Þjóðólfur - 06.05.1902, Blaðsíða 2

þar sem menn líka heimta kosningarrétti
nn aukinn. Óeirðirnar hafa verið í minni
stíl en í Belgíu, en þó hefur ekki vantað
vanalegar stympingar milli lýðsins og lög-
regluliðsins í Stokkhólmi með grjótkasti
og sverðshöggum, særðum mönnum og
handteknum. Og á fundum og samkom-
um um land allt hafa menn stappað stál-
inu hver í annan. En framfaraflokkur-
inn í Svíþjóð er í minni hluta.
Haldi maður austur á bóginn til Rúss-
lands og Finnlands, er ástandið þó
enn ískyggilegra. Æsingarnar hafa hér
dýpri rætur. Einhver fréttaritari hefur lát-
ið sér þau orð um munn fara, að ástand-
ið á Rússlandi væri svipað því sem það
var á Frakklandi rétt á undan stjórnar-
byltingunni miklu, en þess er jafnfamt get-
ið, að rússnesk alþýða sé svo langt á ept-
ir tímanum, að hún sé ekki' fær um að
hagnýta sér pólitisk réttindi, eins og þau
séu hjá Vesturevrópuþjóðum, þó að hún
ætti kost á að fá þau. En á því er víst
að öðru leyti engin hætta, því að keisari
virðist meira og meira aðhyllast ráð stæk-
ustu apturhaldsmanna, t. d. Pobédonoszev,
yfirprókureur fyrir hinni helgu Synódu. Að
ráðum þessa manns kvað hann þannig nú
hafa vikið Wannovski kennslumálaráðgjafa
frá emhætti, þó að það sé gefið út, að hann
hafi fengið lausn vegna bilaðrar heilsu.
Seinustu fréttir segja, að í fylkinu Poltawa
hafi bændur (fyrir æsingar stúdenta) gert
uppþot og usla mikinn, þará meðalbrennt
64 höfðingjasetur. Verkamenn í St. Péturs-
borg og nágrenninu ætla 1. maí að leggja
niður vinnu og heimta styttri vinnutíma
(iotíma á dag) en þeiráðurhafa haft og
ýms önnur hlunnindi.
I Finnlandi eiga óeirðir þær, er orðið
hafa seinustu dagana, rót sína að rekja til
tilskipunar keisara um landvarnarskyldu,
er þykir ólögleg. í Helsingfors hafa Kós-
akkar verið látnir sefa óspektirnar og hafa
að sögn gert það með vanalegri hörkti og
barsmíðum.
Finnlandsráðgjafinn í Pétursborg, Rúss-
inn v. Plehwe (sem annars er prússneskur
að kyni — í föðurætt—og nú 56 ára gl.)
er orðinn innanríkisráðgjafi í stað Ssipjagins,
og þykir ekki örvænt um, að Finnum holl-
ari maður verði skipaður í hans stað.
Um morðingja Ssipjagins er sagt, að hann
sé 25 ára gl., af aðalsætt og að faðir hans
hafi verið rekinn í útlegð til Síberíu. Hánn
kvað vera tregur til sagna, jafnvel ekki
viljað segja nafn silt. Furðu þykir það
sæta, að honum tókst að vinna á S.; ráð-
gjafinn hafði seinustu dagana fengið ýms
ógnunarbréf og var umkringdur af lög-
regluþjónum, er hann var myrtur; jafnvel
þjónn sá, er fylgdi honum og varð fyrir
einu skotinu, var leynilegur lögregluþjónn.
Það er haldið, að fleiri hafi verið í vitorði
með Malyschev (eða hvað hann nú heitir).
í París hafa Frakkar eptir tilmælum vina
sinna hafið rannsókn meðal Rússa þar í
bæ og að sögn fundið ískyggileg bréf, og
1 Wiborg á Finnlandi þykjast menn líka
hafa haft þef af samsærismönnum, en ósann-
að mun það þó vera.
