði varðskipið »Hekla« tekið
hann nálægt Vestmanneyjum, þvf að sann-
azt hafði, að hann hefði verið að veiðum
í landhelgi, þótt skipstjóri þrætti fyrir og
þættist meðal annars ekki skilja ensku.
Bæjarfógeti dæmdi hann á laugardags-
kveldið í 1100 kr. sekt og afla og veiðar-
færi upptæk. Um þetta leyti skildi her-
skipið hann eptir hér á höfninni, — mun
hafa ætlað bæjarfógeta, að ábyrgjast hann
— og fór suður í Hafnarfjörð. Að eins
einn íslenzkur maður (Sig. Pétursson lög-
regluþjónn) var settur gæzlumaður á skipinu.
Þetta nýtti skipstjóri sér, er hann vissi, að
herskipið var farið, og er hann kom út á
skipið rét.t eptir miðnætti á sunnudags-
nóttina, — hafði verið í landi þangað til
— laug hann því að lögregluþjóninum, að
bæjarfógeti vildi finna hann, en er því var
ekki trúað, gerðist skipstjóri, sem var
nokkuð drukkinn, æfur mjög og sagði lög-
regluþjóninum, að annaðhvort yrði hann
þegar að fara í land, eða hann léti fleygja
honum útbyrðis, eða slá honum »niður
við« á þilfarinu. Lögregluþj., sem þótti
skipstj. líklegur til að framkvæma hótanir
sínar þegar í stað, treystist ekki annað
en hörfa í land á sama bátnum, er skip-
stj. hafði komið á, er þá þegar lét vinda
upp akkeri og sigldi burt. Málþráðar-
skeyti, er bæjarfógeti lét senda um nótt-
ina til Hafnarfjarðar til að aðvara »Heklu«
varð árangurslaust. Er það fremur leið-
inlegt afspurnar, ef þetta fer að verða al-