Þjóðólfur - 13.03.1903, Blaðsíða 3

43
stofnsett fyrir mörgum árum. Þá hefðu
ekki farið jafnmargar þúsundir króna út
úr landinu, eins og farið hafa stðustu ár-
in til útlendra klæðaverksmiðja. Tóvinnu-
vélar þær, er stofnaðar hafa verið á síð-
ustu árum hafa að vísu verið betri en
ekki, en að þeim geta þó ekki orðið hálf
not í samanburði við fullkomna klæða-
verksmiðju, sem enn er engin hérálandi,
því að vísir sá sem er á .ílafossi er of
ófullkominn til þess, að veita þessari iðn-
aðargrein nokkurn viðgang.
Eins og áður hefur verið skýrt frá í
Þjóðólfi eru nú settar á stofn vandaðar
tóvinnuvélar við Reykjafoss í Ölfusi, mest
fyrir dugnað og framtakssemi 3 efnalítilla
manna. Mörgum mundi þykja leitt, ef
það fyrirtæki liði nokkurn hnekki við
stofnun þessarar klæðaverksmiðju hér í
bænum, eða ef þessar stofnanir spilltu
hvor fyn'r annari með óeðlilegri samkeppni,
sem óumflýjanlegt mundi, ef ekkert sam-
band yrði á milli þeirra. En slík sam-
keppni mundi hafa illar afleiðingar í för
með sér, því að þá færu menn að skiptast
í flokka, þar sem hvor um sig drægi taum
annararstofnunarinnar, en spillti fyrirhinni,
og ( iðnaðarmálum ekki síður en annar-
staðar gæti sllk tvídrægni orðið óheilla-
rík fyrir þrif og þroska þessara stofnana.
Til þess að koma í veg fyrir þessa sundr-
ungu og til þess að gera allt fyrirtækið
sem öflugast og kraptmest, væri mjög
æskilegt og endabráðnauðsynlegt, að sam-
bandssamningar kæmust á millum þessara
stofnana, þannig að öll yfirstjórn þeirra
beggja væri í höndum sömu manna, og
að þær hjálpuðu hvor annari til að gera
iðnað þennan sem ábatasamastan, hvort
sem þær rynnu algerlega saman, yrðu full-
komin sameign eða ekki. Tóvinnuvélarn-
ar við Reykjafoss gætu t. d. rnikið hjálpað
klæðaverksmiðjunni hér, með því að und-
irbúa til klæðagerðar ullina úr sveitum
austanfjalis, svo að menn þyrftu ekki að
flytja hana alla leið suður o. s. frv. Það
mun einmitt þegar hafa komið til tals, að
samband yrði millum þessara stofnana, og
munu bseði forgöngumenn fyrirtækisins hér
og eigendur tóvinnuvélanna við Reykja-
foss gjaman óska, að það gæti orðið, enda
ætti ekkert að vera því til fyrirstöðu, ef
liðlega er að farið á báðar hliðar. Mun
það og sannast, að það verður affarasæl-
ast 'fyrir þrif beggja þessara stofnana, og
því mjög æskilegt, að slíkt samband gæti
komizt á, því að sameining styrkir, en
sundrung veikir, í hverju sem er. Og vér
íslendingar þolum ekki dreifingu krapta
' vorra, þeir eru ekki ofstyrkir samt.
Einkennileg samvizkusemi.
í síðustu ísafold veltir ritstjórinn sér með
fúkyrðum miklum yfir höfund ritgerðarinn-
ar „Ríkisráðssetan", er prentuð var í prent-
smiðju Þjóðólfs, ritgerð sem vér höfum áð-
ur gert athugasemdir við f blaðinu 27. f. m.