Jarðarför Ssipjagins fór fram með mestu
viðhöfn; keisari sjálfur, krónprinsinn og
stórfurstarnir báru kistuna út að llkvagn-
inum.
Ráðaneytisforseti í Noregi varð ekki
Berner, heldur Blehr, er áður sat í ráða-
neytisdeildinni norsku í Stokkhólmi. Af
nýjum ráðgjöfum má nefna dr. Sigurð Ibsen,
son skáldsins, áður deildarstjóra í innan-
rikisráðaneytinu (f. 1859). Hann á að
sitja í Stokkhólmi.
Biilow ríkiskanzlari hefur verið svo lag-
inn að fá Austuríkismenn og Itali til að
endurnýja sambandið við Þjóðverja (þrí-
pjóðasambandið).
Wilhelmína drottning Hollendinga,
hefur verið hættulega sjúk (af taugaveiki),
en kvað nú vera í apturbata. Landar henn-
ar voru þvf hræddari um hana sem hún
er með barni og á bráðum að fæða þann
ríkiserfingja, sem þeir þrá svo mjög.
IFrakklandi eiga þingkosningar fram
að fara á morgun. Þó að það sé líklegt,
að stjórnin vinni sigur, þykir það ekki alls
kostar víst, að Waldeck-Rousseau haldi
ráðaneytisformennskunni áfram; menn
segja, að hann sé orðinn þreyttur. Millerand
(sósíalistinn) ætlar í öllu falli að segja af
sér eptir kosningarnar. Sem forsetaefni í
stað W. R er m. a. nefndir Bourgeois,
er gegndi sömu stöðu veturinn 1895—96
og seinna var erindsreki Frakka á friðar-
fundinum í Haag, Doumer, hingað til land-
stjóri í Indo-Kina, áður í ráðaneyti Bour-
geois, og Barthou, sömuleiðis nafnkunnur
stjórnmálamaður. Þar á móti þykir von-
laust um, að Meline komist að. Hin nefndu
forsetaefni (sér í lagi Bourgeois) fylgja ná-
lega sömu stefnu sem W. R.
Sven H e d i n, landkönnunarmaðurinn
sænski, sem eitt ísl. blað tók af lífi í vet-
ur, er eptir nýkominni frétt lagður af stað
til Norðurálfu 15. þ. m.
Meiri hluti landþingsins hefur samþykkt,
að kjósendurtil nýlenduráðsins í Vestur-
eyjum skuli fá að að greiða atkvæði um
sölusamninga við Bandaríkin, og vill
að því búnu taka nákvæmari ákvörðun.
Af minni hlutanum vill annar (hægri) hafa
almenna atkvæðagreiðslu og láta söluna
vera undir henni komna, hinn (vinstri) vill
(eins og stjórnin) selja án atkvæðagreiðslu.
Deilur eru hér meðal skipeigenda(Rhedere)
og verkamanna, er vinna við skipin í höfn-
inni (Havnearbejdere). Verkamenn lögðu
niður vinnu 17. þ. m. fyrirvaralaust, heimta
m. a. launaviðbót. Skipeigendur setja hart
á móti hörðu, en illa gengur að afgreiða
skipin. Nú er þó farið að tala um miðl-
un, sagt að prinz Valdemar ætli að hjálpatil.
Rétt var tilgáta Þjóðólfs um ástæðuna
til þess, að fréttaritari hreyfði ekki við
nýju sögunni um Andrée. Sagan vakti
hér enga athygli, því að hver athugull
blaðlesari sá, að það var þvættingurinn
frá í fyrra, sem var genginn aptur. Og
reyndist það fljótt satt að vera.
Reykjavík 6. maí.
Nýjustu ensk blöð, er ná til 1. þ. m.
skýra frá, að Waldeck-Rousseau og ráða-
neyti hans hefur sigrað við kosningarnar
á Frakklandi með nær 2 miljóna (1,845,
298) atkvæða mun fram yfir mótstöðumenn
sína.