En fram hjá því gengur hinn sannleikselsk-
andi Isafoldarstjóri alveg, því að svo stóð
á, að vinur hans ritstjóri Þjóðólfs hafði sett
hann í óþægilega bóndabeygju 6. þ. m., sem
hann gat ekki losazt úr og í vanmætti sín-
um finnur pilturinn engin önnur ráð, en að
eigna vini sínum ummæli um Jón Sigurðs-
son og Benedikt Sveinsson, eptir annan
mann(!l) nfl. höf. ríkisráðssetunnar og Þjóð-
ólfi að öllu leyti óviðkomandi. En þar ferst
honum ekki hönduglegar en svo, að hann
segir að það sé útlátalaust(.H) að láta Bene-
dikt Sveinsson njóta sannmælis úr því að
hann sé dauður(H). Er það ekki einkenni-
lega ísafoldarlegt áð tarna? Að láta B. Sv.
njóta sannmælis ( lifanda lífi, það var
nokkuð, sem þessu ísafoldargöfugmenni kom
aldrei til hugar. Nei, síður en svo. Hann
játar það beinlínis sjálfur manntetrið auð-
vitað í ógáti af venjulegri hugsanaskerpu(H)
og snilld(H) í orðfæri. Að öðru leyti mun
höf. „Ríkisráðssetunnar" naumast geta leitt
hjá sér að svara öfugmælum og fjarstæðum
ritstjórans í bóndabeygjunni.
OfviOri
mikið var hér dagana 8. og 9. þ. m.,
fyrri daginn af landsuðri, en gekk svo
skyndilega til norðurs með allmiklu frosti.
Manntjón á þilskipum
hefur því miður orðið í ofviðri þessu,
og eru þó ekki enn hafðar fregnir af nema
fáum skipum. A snnnudaginn 8. þ. m.
var þilskipið »Valdimar« (skipstj. Magnús
Brynjólfsson úr Engey) í Eyrarbakkaflóan-
um, og fékk þá tvo stórsjói, svo að skip-
ið lagðist á hliðina, lá á seglunum, og
hefði alveg hvolft, ef það hefði ekki vilj-
að til allrar hamingju, að stórseglið rifn-
aði, svo að skipið réttist við aptur. En
í þeim svifum tók út 2 menn, en hinn 3.
meiddist svo á þilfarinu, er sjórinn skall
yfir skipið, að hann andaðist á þriðjudags-
kveldið. Hann hét Halldór Helga-
son vinnumaður úr Engey. En hinir 2,
er drukknuðu voru: Stefán Runólfs-
son til heimilis hér í bænum og Ingi-
mundur nokkur, vinnumaður frá Auðn-
um á Vatnsleysuströnd. Kom »Valdi-
mar« hingað inn í gærkveldi með þessar
sorgarfregnir. — I gær kom einnig í Hafn-
arfjörð eitt af fiskiskipum Sveins Sigfús-
sonar, »Sigr(ður«, oghafði húnmisst stýri-
m a n n i n n útbyrðis í veðrinu, og af skip-
inu »Sigríði« héðan úr bænum (Th. Thor-
steinson) er kom inn í nótt, fórst einn
maður, Guðmundur Guðmundsson
af stýrimannaskólanum, systurson séra
Magnúsar á Gilsbakka, efnismaður. Skip
þetta var mjög hætt komið alveg á sama
hátt og »Valdimar«. Aeinu fiskiskipi »Guð-
rúnu Sofffu« handleggsbrotnaðieinnmaður.
—Eru mjög fá skip enn komin, svo að enn
er ekki séð fyrir endann á skemmdum
þeim eða manntjóni, er þetta ofsaveður
kann að hafa valdið. Vonandi samt,
að öll skipin komi fram.
Skipströnd og tjón.
Snemma morguns 9. þ. m. rak á land
hér við »batteríið« austfirzka fiskiskútu,
»Loch Fyne«, eign Stefáns Th.Jónssonar
kaupmanns á Seyðisfirði. Skipshöfninni
varð bjargað á báti. Hafði skipið brugðið
sér snöggvast hingað einhverra nauðsynja
vegna, og hitti þá svona vel á. Er það
mjög brotið, því að það lenti á stórgrýti.
Það kvað hafa verið vátryggt í Noregi.