Að því er sölu Vestureyja snertir er það
síðast að segja að 29. f. m. var málið rætt
1 fólksþinginu og þar samþykkt með 98
atkv. gegn 7 uppástunga frá A. Nielsen,
að ríkisdagurinn sé samþykkur afhending-
unni, ef íbúar eyjanna láta í ljósi með al-
mennri atkvæðagreiðslu (plebiscit.) eins og
fór fram 1867, að þeir séu sölunni sam-
þykkir. Ráðaneytisforsetinn Deuntzer lét
í ljósi, áður en atkvæðagreiðsla fór fram,
að ráðaneytið mundi aðhyllast þessaupp-
ástungu, sem nú verður lögð fyrir lands-
þingið, hvort sem það getur nú komið sér
saman um hana eða ekki. En samkvæmt
þessu hefur stjórnin orðið að slaka til við
fólksþingið, því að upphaflega vildi stjórn-
in selja án nokkurar atkvæðagreiðslu.
Óeirðir allmiklar em við Efri-Níl og í
Kongoríkinu, og gangast innbornir menn
fyrir þeim.
Sýslufundur Árnesinga.
Sýslunefnd Árnesinga hélt hinn venju-
lega fund með sér dagana 14.—18. f. m.
Til umræðu komu 61 málefni, hér skal
drepið á hið helzta:
1. Ábyrgðarbeiðni kom frá þeim Erl.
Þórðarsyni í Þorlákshöfn, Guðna Jónssyni
á Hlíðarenda og Guðmundi Jónssyni bónda
á Hrauni í Ölfusi þess efnis, að sýslufé-
lagið tæki að sér ábyrgð á allt að 20,000
króna upphæð, sem þeir ætluðu að verja til
að koma á fót tóvinnuvélum við Varmá
í Ölfusi; þessa upphæð hafa þeir von um
að fá í landsbankanum. Eptir langar og
ítarlegar umræður var ábyrgð tekin á þess-
ari upphæð með því skilyrði, að einstak-
ir menn tækju að sér allt að 7,000 króna
upphæð. Sýslufélagið fengi svo 1. veð-
rétt í vélum og húsi, enjafnskjótt og 7,000
kr. væri afborgaðar af höfuðstólnum, skyldi
ábyrgðir einstakra manna falla niður. For-
menn fyrirtækis þessa höfðu leitað ábyrgð-
ar á */3 hluta aðallánsupphæðarinnar hjá
sýslunefnd Rangárvallasýslu. Þó ótrúlegt
sé, fengu ábyrgðarleitendur h r e i n t og
umsvifalaust nei! Afsvar þetta kom
sér mjög illa nú og lá við sjálft, að það
yrði málinu öllu að falli. Fyrirtæki þetta
virðist þó áreiðanlega vera báðum sýsl-
unum til sameiginlegra hagsmuna, og engu
ver standa Rangæingar að þvf að hafa
almenn not af vélunum, en sumar upp-
sveitir Árnessýslu. Það hefur því miður
sýnt sig þarna sem optar, við hvaða örð-
ugleika ýmsar framfarir eiga að stríða —
og lakara verður það til lhugunar síðar
meir, þegar undirtektir þessar koma helzt
frá þeim mönnum, sem láta einna hæst
með að allt liggi í kaldakoli vegna fólks-
leysis og annara þar af leiðandi örðug-
leika.—Sannaststundum máltækið: »Bregð-
ur hönd á venju«.
2. Um rjómabúsmeðmæli beiddu for-
stöðumenn þriggja búa í Ölfusi allt að
2,000 kr. hvert. Samskonar beiðni úr
Sandvíkurhreppi um allt að 2,000 kr.
Hrunamannahreppi 3,500 og eitthvað höfðu
þeir fengið áður. Biskupstungur beiddu
um 3,000 kr.
3. Til sjómannakennslu veittar allt að
100 kr., en bundið því skilyrði, að 70—
80 nemendur noti kennsluna og borgi 70
aur.—1 kr. sem inngöngugjald. Kennsl-
an fari fram í veiðistöðunum milli ánna
og í Þorlákshöfn — öllum sjómönnum frá
fermingaraldri jafnheimil kennsla. —
4. Þrjár útsvarskærur komu til nefnd-
arinnar; tvær af þeim teknar til greina,
samkvæmt óskum kærenda.
5. Sýslunefndin ályktaði, að fara þess
á leit við Búnaðarfélag Islands, að það
hlutaðist til, að nákvæm rannsókn gæti
sem fyrst farið fram, hvort takast megi
að veita Hvítá yfir Flóann, eða Þjórsá yf-
ir Skeið og Flóa.
6. Framskurðasamþykkt var borin upp
og staðfest fyrir skurði í Sandvíkur- Eyr-
arbakka- og Stokkseyrarhreppum.
7. Eptir ósk Brynjólfs á Sóleyjarbakka
o. fl. var laxveiðitími færður frá 7. júní
til 15.S. m.; haustveiði álitin nauðsynleg!.
8. Landstjórnin beðin um að láta
framkvæma sem fyrst endilega mælingu á
Sogsbrúarstæðinu, svo unnt verði að koma
málinu á rétta leið sem fyrst.
9. Færsla kjörfundarstaðar úr Tryggva-
Skála við Ölfusárbrú o. fl. funda þaðan
frestað.
10. Borin upp tillaga, að brúargæzla
falli niður á báðum brúnum, yfir Þjórsá
og Ölfusá, einkum þeirri síðari. Tillaga
þessi felld 1 einu hljóði, en í þess stað
beðið um, að Iandstjórnin láti athuga,
hvort ekki megi komast af með minna og
ódýrara eptirlit með brúnum.
11. Umverðlaun úr styrktarsjóði Krist-
jáns konungs níunda sóttu þrír; meðmæli
sem vel maklegir fengu þeir í þessari röð:
Jón Jónsson hreppstjóri á Hlíðarenda í
Ölfusi og Guðmuudur Hannesson bóndi í
Tungu í Flóa.
12. Sjö bændur sóttu um verðlaun úr
Ræktunarsjóði og fengu allir meðmæli.
13. Fjallskilareglugerð fyrir afréttina
milli Hvítár og Þjórsár endurskoðuð og
breytt víða.
14. Frumvarp um friðun skóga ( Gnúp-
verjahr. samþykkt.
15. I kjörstjórn við næstu kosningar
til alþingis kosnir séra Magnús Helgason
á Torfastöðum og prófastur Valdimar Briem
á Stóra-Núpi.
16. Áætlað vegafé kr. 1665,00, afborg-
anir lána kr. 856,17, gjöld sýslusjóðs kr.