í þessu sama veðri sleit upp siglulausan
skipskrokk »Randers« eign Geirs Zoéga
kaupmánns, er hafður var til að geyma
salt í. — Frakknesk fiskiskúta slitnaði
einnig upp, og rak hana upp í sandinn
við Fischersbryggjuna, en skemmdist lítið,
og var dregin aptur á flot af »trollara«
eptir veðrið. Fyrir miklum skaða varð
Þorsteinn Þorsteinsson skipstjóri (í Bakka-
búð) er missti nýjan bát, með steinolíu-
hreyfivél. Hann sökk á höfninni, en hafði
áður slitnað frá akkerinu, er hefur náðst,
en báturinn ekki. . Inn á Eiðisvík sökk
fiskiskútan »Sturla«, eign Sturlu kaupm.
Jónssonar og hafði annað skip (»Stóri-Geir«)
lamist við hana, sett gat á hana, og sjálft
brotnað að mun. — Frétzt hefur, að fiski-
skútan »Litla Rósa« úr Hafnarfirði hafi
strandað í Herdísarvlk eða þar nálægt.
Mannalát.
Hinn 5. jan. slðastl. andaðist Sigurð-
ur Guðmundsson bóndi á Svelgsá 1
Helgafellssveit, 67 ára gamall, »sæmdar-
maður í hvlvetna, greindur vel og sæmi-
lega efnaður, lætur eptir sig ekkju og 9
börn, öll uppkomin og mannvænleg*.
Hér f bænum andaðist 3. þ. m. frú
Jóhanna Friðriksdóttir, kona Gunn-
ars Einarssonar kaupmanns.
I fyrri nótt varð bráðkvaddur (úr hjarta-
slagi) Hinrik Jónsson verzlunarmað-
ur, nær hálfþrítugur að aldri, son Jóns
A. Thorsteinsson bókbindara á Gríms-
stöðum og bróðir séra Páls Hjaltalíns á
Svalbarði. Var kvæntur Guðrúnu dóttur
Daníels Thorlacíusar í Stykkishólmi og
Guðrúnar Jósepsdóttur læknis Skaptasonar.
Gallagripur
hefur ísafold lengi verið, mannýgð alla tíð
fyrir stráklega meðferð á „kálfsárunum",
og farið svo með „nytina sína", að hún hef-
ur sjaldnast verið til annars hæf, en að
drýgja með henni áburðinn. Nú er það
einnig komið í ljós, að hún muni vera „kálf-
laus", og engar líkur til, að það geti lagazt.
Eins og kunnugt er, er enginn hlutur óhult-
ur fyrir æði slfkra óeðlis-skepna; þær klyfa á
hverju sem fyrir verður, milligerðum, hest-
um, mönnum o. s. frv. og ímynda sér, að
hvað sem er, sé „stór boli". Nýlega hefur
„sú kálflausa" rekið sigá „Þjóðólf".— Æð-
inu þarf ekki að lýsa. B. B.
Til ábúðar
Þrjár hjáleigur Hraungerðispresta-
kalls : Langstaðir, Heimaland og Stark-
arhús fást til ábúðar í næstu fardög-
úni.
Hrg. 1. marz 1903.
ÓI. Sæmundsson.
84
„Eg ætla að fara með yður heim til mín", sagði hún blátt áfram.
Ungi maðurinn ætlaði varla að trúa sínum eigin eyrum.
„Heim með yður! En hvers vegna? Þér vitið ekki hvað þér ger-
ið. Það getur kostað yður — — — —"
„Eg meir en veit það".
Hún leit augunum niður eins og utan við sig, eins og hún reyndi
til að forðast eitthvað, en þau voru svo björt og fögur, þá er hún reyndi
að dylja þau. Andardrátturinn varð fljótari og litarhátturinn fegri. Hún
var satt að segja yndisleg að líta þessa stund.
„Þér fyllið eflaust flokk vorn", sagði hann í hálfum hljóðum og með
aðdáun, um leið og hann leit til hennar.