5.46i,59-
Á fundinum var skýrt frá, að allvel væri
komið áleiðis með viðgerð á lendingu í
Norðurvörinni í Þorlákshöfn, og vel látið
yfirleitt af því. sem búið er að leysa af
hendi þar; um 200 kr. búið að útborga
úr sýslusjóði til þessa á móti því að vinn-
unni verði haldið áfram í sama horfi og
landsjóður leggi til samkværot fyrri fjár-
lögum 400 kr. JVr
í viðbót
við hina síðustu grein mína útaf Krist-
jánsfarganinu vil eg, eptir að hafa lesið
þokkasvar hr. yfirdómarans, sem hann lof-
aði mér hátíðlega í 32-aura hefndarbréf-
inu, einungis gera þá athugasemd, að það
er satt, að eg fyrir kurteisis sakir heimsótti
þennan mann í fyrra sumar, af því að
hann hafði boðið mér tvisvar eða þrisvar
að slfta inn til sín« ; hefði eg þekkt hann
þá, eins og eg þekki hann nú, hefði eg
auðvitað ekki »þegið gott boð«. Kosn-
ing Ottosens bar stuttlega á góma fyrir
þá sök, að yfirdómarinn fór sjálfur að
fyrra bragði að talaumhana og athug-
aði sjálfur, að eg hefði verið framboðs-
maður hans. Hann fordæmir mig fyrir
það, að eg hafi farið að skipta mér af
stjórnmálum Islands, þar sem eg sé ekki
íslenzkur embættismaður, en hann gleym-
ir því, að þessi áfellisdómur hans verður
nm leið að falla á hans eigin flokksfor-
ingja, dr. Valtý, sem er ekki fremur ís-
lenzkur embættismaður en eg. En þetta
með öllu öðru, sem í greininni stendur,
sýnir Ijóst, að yfirdómarinn hefur ekki
haft vald yfir sér sjálfum og geðsmunum
sínum, þegar hann skrifaði hana. Að
öðru leyti snerti eg ekki við þessari daun-
illu sorpdyngju, sem »ísafold« flutti 29.
marz. Eins og boðskapur konungs koll-
varpaði öllum 30-ára »stats«-réttarrann-
sóknum yfirdómarans, eins er þessi grein
hans dauðadómur yfir honum sjálfum á
annan hátt, og með það má eg vel vera
ánægður. — Að endingu minni eg að eins
á, að það var hann, sem átti upptökin
að persónulegum brígslum. »Eins og hann
hrópaði inn í skóginn var honum svarað«
í eitt einasta sinn. Nú má hann eiga
ssíðasta orðið«.
Khöfn, 25. apríl 1902.
Finnur Jónsson.
Póstskipið „Ceres“
kom í gærmorgun. Með því komu:
Guðjón Guðlaugsson alþrn. (trá Ljúfustöð-
um), D. Thomsen kaupm., P. Thorsteins-
son kaupm. frá Bíldudal með dóttur sinni,
R. Riis frá Borðeyri, Árni Riis verzlun-
arstj. Srykkishólmi, Pétur Ólafsson verzl-
unarstj. Patreksfirði, Carl Proppé verzl.m,
Dýrafirði, Ágúst Flygenring kaupm. Hafn-
arfirði, Daníel Bruun kapteinn, Flensborg
skógræktarfræðingur, frú Á. Sigurðsson
með syni sfnum og frú Anna Gudmunds-
son kona dr. Valtýs. En dr. Valtýr varð
eptir í Vestmanneyjum til viðtals við kjós-
endur þar, en engar vonir um, að hann
geti snúið eyjarskeggjum.
Gufuskipið „Perwie“
frá Thor E. Tulinius kom frá Höfn í
gærmorgun með vörur tilkaupmanna hér
og til Vestfjarða.
Ráðgjafasætið
kvað dr. Valtýr telja sér hér um bil víst,
fer ekkert í launkofa með það við þá sem
hann talar, að hið mikla kosningakapp Hafn-
arstjórnarflokksins og kosningarnar nú muni
hefja hann upp í sætið, enda geti ekki ver-
ið um annað ráðgjafaefni að ræða, nema ef
til vill Pál Briem, en hann komi naumast til
greina. Það er reyndar harla langt síðan,
að Valtýr hefur fengið þessarráðgjafaumleit-
anir innvortis; það er ekki mikið að marka
slíkar ímyndanir. En þægilegt væri það
óneitanlega fyrir hann, að geta nú losnað við
þennan leiða háskóla, sem ekki kvað meta
starfsemi hans mikils, og setjast hér að sem
æzti maður í spánnýrri stjórnarbyggingu, veit-
andi vinum sínum bita og sopa etc. etc. og
fara svo loks á eptirlaun úr landsjóði. Af
sjálfu embættinu mundi V. naumast öfunds-
verður, en peningarnir og völdin gera allt sætt.
Glasgow-prentsmiðjan.