Augnaráð hennar lýsti trúnaðartrausti, er hún leit á hann og mælti:
„Nei. — Haldið þér ekki, að eg geti hjálpað yður, þótt eg sé ekki
flokksmaður yðar. Eg — eg geri það vegna Vania. Hann er ef til
vill í sömu hættu staddur og þér, og guð er vís til, að verða honum
náðugur og senda honum líka hjálp".
„Þetta er góð og einföld stúlka", hugsaði hinn ungi maður. Hann
langaði til að þiggja vernd hennar, en átti þó bágt með að fá sig til þess.
„Bíðið", sagði hann, um leið og hann hallaði sér fram og tók ár
hennar sér í hönd. „Þér búið að líkindum ekki ein. Vitið þér í hvaða
vandræði þér getið komið ættfólki yðar með því að hýsa mig?"
Það kom snöggvast hik á ungu stúlkuna, eins og hún væri að hugsa
sig um. Loksins sagði hún:
„Það gildir einu. Eg skal ábyrgjast allt. Aðrir skulu ekkert um
það vita. Hvað á eg að kalla yður ?"
Ungi maðurinn svaraði eptir nokkra umhugsun :
„Hví viljið þér vita heiti mitt? Þér verðið talin tíu sinnum sekari,
ef þér vitið hver eg er".
„Fyrirgefið, en þér hafið ekki skilið mig. Vania hefur sagt mér,
að þið leynduð heiti ykkar. Eg kæri mig eklcert um að vita nafn yð-
ar, en segið mér, hvað eg á að kalla yður. Þér getið þó víst ekki ver-
ið nafnlaus. Er ekki svo ?"
81
„Fyrirgefið ungfrú", sagði hann. Hún leit felmtruð til hans stóru
bláu augunum sínum og ýtti svo fljótt aptur frá landi.
„Þér megið ekki vera hrædd; eg ætla ekkert mein að gera yður.
Farið ekki burt!“ kallaði hann.
En hún lét sem hún heyrði ekki til hans. Hún settist niður og
sneri bátnum.
„Nei, bíðið, eg verð að tala við yður, eg bið yður í guðs bænum
að bíða“.
Yngismærin hélt kyrru fyrir. „Hvað viljið þér“? spurði hún.
„Eg þarf að komast yfir fljótið til þorpsins þarna hinum megin við
fljótið. Þér verðið að ljá mér bátinn yðar, eg skal senda yður hann apt-
ur; eða róið þér sjálf með mig, þér eigið víst hægt með það“.
Þessi uppástunga að hún skyldi róa yfir fljótið með þennan ókennda
mann, sem var svo illa til reika, gerði hana dauðhrædda.
„Eg er ekki ferjumaður", sagði hún, og reri aptur burt af öllum
mætti. Litli, létti báturinn flaug eins og ör af streng yfir lygna fljóts-
flötinn.
Þegar hún hafði róið um stund og fann, að nú mundi engin hætta
framar á ferðuin vera, sneri hún sér við. Ungi maðurinn stóð hjá eik,
er hann studdist við fullur örvæntingar. Kraptar hans voru að þverra
og það lá við, að hann hnigi í ómegin. Utlit hans var svo eymdarlegt,
að stúlkan, sem hafði verið svo hrædd, fékk hjartslátt, þegar hún horfði
á hann. Hún reri fljótt aptur að ströndinni og stökk á land.
„Hvað gengur að yður? Eruð þér veikur ?“ sagði hún meðaumkv-
andi og gekk til hans. „En hvað er þetta ? Þér eruð blóðugurl Hefur
verið ráðizt á yður? Þér eruð særður.
Hann horfði í góðlegu, bláu augun hennar og fór aptur að vona. Hann
var viss um, að þessi stúlka, sem förlögin sendu honum, mundi hjálpa
honum. En með því að hann vildi ekki skrökva að henni, vildi hann
ekki svara með jái spurningum hennar.
„Nei", sagði hann, „það hefur ekki verið ráðizt á mig. Eg hefi
stokkið út úr járnbrautarvagni og hefi meitt mig".